ԵՐԷ
ԵՐԷԹ.
արմատ առանձին ան գործ ածակ։սն,
որից կազմուած
են՝
երեթն աոնալ
«
հալած
մաշած, ապականեալ»
Կեչառ.190,
երեթր–
ոեալ
նոյն նշ. Խոսր. 252,
երիթացեալ
«
ծիւ­
րած և դժգոյն, խեղճ ու կրակ» Ոսկ. ես. 205,
մտթ, Փիլիպ. Երր. Մանդ. Փարպ. Կանոն,
էջ 50 (որ և
երիհացեալ
Մանդ.)։ Անորոշ ի–
մ՛աստով են յետնաբար՝
Յայսմ. օգ. 29 «Կա­
պուտացան
դէմքն և երիթացան
շրթունք նո­
րա» (ցաւից ու սարսափից). Սարդ. յկ. դ. էջ
60
թ «Շրթունք սեաւք և երիթացեալք»
(
բար­
կացած
մարդու համար է
ասում)։
ՆՀԲ արմատի նշանակութիւնը կամա­
յաբար դնում է «պատառուածք»,
որպէս
զի համեմատէ
թրք.
) 31՜
էՅգ
«
պատռած»
բառի հետ։
+ ԵՐԷԿ
(
սեռ.
երեկի
կամ
երիկիի
«
երէկվա
օրր» ՍԳր. Ոսկ. կոչ. Մծբ. Սերեր., որից՝
երիկեան
«
երէկուայ» (գրուած նաև
իրիկեան)
Մամբր. Առ որս. Զքր. կթ,,
երիկածին
«
նո­
րածին» Պրպմ. Խոսրովիկ. արմատը
գրւում
է նաև
երեկ,
որով շփոթւում է
երեկ
«
երեկոյ»
բառի հետ։
= Նոյն է
երեկ
«
երեկոյ»
բառի հետ. շատ
լեզուների
մէջ «երէկ» և «վաղր» գաղափար­
ները ծագում են «երեկոյ»
և «առաւօտ»
բա­
ռերից հմմտ. հսլ.
–\
ք6Շ61՜Ա
«
երեկոյ»
և
\1
Շ61՚Ձ
«
երէկ», ռուս. ՈՇԳՇբ՚հ «երեկոյ»
և
քււՑթՅ ն/.–
րէկ», գերմ.
ւ^օւ՚^ՇՈ
«
առաւօտ»
և
ա01՜^6Ո
«
վաղը», ասուր.
աս5ս
«
գիշեր» և
աԱՏՅաէՈՁ
«
երէկ»
(
Իհստտ
ճւ–ոօ1է, ճ.տ;/ւ–.
Ւ1ՁՈ(Խ–Լ>.
2,
598),
արաբ.
ՏՅեշհ
«
առաւօտ»
և թրք.
ՏՅ–
է>3հ
«
վաղր», օսմ. ձ\ձՈ «երէկ»
և թթր.
էԱՈ
«
գիշեր»,
նոյն իսկ Տփ.
իրիգուն
նշանակում
է «երէկ երեկոյ» և ո՛չ թէ պարզապէս
«
երե­
կոյ»։
րԱՅքՄՕէհ, Ճ.Տ13 թօ1>՚§1.
101
լա.
1
ւ6Ո։
ՆՀԲ «որոյ
երեկոյք/
էանց կամ
ԷրԷկ,
այ­
սինքն արդէն
եկն.
իտալ.
Ւո6Ո, յ6Ո–»»
Հիւնք.
երեկ
բառից
և կամ
լտ.
հ6Ր1։
Այսպէսով
ուղիղ
մեկնոլթիւնր
տուաւ
նախ
ՆՀԲ,
Ի 1 ; / ե 6 1 ^ , ա ք տ ե ս շ հ ,
2, 50
պհլ. ձշճ = պրս.
՝
ւ
ձ՚Շ «երէկ»
բառից,
իբր *նշԿ.. հմմտ.
երաչսւ։
ԳԻՌ.–Ախց. Երև. Կր. Վն.
էրէկ,
Մշ. Ջղ.
յերէկ,
Ակն. Խրբ. Հմշ. Ննխ. Պլ. Ռ. Սչ. Տիգ.
5
2
^
^
1
Տփ.
էրէց,
Ալշ. Սեր.
ք
էրէգ,
Սլմ.
յէրէկ՝,
Ասլ.
