ԿԱՐ
3
օ ե ֊ յ ո 6 ; > ,
հշբաՅՇ,
Րթ
^Յ.
ր յ ւ օ շ շ Յ թ ա ո օ
ււաշբ–
0
ճՕ1«7 «
բտւդ՚աշււօսգ
րօտօբՅա>.
ՕՈ. 1912,
4
^
20)։
—
Հայերէնի Հետ շատ նման են,
բայց
չենք կարող
փոխառեալ
Համարել
վրաց.
(
ՅՕ^՚Յ՝՛ կեոլսւ
«
կարել,
եզերքր
երիզել,
կար֊
կրտել,
միասին
կարել,
նորոգել»,
^֊ձե^Յ՝՛
գ ա կ ե ր վ ա
«
կարել,
նորոգել»,
յ^ՏՕՏ ^ 0 ^ 0 ^
դ ա զ ա կ ե ր ե բ ա
«
միասին
կարեր),
ինգիլ
՚9
յյյց&3ծտ.
շ ե կ ե ր վ ա յ
«
կար
կարել»։
Բոլորի
պարզ արմատն է
կ ե ր ;
Արդեօք այս երկու­
սի մէջ նախնական
կապակցութիւն
կա՞յ։
*
ԿԱՐ.
այս արմատի
առաջին
իմաստն է
«
ում, կարողութիւն»,
որից յաոաջանում
են
յետոյ
«2.
սաստկութիւն,
շատութիւն»
և «3.
Հնարաւորութիւն»։
Առաջին
իմաստից
են —
կ ւս ւ՛
«
ոյժ,
զօրութիւն»
ՍԳր. Ոսկ. մտթ. և
յհ. Կոչ. (ներդ,
ի կ ա ր ո լ
Անկ. գիրք առաք.
52).
կ ա ր ե լ
«
կարողանալ»
ՍԳր.
կ ա ր ո ղ
ՍԳր.
կարողութիւն
ՍԳր. Ագաթ. Ոսկ.
կ ա ր ո ղ ա գ ո յ ն
Ոսկ. յհ. բ. 46.
տկար
ՍԳր. Եզն.
տ կ ա ր ա ն ա լ
ՍԳր.
ա ն կ ա ր
«
տկար»
Եվ։ր. պհ. Պիտ. Փիլ.
ա պ ի կ ա »
Իմ. ժգ. 18. Բ. մակ. ժա. 12.
սւսյի–
կ ա ր ե լ
«
արհամարհել,
կարևորութիւն
չտալ,
բանի տեղ չդնել»
Շապհ. 27.
կարաար
«
ու­
ժեղ,
զօրաւոր»
Տիմոթ.
կուզ, Էջ 234.
կարա–
ւ ո Ր ա գ ո յ ն
«
հզօրագոյն»
Տիմոթ. կուզ, Էջ 250.
կաՐաւորիլ
«
ուժ
առնել»
Տիմոթ.
կուզ, Էջ
250.
կաՐՈլթիւն
«
զօրութիւն»
Տիմոթ.
կուզ,
Էջ 235, 236—7,
250, 258, 268—9, 292,
324,
տ կ ա ր ա կ ա զ մ
(
նոր բառ)։
Երկրորդ ի ֊
մաստից
են՝
կարի
«
շատ, սաստիկ,
յոյժ»
ՍԳզ.
Եզն. Ագաթ,
կ ա ր ե պ է տ
«
շատ պիտա­
նի» Եւագր.
կ ա ր ե վ է ր
«
ծանրավէր»
Ագաթ.
Փարպ.
կ ա ր ե ձ մ ե ռ ն ,
կ ա ր ա ձ մ ե ո ն
«
սաստիկ
ցուրտ
ձմեռ»
Կոչ. 309, Ոսկ. մ. ա. 12. Վեց֊
օր. 186։ Երրորդ իմաստից են՝
ա ն կ ա ր
«
ան­
հնարին»
Մտթ.
ժթ. 26. Ոսկ.
յհ. բ. 27.
կ ա ­
ր ե լ ի
«
Հնարաւոր»
Պիտ.
ա ն կ ա ր ե լ ի
Աահմ.
Պիտ.
ա ն կ ա ր ե լ ա գ ո յ ն
Առ որս.
ա ն կ ա ր ե լ ի ո ւ ­
թ ի ւ ն
(
նոր բառ) ևն։ Առաջին
երկու
իմաստ–
ներր իրար է միացնում
կ ա ր և ո ր
«
ուժեղ, զօ­
րաւոր»
(
Կարևոր
աղօթից պէտք են և բա­
զում արտ ա ս ուաց. Ոսկ.երր. թ.) «սաստիկ,
շատ»
(
Կարևոր
սիրէր
զմանուկն. Ոսկ. կո–
ղոս.
