90
նաև
զ ե ղ – , զ ե խ –
ձևերով. վերջինը
ուղղա֊
գոչեն է. հմմտ.
բ ա ղ խ ե լ
և
բախել. —
յետին
ձև է
զ ի ղ խ ։
ՆՀԲ ւփլեալ ըստ չափ կամ
զ ե ղ ե ա լ
կամ սառեալ... լծ. և
ս ե ղ ե խ ։
Հիւնք.
ս ե ղ ե խ
բառից։
ԶԵՂԾ
տե՛ս Եղծ,
ՆՀԲ
ե ղ ծ ա ն ե լ ,
հ ե ղ ձ ո ւ ց ա ն ե լ
և
հ ե ղ ձ –
նոլլ
բառերի
հետ։
+ ԶԵՂՈԻԼ
տե՛ս Հեղ,
= Զ նախդիրով կազմուած է
հւեղուլ
ձևից,
որի վրայ ընդարձակ տե ս անդ։
Մորթման,
2
ՆԻ\(յ, 31, 434 բևեռ.
2
ւ1ճւ
ձևի հետ։
ԶԵՂՉԵԼ
«
ծածկել, պահել, թաքցնել, բան
միտքը
մթութեան
մէջ պահել»
Ոսկ.
մ. բ.
1, 8.
Աեբեր., «իւօսքը համառօտ կերպով ա–
սել անցնիլ» Ոսկ, յհ. ա.3, «կրճատել»
Բ.
մակ. Բ. 29. արդի լեզուի մէջ այս վերջի ի ֊
մաստն է՝ որ գործածական է, յատկապէս
դրամական
գործառնութեանց
համար,
այժմ
կայ նաև
զ ե ղ չ
արմատը, ոմանք
սխալմամբ
գրում են
զ ե ղ ջ ,
շփոթելով յաջորդ բառի
հետ,
որ տարրեր արմատ է։
ՆՀԲ լծ. արաբ. ւՏ֊՝
շԱ1
և թաթար.
–0"
ք3
«
ստուեր»,
Հիւնք.
ո ղ ջ
բառից։
ԶԵ ՂՋ (՛ի
հլ. ըստ ՆՀԲ, թէև առանց վկա–
յոլթեան)
«
յանցանքի
վրայ
ցաւիլը, ապա­
շաւ» Դ. թագ.
գ. 27. Եփր. դատ., «խեղճ,
խղճալի, ցաւալի»
Ոսկ. Բ. կոր. (գրուած է
նաև
զ ի ղ ջ ի *
որից՝
զղ ջ ա ն ա լ
ԱԳր. Բուղ.,
զ ե ո –
ջ ա ն ա լ
Եփր.
երր. 210,
զղ ջ ա լ
Ոսկ. Բ. կոր.,
զղ ջ ա ց ո ւ ց ա ն ե լ
Ա.թագ. իդ. 6. Եփր. ծն. և
աւետ.,
զ ղ ջ ո ւ մ ն
Առակ, ժդ, 15. ի. 25,
ա ն ­
զ ե ղ ջ
Հռ. բ. 5. ժա. 29 ևն, (Ի\
Շ
\\\
&
Լ
ՃՈ
3 1 –
աՇա տԺւՇ Տ ա շ ա Ց Ո է Յւ ՚ ե Ս Օհ ,
էջ 20
հնագոյն
ձևր համարում է
զ ի ղ ջ ի ՛
Հիւնք.
ա ղ ց ք
բառից։
ԳԻՌ.֊Խրբ.
զ ր խ ջ ՚ ա լ ,
Ախց. Ոզմ. Ռ. Ալմ.
Աչ. Տիգ.
զըխ շ ա լ ,
Երև.
զղն ա լ ,
Մշ.
զխ ն ա լ ,
Մկ.
զղ
&
ւ
՜
Ոլ։ —
Նոր նշանակութեամբ
են Կր.
զ է խ ն ի զ ա լ
«
գթալ, կարեկցիլ, խղճալ», Ղրբ.
զխ ն ա լ ,
Շմ.
զ է խ ն ը զա լ , զ է խ ն ր վ ի լ
«
զզուիլ»,
Տփ.
