աձև չափով և հորինվածքով հ քաղաքին Անւոյ հիմնարկեալ ի
կուսե Ծաղկոցաձոր ձորտյն, ի բարձրավանդակ տեղաջն...»։
Արամ Վրույրը էջմիածնի մոտ պեղումներից ի հայտ եկած գեղասքանչ
Զվարթնոցի ավերակները տեսնելուց հետո՝ 1904 թվականին կարողացավ
գտնել ալդ տեղը։ Ն ա իր գտած վայրի մասին, որը մի խոշոր բլուր էր, Ասո­
ղիկի նկարագրած տեղում (Անիում) իր կարծիքը հայտնեց ճարտարապետ
Թորամանյանին, որը քաջ ծանոթ լինելով Զվարթնոցի կաոուցվածքի և ման­
րամասնի հետ, հաստատեց Վրույրի ենթադրությունը և ապա
Վրույրը այդ
մասին հայտնեց պրոֆ. Մաոին, որը և ձեռնամուխ եղավ 1905—1906 թթ. Ա
պեղեց այդ աչքի զարնող բլուրը, որի վրա որպես համոզեցուցիչ ապացույց
ընկած է ին Զվարթնոցի խոյակներին նմանող երկու խոյակ։
«...
ք՚ՁՇ^ՕՈՃ» ՅթճւաՅՈՏբ
11
՛
1
՜
^
Ճ Ձ
1 » 8 3 6
յ1»3 ՏՁՐՁթաՁՈՁ73
^Ձյւ»
սձ՚էշբոՅյւ
ռոո Շօյւշշ
86
թ»օւ՝օ
օոըշՀշյւշոա
« 6 0
X 3
բտՅտտաո
|
1՝
ՁՈա08Ձ ճթՅ«Ձ. 80ՇՈ0յ1հ308Ձ8ա»Շե
Ցթ^Ցբ, Ո0Շ88788Աա6
080» «
ՕԸ^ւ՝» ՇՈ»11«31« ՅՈ««Շ«»Ճ ^բ68ՈՕ0է6»,
ՈՇբՏԱԱ
^333^1 ՏՅ
՚
էօգ
xօյա ՈՅտ ԱտշւուաօՑհա ^ա՛
6
"՛
11
»
61111
.
ւ՝#6 #օյաոււ 6աա
«3
X0–
« «
յ ե Շ Յ 00X37X0
ճբՏւԱՋ,
8
ՕՈ0Ո Տ6ՕՕ6ՇՕ8Օ0 ՈՕՇ7բՕ0«0՚».
Գագկաշենի փլատակների միջից պրոֆ. Մաոը գտավ Գագիկ Ա. Բագ­
րատունի թագավորի արձանը։ Նա կանգնած էր տաճարի ներսը, հյուսի­
սային մասում։ Շենքի փլուզման ժամանակ արձանը փշուր-փշուր էր եղել՝
վերածվելով քառասունութ կտորի։ Բարեբախտաբար արքայի գլուխը մնա­
ցել էր անվնաս։
Անիի գիտարշավի անդամ նկարիչ Պոլտարացկոլ հմուտ ձեռքերը ար­
ձանի կտորները ի մի հավաքելով ամբողջացրին նրան, որը իր պատվավոր
տեղն էր գրավել Անիի Հնադարանում։
Գագկաշեն ս. Գրիգոր բոլորակ տաճարի ամբողջական տեսքի և ման­
րամասնի մասին մենք վառ պատկերացում ունենք Թ. Թորամանյանի վե­
րակազմած նախագծից, որը լույս էր տեսել «Հուշարար» թատերական-գրա–
կան-գեղարվեստական երկշաբաթաթերթի 1908 թվականի համարներից մե­
կում։
Հրաժեշտ տալով Գագկաշենի ավերակներին, քայլում ենք դեպի Հովվի
եկեղեցին։ Նա գտնվում է Անի քաղաքի հյուսիսային պարիսպներից դուրս
մոտ մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա։
Ահա կանգնած ե ն ք այդ գողտրիկ կաոուցվածքի աոջև։ Այդ եռահարկ,
փոքրիկ հուշարձանը ոչ մի քանդակ չունի։ Նա իր ծավալներով ու ձևերով
1
II.
%,
7
Ո Յ բ բ – 0 7 թ . 55, ՕՐ83 յ16Ո»8ՐբՅ«–^00X83, 1934 I՝.
83
Fonds A.R.A.M