Զձմերունս
կարևորս.
Եզն.)։
Իմաստի
այսպիսի
զարգացման
համար
հմմտ,
Հյ.
ո յ ^
ԿԱՐ
և
յ ո յ ժ ,
ֆրանս.
բ0Ա\՚0Մ
«
կարենալ,
զօրու­
թիւն»,
յ
՚6
բ Շ Ա Ճ
«
կարող եմ»,
թաՏՏԶՈէ
«
ու­
ժեղ,
զօրեղ,
կարող»,
բաՏՏՅէ111Ո6Ոէ
«
յոյժ,
կարի, չափ ա զանց» ևն։
= Իրանեան
փոխառութիւն
է, որի
մայր
ձևր՝ իր ածանցներով
միասին
կորած
է. մի՛­
միայն
պաՀուած
գտնուեցաւ
նորագիւտ
սոգդ.
1
(306,
է 301
«
կարի,
յոյժ,
էւ՜6Տ,
ՏՇԽ»
ձևի տակ։ Այս արմատից
տարբեր են
կա­
րիք
«
Հարկ, պէտք» և
կարիք
«
ցաւ,
վիշտ»։
նՀԲ
կար՝
լծ.
Տար,
թրք.
ջարէ
(
իմա՛
պրս.
6
Յ1՝Ձ),/Ա.
ՀցօւՀՆՀ «ոյժ»
Բշէտւ՜ա.
25,
յ՜ստէւ,
2
շոճտբ.
79,
Լ
Յ
§ . ՕշտՅա.
/
ճնհձ.
297,
861
էւ–.
հՅԽէւ–. Լշճ.
41
կը֊
ցում են սանս.
Աք, Ա՜Յ՜քՅ,
պրս. \ճ\*
«
գործել»
արմատներին։
յ՜ԱՏէւ, 1ՀԱ1՜Ճ.
Օ.Ր31Ո.
209
քրդ.
1
ՀՅՈՈ7
«
կարող
եմ.
կրնամ»։
Տէրվ. նախալ. 78 սանս.
§ 3 –
ւ՜ս, §սւ՜ս,
յն.
թօթօՀ,
լտ.
§^^V^տ
)
գոթ.
եՅԱաՏ
«
ծանր)) և թերևս
Հյ.
ծանր
բա֊
ռերի Հետ Հանում է Հնխ.
§ 3 ք
«
կարող
լինել»
արմատից,
1
ՈՏԼ
8, 288
Հայ.
կարի
Համեմատում
է յն.
(3(7.
բ6տ
«
ծանր»
բառի
Հետ։
Հիւնք.
կար
«
կար­
կատան»
բառի Հետ Հանում է պրս.
X ^ ^
«
էշ» բառից, իսկ
կարսւձմեււն
֊
թրք.
զՅ՜
ՐՅ
զ Յ Տ
«
սև ձմեռ»
(
այն է «դաժան
ձը֊
մեռ»)։
Հիւբշ. 166 ասում է թէ
բնաւ
կապ
չունի
Հպրս.
1
<ՅՐՅ
«
ժողովուրդ,
խումբ, բանակ»,
սանս.
ե;ՁՐՅ
«
ձեռք,
գործողութիւն,
գործք»
պրս.
1
ՀՅք
«
գործ»
ևն բառերի
Հետ։
ԲՅե՚սեՅՈյ՛
Տհ
1, 196
լիթ.
§ՄւԱ,
§1ւ՜է1
«
Հռչակել»,
սանս.
§էՄ–
էւ
«
գովասանք»
բառերին
ցեղակից։
Ենսէն ՀԱ 1904, 271 Հաթ.
1
<3...
և
Աք1
արքա յանունի
Հետ է
Համեմատում։
Տշհ
6
քէ610^1է2 8 8 29,
14
կցում է լտ.
§ ^ Յ V ^ Տ ,
յն. ֆպ>Ծ$ սանս.
§1ՄԱ–
«
ծանր»
ընտ՛անիքի
Հետ (նոյնից
առնելով
յիշում
են
Ա^
Ձ
1
Ճ
Շ
353
և Ըօւտճշզ
115),
որ
մերժում է
1
Ղ.
Բշէշէտտօո,
8
Յ
1
Լ
ս.
Տ1
Ց՝^.
էջ 56 և Խ.
Ս.
Խա.
Տէսձ. էջ 120,
Մառ,
3 8 0
22, 77,
ԱձՈ 1911, 470 և
3 8 0
1925, 810
նախնական
նշանա֊
կոլթիլնր
Համարում
է «ձեռք» և կցում
է վրաց,
իւելի,
լազ,
իւե,
երկրորգ
ս ի լ ֊
542
Fonds A.R.A.M