զ ի խ ո
«
գէշ, չ
ա
Ր> տգեղ».— էնկիւրիի
թրքախօս
հայերր գիտեն
23
ՃԸԱՈ1 ՏԱ^Ա
«
արցունք»
(
բուն
նշանակում է
«
զղջման
ջուր», տճկ.
ՏԱ
«
ջուր» բառից. Բիւր.
1898,
էջ
789)։
Նոյն բա՞ռն է արդեօք նաև՝
ԶԵՂՋ
«
ահարկու»,
ունի միայն Բառ. երեմ,
էջ
100։
ԶԵՂՑ
տե՛ս
Զեղց։
/՜
ԶԵՄԵՂ
կամ
ԶԵՄՈԻՂ
«
հա ստատուս,
ամուր, ապահով». գործածուած է
միայն
երկու տեղ Ոսկ. մ. ա. 20, էջ
331
(
Եթէ ցան–
կանայցես ևս րնչից, անդր փոխեա , ար
մարթիցի
զ ե մ ո ւ ղ
յամուր բերդին պահել, ուր
չիցէ ինչ որ գա մ ա գի տ կարիցե
լինել) և Ոսկ.
ա. տիմ. էջ 122 (Յոգիս սերմանես, ուստի ոչ
ոք ինչ կարիցէ առնուլ, այլ պինդ
ունին և
զ ե մ ե ղ
պահեն բազում հաւաստեօք և մեծա­
մեծ
փութով)։
–
Երկաթագիր
Մ և Տ տառերի
նմանու–
թիւնից յառաջացած
գրչութիւններ են, որ
պետք է ուղղել
զե տ ե ղ ,
հմմտ. «Պահել
զ ե տ ե ղ
և անարատ»
Ոսկ. երր. դ. Էջ478, «Մինչ այս
ամեթ և
զ ե տ ե ղ
պահեսցի կարգ» Պիտ. էջ 387։
«
Ամենայնիւ
զ ե տ ե ղ
պահէ» Պիտ. էջ 562։
Բացի սրանցից
նոյն իսկ նախորդ երկու
հա֊
տուածներում
լաւագոյն
ձեռագրերն
ունին
զ ե տ ե ղ ։
Տե՛ս և յաջորդ
բառը։
ՆՀԲ թէև նշանակում է
զ ե մ ե ղ
և
զ ե ­
մ ո ւ ղ
ձևերր,
բայց
զ ե տ ե ղ
բառի տակ
յայտնապէս
գրում է թէ վրիպակ
է։ Այս
սրբագրութեան
ուշադրութիւն
չդարձնե­
լով ՋԲ, ՓԲ և ԱԲ իբրև ուղիղ ձև նշա­
նակում են
զ ե մ ե ղ , զ ե մ ո ւ ղ ,
անշուշտ հե–
տևե/ով Բառ. երեմ, էջ 100, որ ունի
զ ե ­
մ ե ղ
«
ամբողջ»։
Առաջին անգամ
Նորայր,
Հայկակ, բառաքնն. էջ 16—17
ուղղեց ու
բացատրեց
բառր վերի
ձևով^։
/՛
ԶԵՄԵՂԵԼ,
մէկ անգամ
ունի Եզն. էջ 125
«
Եթե առ տկարութեան
չզեմեղիցէ, ապա ոչ
այժմ թագաւորել է նմա», (ձեռ.
չ զ մ ե ղ ի ց է ,
բայց տողամիջում աւելացրած
ե,
որով
չ դ Ն–
մեղիցէի. —
ՆՀԲ մեկնում է «խնայել, ի գութ
շարժիլ, կարեկից
լինել», ՋԲ «ապահովել,
ազատել ի վտանգէ», ԱԲ «մեղքնալ,
գութ
շարժիլ, վտանգէ ազատել», Հիւնք. «վնասել,
վշտացնել»։ Ըստ Նորայր, Հայկ, բառաք. էջ
16
պէտք է ուղղել
զ ե տ ե ղ ե լ
«
հաստատուն,
անվտանգ, ամբողջ պահել»։ Ախալր յառա­
ջացած է երկաթագիր
Մ և Տ գրերի
նմանոլ–
Fonds A.R.A.M