են արմատք
հերաց»։
Ուղիղ են
մեկ֊
նում ՀՀԲ և ՋԲ, որոնց
հետևում է նաև
ԱԲ,
ԿԱՐՃՕՏԵԼ,
անստոյգ
բառ. մէկ անգամ
գործածուած
է Լմբ. առ Լև. տպ. Վենետ.
1865,
էջ 227, «Անվրդով
կալ ի
գինրմպու–
թիւնն և յորովա յնապարարոլթիլնն
և
յայլ
չարփսն,
չորոց
միջի
ճախրեն
և ընդ կար–
ճօտելն
մաղկատեալ,
անտես
արարին
զաստուածահաստատ
իշխողիդ
գիր»։
Թերևս
նշանակում
է «զեղխիլ,
շուաչտիլ,
արբեցու֊
թեամբ և կերուխումով
ժամանակ
անց կաց֊
նել» և կամ «կարճել,
դադարեցներ)
(
տե՛ս
իմ Հայ, նոր բառեր
հին մատ, Ա. 49)։
ԿԱՐՄԻ
«
ուդաս».
ունի
միայն Բառ
երեմ,
էջ 150 (բ. տպ.
յադաս^.
ի՛նչ
լինելբ լէ
յայտնի։
*
ԿԱՐՄԻՐ, ո
հլ. (յե տնարար
նաև
ի-ա
հի)
«
կարմիր»
ՍԳր. «կարմիր
գոյնով բան,
ծիրանի,
որդան
կարմիր»
ՍԳր. «ոսկի ղ ր ֊
րամ»
Անսիզք 31, Վրդ, պտմ, էջ 162, Հա­
յել. 17.
—
որից
կարմրանալ
ՍԳր. Եզն.
կարմ–
րացուցանել
Իմ. ժդ. 14. Րսկ. ա. կոր. Եզն.
կարմրութիւն
Ես. կգ. 1.
կարմրագոյն
՚
Հևտ.
ժգ. 43.
կարմրադեղձ
Ագաթ,
կարմրախնձոր
Ագաթ,
կարմրայտ
Եւս. քր.
ծայրակարմիր
Բ. մակ. ժ. 28.
շիկակարմիր
Ել. իզ. 14.
Բուզ. նոր բառեր են
դեղնակարմիր, կարմ­
րաթշիկ, կարմրամորթ, կարմրերես, կար–
մրրուկ
ևն։
֊
Պհլ.
*1
օՈՈՄ
հոմանիշից,
որ
իրանեան
գրականութեան
մէջ աւանդուած
չէր և
վեր֊
ջերս
միայն
երևան
եկաւ
(
տե՛ս
(
յՁԱէհւօէ,
(
յ ա ա ,
ՏՕցճ. 143
և ՒձՏՆ
17, 247)
սոգդիա֊
կան
Խ^Ո՝յ^ (կարդա՛
էՅՈա1՜)
«
կարմիր»
ձևով։
(
Բայց րստ Մարքվարտ
(
անձնական)
կայ պհլ.
1
<
Ձ
1
Ո
՜1
Մ
«
կարմիր»)։
նոյ–
նից
փոխառեալ
է նաև եբր.
^ 0 1 3
1
<31՜քՈւ1
«
որդանի
կարմիր
գոյնր և
նրանով
ներկուած
բան»,
հմմտ. նաև սանս.
1
սքքՈՄՅ։
Բոլորի
արմատն
է պրս. *ՀՏ՜
1
սա1,
զնդ.
ԽէՅաՏւ
(7),
սանս,
ե յ ա ւ
«
որդ», որի ցեղա­
կիցներն
են ալբան,
ԽսՈՂ,
1
աաթ,
իռլ.
էՈԱքՈ,
լիթ. ճսա՚ւՏ,
հպրուս. §ԱՈՂ1Տ
«
որդ»,
րնդհանուր
նախաձևր
հնխ. զՀա\–՝. «Որդ՝Հ>
կարմիր»
նշանակութեան
զարգացման պատ­
ճառն այն է, որ հին ժամանակ
ծիրանի
կարմիր
գոյնր
պատրաստում
էինմի տե­
սակ
որդից
(
օ օ օշ ս տ Աւշւտ
կամ
Ըօշշստ թ օ 1 օ –
Ո1ՇԱՏ),
որ կաղնի
ծառի
վրայ
աճող մի
մակաբոյծ
էր։ Հմմտ.
