ԿԱՐ
546
ԿԱՐ
ԿԱՐԱՍ, ո
հլ. (կայ նաև սեռ.–ի, երկուսն
էլ յետին) «գինու կամ ջրի մեծ աման» Ա–
ռակ. իգ.
27.
Եղիշ. հրց.
54,
Նոնն.
36,
Սարդ. յկ. է. (էջ
104),
Բրս. մրկ. որից
կ ա ­
ր ա ս ձ ա գ
«
փոքր կարաս» Վստկ.
114.
գ ի ն ե ­
կ ա ր ա ս
Վստկ. (տե՛ս նաև
կ ա ր ա ս ի ,
որ այս
արմատին է պատկանում)։
֊
Թերևս
խալդե՚ան կամ կովկասեան փո­
խառութիւն է, իբրև մնացորդ՝ Հայաստա­
նի նախահայ քաղաքակրթութեան. հմմտ.
հիւս. Կովկասեան լեզուներից՝ ագ.
իւ ա Ր Ա ւ –
ց ի ,
կուր,
ի ւ ա ր ս ւ ց է ,
լակ.
խ ա ր ա զ ի
«
կարաս»։
֊
Աճ.
Աւգերեան, Բցտր. չփ, և կշռ. էջ
110
յն.
՜
ՀՏթՕ(Ա.ՕՀ
«
բրուտի
կալ,
պտուկ»
բառի հետ։ Հիւնք. դնում է պրս.
ք ի ւ –
Ր ա ս
«
ազգ ինչ խեցեղէն անօթոյ
յառ֊
տքնին պէտս»։ (ԳԴ
չունի այսպիսի
բառ. պէտք է հասկանալ պրս. )Լյ–^
1
ա1՜Ձ2
«
նեղաբերան կուժ», որ Հիւնք.
հայերէնին աւելի մօտեցնելու համար,
ըստ իր սովորութեան, ուզած ձևին է
վերածել։ Բայց այս բառը զուտ իրա֊
նետ՞ն է արդեօք։ Սրա ,դէմ ունինք ա–
րաբ. յ \
<ք 1աւՅ՜2
կամ
յ ք
"
Հ՛
1
աՈ՜32
(
յոգ.
1(
Մ23Ո)
«
նեղաբերան կուժ», որ
նոյն է պրս. բառիս հետ։ Թւում է թէ
պրս. բառը վւոխառեալ է արաբերէնից
մանաւանդ եթէ սրա արմատը համա­
րենք
1
<յշ,
որից արաբ. յշյ$
ք
՝ . 1
<ՄԱ2
«
պահվտիլ», օյ^ճ~»
աս1«»՜323
«
վազե­
լով մի տեղ երթալ պահվտիլ», թերևս
նաև յ^Հ՜
Խ1Հ%
«
քուրձ» (տե՛ս Կամուս,
թրք. թրգմ. Բ. էջ
197)։
Ըստ այսմ ա֊
բաբ. և պրս. բառերը պատահական նը֊
մանութիւն ունին, ինչպէս նաև արաբե­
րէնից փոխառեալ սպան.
ՅւՇ31՜ք323,
որից էլ ֆրանս.
ՅւՇ31՜ք323
«
մի տեսակ
արևելեան հողէ աման՝ ջուրը հով պա­
հելու համար»։ Արաբերէնից ուշ ժամա­
նակի փոխառութիւն է հյ.
ք ո ա զ
«
գինու
թակոյկ», որ իբրև գաւառական բառ
յիշում է Նոլպարեան, Բառ. ֆրանս. էջ
,119
ա ֆր.
եւ՜ՕԸ
բառի տակ։ Պատահա­
կան նմանութիւն ունին նոյնպէս արաբ.
Օ յ
.
ձ
զ ֊ \ ^ ,
արևել. թրք.
յ ^ Ա գՅւ32
«
կաշիէ ջրաման» (Կամուս, թրք. թրգմ.
Ա. էջ
361),
անգլ.
ՇՈՈՏ6
«
շիշ», ֆրանս.
շւ՜սշհշ
«
կուժ», գերմ.