էրէՀ, էրէլ,
Ոզմ. Մկ.
հէրէկ,
Մրղ.
յէրէկ
1
,
յէրէյ,
Ղրբ.
յ է ՚ ր է գ
1
յէրէգի,
յ ր
ր
կ է ՚ ,
Ագլ–
յըրկէ՛,
Զթ–
իրէդ, իյէգ,
Ջղ.
րրկէ,
Գոր.
է ՚ –
րակ,
Շմ.
արաց՝,
Հւր.
հէրէկի,
Հճ.
իյէգ։
+ ԵՐԷՑ
(֊
ու,
–
ոլէ, ֊ ա մ բ ,
֊
ո ւնք , ֊անց.
յետնաբար
նաև
–
ո յ , ֊ալ.
յգ.
երիցունիք,
–
ունեաց
Կանոն. էջ 126)) «աւագ,
մեծ. 2.
քահանայ»
ՍԳր. Եւս. քր. Վեցօր., որից՝
երի­
ցագոյն
Յոբ. ժե. 10. եւս. քր.,
երիքյակից
Ա.
պետ. ե. 1.,
երիցանալ
Վրղն. ծն.,
երիցանի
«
տէրտէրներ»
Փարպ.,
երիցապետ
Բուդ.,
երիցութիւն
Սգր.,
երիցուկ
«
բոյս
է.
Ձոէհշ–
1
աՏ էաԺօՈՅ Լ։»
(
Ըստ Տիրացոլեան,
Շօոէ–
Ո՚եսէօ, §
540)
Բժշ. Գաղիան.,
հացերէց
«
թա­
մադա» Դատ.
ժդ. 20,
աւագերէց
Կանոն,
(
բառախաղով
գրուած
աւագոաէց
Դրնղ. 62),
բարձերէց
Ղուկ. ի. 46. Բազ. գ. 9,
ձեււներէց
ՍԳր.,
գեղջերէց
«
գիւղապետ»
Ոսկ. պօդ. ա.
197,
գահերէց
Ա. եզր. ե. 63. Ադաթ. Ոսկ.
մտթ.,
շերէց
«
անարժան քահանայ»
Բուզ. ա֊
ռանց փոփոխման
ունինք՝
երէցութիւն
Ոսկ.
երր. իդ.,
երեցաւոլրց
«
տարիքով»
Եփր. հա­
մար. 20,
երէցեղբայր
Կանոն, գրուած
է
նաև
էրէց, իրից, իրիցագոյն, իրիցուկ, իւփ–
ցութիւն
ևն։
=Բնիկ
հայ բառ՝ հնխ.
բքշւտե՚ես–
ձևից,
սրա հետ հմմտ. յն. ՚Մթ&յֆսգ «ծեր»,
՜
ՀյՀշխւՀ
«
նախնիք,
աւագանի,
պատուիրակներ
և
դեսպաններ»,
7
ւՕՏյՅտ՚՚0է
«
անդրանկութեան
իրաւունք»,
Ոք>ՏՅ^ՏէՕ՝/
«
առանձնաշնորհութիւն»,
հոմեր.
1
գտՅ|Յօ
«
ակնածելի»,
7։
թՅՕ 3^6,30;
«
ծերագոյն,
երիցագոյն»,
կրետ.
7
լ(3տ1օ~0տյ
1
էքՏ1քՕ;,
գորտ.
^^քյՏէքՕV^
«
ծերագոյն»,
թեսալ.
^;Տ1ՅՏԱ^
«
երէց»
(8
օ1Տ30գ, 811),
չաւո.
բոՏՇԱՏ
«
հնալանդ, վաղեմի»,
բոտէ1–
ՈՍՏ
«
հին, վաղեմի»
(՝
ձ/ջլ\ձշ,
612,
ԲօԽւ––
ո\–, 2, 33, Ըաօսէ–;\1շւ116է,
772)։
Յոյն
ձևերը
Նախատիպն է հնխ.
թք61Տ–ջ՜
2
Ա–, թՐ6Տ–§
2
Ա–,
լա -
տինինը՝ հնխ. Հ)էշ\տ–ճօ. բայց բոլորն էլ զա­
նազան մասնիկներով աճած են նախնական
և պարզական
հնխ.
բ1՜1
«
առաջին» արմա­
տից։— Հայերէն
բառի
հնագոյն
նշանակու­
թիւնն է «անդրանիկ, մեծ», իսկ
«
քահանայ»
Fonds A.R.A.M