ուրիչ
լեզուներից՝
նշանակութեան
նոյնպիսի
զարգացմամբ՝
յն.
* 0 / ՜
Հ 0 "
«
որդ»
և
՝ / 6 / 7 .
^ 0 ՜
«
կարմիր»,
հսլ.
01
Րտ1
«
որդ» և
ձքԱաւՈԱ
«
կարմիր»,
լա.
V6^-
ՄՈՏ
«
որդ» և
V6^^Ո^^ս1սՏ
«
որդան»>իտալ.
V6^^Ո^§1^0,
ֆրանս.
՝/6
ՈՈ6ւ1
«
կարմիր»,
հսլ.
*\
Կտ1
«
որդ» և ուկր.
\՚6
ՈՈյՅՈ^յ
«
կարմիր»,
հպրուս.
Ա^ՕՈՈ^ՁՈ
«
կարմիր»։
Այնուհետև
իրանեան
բառր տարածուեց
Արևելք և Արև­
մուտք (Եւրոպա
մտաւ
արաբների
միջոցով),
հմմտ. թրք.
՝
քյ~*
ձ
ց91՜Ո՜192
«
որդան», զ^^-
Մ1929
«
կարմիր»,
քրդ.
1
<91՜ա92,
արաբ.
Ա
Մ–
Մ112, 1<Մա121,
սպան.
31
զԱ6ՈՈ6Տ,
ֆրանս.
1
<6ՈՈ6Տ,
իտալ.
ՇՅՈՈ6Տ1Ո0,
գերմ.
1
ՀՅՈՈ6Տ1Ո,
լեհ.
ե16ՈՈ6Տ,
Յ
11
Ա61՜Ո16Տ,
բուլգար.
հոՈ՜Ո2,
սերբ.
§ՈՈ11Տ,
ռուս.
«
Յ բ ^ Յ Յ ա ռ ,
միջին
հյ.
իյրմզի, ղըրմողի
«
ծիրանի»,
գործածական
յետին
ռամիկ
չեզոլւի մէջ, ինչ. Կոստ. երգն,
էջ 114, 120 ևն
(
ՑօւՏՅՕգ
245, 844,
8 6 1 -
Ո 6 -
\
ւՇէ
169,
ա)\–Հիւբշ.
167,
Տ(։համ61՚,
քհշտՅսւ՜.
45
դրալ
եբրայե֊
ցերէնից
փոխառեալ։
\
<ձ&տ.
յ\տ.
թօ1.
104
թրք.
Գ9ՐՄ1929,
սլ.
06
ՈՈՈՕ,
գերմ.
1
<ՅՈՈ1Ո,
ֆրանս. &ՏւՈՂ0\Տ1 բառերի
հետ։
նՀԲ յիշում է եբր.
գարմիլ,
թրք.
դրրմո–
զը,
ռուս,
չ է ՚ ր մ ն ի ։ յ ^ շհ տ Շ Ո ,
և սրան հե­
տևելով
ա 1 1 աՅՈ Ո ,
Տ է Յ ( 1 է 6 ՚ ^ 6 Տ 6 Ո ձ6Տ
աէէ6131է6քՏ I.
էջ 249 կարմիր
որդանր
համարում
են հայկական
արտադրու­
թիւն։ Սրանց հակառակ
Բօէէ,
1
<1Մ(1ւՏՇհ6
Տէսճ16Ո 2 ա 1842,
էջ 41
համարում
է
հնդկական,
համեմատելով
պրս.
Ճ՛ՄՈՂ, քրդ–
ն.ՇՈՈ\, բոլխար. %ՈՈ\,
սանս,
ե յ ա ւ ,
գնչ. ճետօ,
նաև քրդ.
1
<ա16Տ,
պրս. ՃԱՈՂ\2 ևն
ձևերի
հետ։
Ցօէէւշհ. 1^ԱՃ11Ո.
44, 143
սանս. Կ.՝ՂՈ՚1,
եբր.
եՅՈՈ71
ձևերի հետ,
Նոյն
1850, 356
և
Լ
3
ց. Սւ^6Տ0հ. 774, Բս>
է6է I, 418
սնս. Խաւ։
Ի\ս\\&
ա
\\1\\
8
(
թրգմ. ՀԱ 1894, 294)
փոխառեալ
հնդկերէնից։
Հիւնք. թրք.
ԳՐ՚՚մողը,
եբր.
Fonds A.R.A.M