^ՅքՅստշհշ՝):
8
ս § § 6 , 1Հ2
32, 51
յն.
ԳՀյւճՅՕԿՀ «դԱԱ,
կուժ» բառի հետ, որ մերժում է
8
օ 1 Տ ՅՇ գ
523,
րստ
Ըշձ&ՏՀՈ
\
<ՀԼ 39, 378,
ր^տէ,
Յուշարձ.
400
ասուր.
1
սոտՏԱ
«
կարա­
սիք»,
ՏԺաքէշԽ^ւէշ 8 8 28, 282
ի
Բ
ը
բնիկ հայ՝ սանս.
1
<
Յ
1
Յ
03
«
պտուկ, ա֊
ման» բառի հետ. բայց սրա էլ նախա­
ձայնը համաձայն չէ։
ԳԻՌ.–Ագլ. Ալշ. Ախց. Գոր. Երև. Ղրբ– Մկ.
Մշ. Շմ. Ոզմ.
Ջղ. Սլմ. Վն.
Տփ.
կ ա ր ա ս ,
Սեբ.
ւ յ ա ր ա ս ,
Տիգ.
գաւ՝1ՈԱ,
Ե՞ր զ.
կ ա ո ա ս ,
Խրբ.
զ ա ա ս ս ,
Սվեդ.
զ Տ ա ր ո ա ,
Հճ.
գ ա յ օ ս .
բոլորն էլ «գինու մեծ թակոյկ»։ Նոր բառ է
կ ա ր ս ա ր ա ց է ք :
ՓՈԽ.— Վրաց.
յծեծօ
կ ս ա ր ի
«
տակառ,
մի փթանոց աման».
Յցյծեծց
մ հ կ ա ս ր ե
«
տակառագործ»,
Յցյ$ե6ցօ<ւծ;>
մ ե կ ա ս ր ե ո բ ա
«
տակառագործութիւն». — ռուս.
յէՅ՚թՅՇե,
մորդ­
վին.
ԿՅքՅՏյ՚Յ,
երկուսն էլ «կարաս»,
-
ԿԱՐԱՍԻ
(–
ւոյ, –եալ, –եաց)՛ «կահ,
աղխ, տան մէջ եղած-չեղածը.
2.
գոյք, ինչք,
դրամ» ՍԳր. Ոսկ. մտթ. և փիլիպ. Կոչ. Եփր.
ել. Եւագր. որից
կ ա ր ա ս ե ա կ
«
խղճուկ կահ֊
կարասիք» էմբ. ովս.
կ ա ր ս ա ե կ ի ր
«
բեռնա­
կիր» Պամ. աղէքս.
կ ա ր ա ս ա պ ա ն
«
իրերր
իբրև ալանդ պահող» (նորագիւտ բառ) Ոսկ.
գծ.
152.
—
այստեղ է պատկանում անշուշտ
նաև
կ ա ր ա ս
«
իր, որևէ բան» (՞) անստոյգ
բառը՝ որ մէկ անգամ գտնում եմ գործա­
ծուած Բարուք զ.
23
«
Զի եթէ ոչ ոք հանա­
պազ զժանկն ի նոցանէ (ոսկուց և արծա­
թից)
ա ր ո ւ կ ա ր ա ս օ ք
կոկէ կորզէ և մաքրէ,
և
զփայլելն իսկ ոչ փայլեն»։ Հայերէնի ճո­
խութեան դէմ համապատասխան
տեղում
յոյնը
շատ
պարզ
ձևով
ունի
միայն
«
ՏՅ.Վ
բ.7յ 115
֊
դգէ՚կ
ւօ>, 0»
\
~՜ղ
«
սձփփօայ
(
այսինքն «Եթէ ոչ ոք մաքրէ զմանկն, ո՛չ
փայլեն»)։ Այսպէս նաև լատինը, որի հե֊
տևողութեամբ
Ո սկանեան հրատարակու­
թիւնն էլ ունի «Եթէ ոչ այլ ոք մաքրեսցէ
զժանգն, ոչ փայլեսցին» (տպ. Սանկտպետ.
1817
թ.)։ Բոլորի մէջ էլ պակասում է
Ա1Րու
Fonds A.R.A.M