ԿԱՆ
516
ԿԱՆ
րէնք), կանոն, ցուցակ»։
Յոյն բառը ծագում
է –ՀԱ^՝Ո
(
<
լա,
Շ Յ Ո Ո Յ )
«
եղէգ»
բառից,
իսկ սա էլ ասորաբաբելական
1
<ւՅՈ11
ձևիմի֊
ջոցով
ս ումեր֊ ակկադ.
§1Ո
«
եղէգ» բա֊
ռից
(
Ց օ ւ Տ Յ Շ գ ,
էջ 406)։
Փոխ առութեամ բ
անցել է շատ լեզուների, ինչպէս՝ լա–
ԸՅՈՕՈ,
հսլ.
1
<ՅՈ0ՈԱ,
արաբ.
Սյ.յՍ
գՅՈԱՈ
«
օ ֊
րէնք», թրք.
ղՅՈՍՈ
«
օրէնք,
ոստիկան»,
վրաց.
^060160 կ ա ն ո ն ի
«
եկեղեցական կա֊
նոն, յանցաւորների
վրայ
գրուած
ապաշ֊
խարանք» ևն։ Նշանակութեան
կողմից շատ
զարգացում է կրած սլաւական
լեզուների
մէջ. հմտ. ռուս.
^ՅէւՕՏէ
«
առաւօտեան կամ
երեկո յեան
եկեղեցական
արարողութեանց
երգերը և աղօթքն երր», աա^Մե
«
երեկո֊
յեան
ժամերգութիւն,
նախատօնակ,
ընգ֊
հ՚անրապէս
նախորդ օրը (\\&Հ.Ճ\\</\\<չ), մ և ֊
ոելոց հոգեհանգի՛ստ, այս առթիւ
պատրաս֊
տուած
զան՛ազան
ուտելեղէններ,
մեղրով
գաթայ, տօնական
մեղրաջուր կամ գարեջուր
են»
(861
–
Ո61ա–
481)։֊
Հիւբշ.
355,
Հներից Տաթև. հարց. 538 գրում է՛
«
Ստուգաբանութեամբ
կոչի
կանոնն
քանոն, այսինքն
ուղղութիւն և կարգ և
օրէնք». Ուղիղ մեկնեց նախ
Տշհւ՜ՕճՇւ՜,
1
Ո6ՏՅԱ1՜. 47։
ԳԴ գնում է արաբ,
զ ա ­
ն ո ւ ն
(
բառ յն,), ՀՀԲ, Աւդերեան, Բցտր.
չփ. և կշռ. 107 և ՆՀԲ յն. ձևից, Հիւնք.
յն. 7.6.՝)՝*0.
«
եղէգ»
բառից,
ԳԻՌ. — Մշ.
կ ա ն ո ն
(
սաղմոսի
կանոն, 2.
հեգարան),
Ոզմ.
կ ա նո ւն,
Մրղ.
կ անո ւի ն,
Ախց.
ղ ա ն օ ն
(
յատկապէս
ղՈ1յդոո–ղ1էւնօն
<Հարաբ.
գ ՅւժՅ
-
գ ՅՈ Լ ա ) ,
Սեբ.
գ ա ն է օն ,
իսկ կրկնութեամբ՝
ղարւ71>՝–ղէոնէօն
(
<Հա֊
բաբ.
զ^^-զտոսո):
ՓՈԽ. — Ուտ.
կ ա ն օ ն
«
կանոն», որից և
կսւ–
ն օ ն է ն
«
կանոնաւոր»,
կ ա ն օ ն չ ի չ ա լ
«
օրէնս֊
գէտ» ևն,
ԿԱՆՈԻԱԾ
կամ
ԿԱՅՆՈԻՃ
«
շճուկ»,
ունի
միայն Բառ. երեմ, էջ 155,
ԿԱՆՈԻԽ, ո, ի- ա
հլ. «ժամանակից առաջ,
վաղ» ՍԳր. «հին, հին ժամանակի,
վաղե֊
մի» Ելս. քր. Վեցօր. «առաւօտր
շուտ» Գ.
մակ. ե. 12 (= միջ. հայ.
կ ա նն ո ւիւ
Անսիզք
• 7).
որից
կ ա նխ ա ւ
«
առաջուց»
ՍԳր. Ա֊
ղաթ.
ամիս կանխոց
«
եբրայ՛ական
Նիսան
ամիսր,
գարնան
սկիզբը»
ԱԳր, (հմմտ.
գերմ.
Ր ա հ Ա ո շ
«
գարուն», բուն «կանուխ»).
կանխել
ՍԳր.
կանխի
Նանայ,
կ անխա գ ոյն
Մծբ. Եւս. քր.
կանխացէա
ԱԳր. Եզն. Ագաթ.
կանխախօւաւթիւն
Ոսկ. ես.
կ անխա ծ անօթ
Ոսկ. մ. բ. 8.
կանխակալ
Եզն. Ոսկ. Աեբեր.
կանխահաս
Երեմ. իդ.2.
կանխասաց
Ա–
գաթ.
Ոսկ. ես. Յուդ. 17.
կանխարկ
Մծբ.
նոր բառեր են
կանխավնաՐ, կանխարգել,
կանխամտածուած, կանխորոշել
ևն,
Հներից Համամ. քեր. 268 հանում է
կան (:>)
նախդիրից, որ գոյութիւն
չու֊
նի, 3առաջացել է շփոթմամբ
Ռր. քեր.
30
նախադրութեանց
ցանկի մէջ
կա­
նուխ
բառր իբրև երկու բառ կարդալով
(՛
կան
և Ոճի),
Հիւնք.
նախ
բառից,
Ե՚ազրճե ան, Արևելք 1884 ն՝ոյ
//
16
սան՛ս.
\ ՚
Յ Ո §
«
կանխել»
բառի հետ, Մ առ
3 8 0
X I X ,
0155
հին նշանակութիւնը
դնում
է «կանաչ, գարնա՛նային» և համարում
է յաբեթական
ղնն
արմատից,
որից և
հյ.
կանաչ,
վրաց.
ղանա,
լագ,
ղոնա,
օնա
«
արտ», ա\\շէ
Ա ՚ շ ա 8, 189
պրս, էլ^-ք
1
<ՅհԱՈ, 1ահՅՈ
«
հին» բա­
ռի հետ,
ԳԻՌ.–—Ախց. Կր. Հնգ.
կանուխ
«
շուտով»,
Վն.
կանուխ
«
վաղորդայն»,
Ղրբ–
կա՛նուխ,
Զթ.
Խրբ. Հճ. Պլ. Ռ. Աեբ.
գանովս,
Աչ.
գա­
նովս՛,
Սլմ.
կանօխ,
Տիգ.
գրննոլխ,
Ակն,
Ննխ.
գանօխ,
Ասլ.
գնիլխ։
Իմաստի
դոյզն
փ ոփ ոխ ոլթեա մ բ՝ Խ. Տիգ. «առաւօտ», Խ.
«
վաղր, էգուց», Գնձ. «արագ, շուտ շուտ»,—
Նոր բառեր են
կանուխկեկ, կ անոլխ կմանց։
ՓՈԽ. — Վրաց.
յօ6(ոեօ կանոխի
«
եզների
առաջին
լծումր
գարնանային
աշխատանք­
ների համար»,
(
ոձՏ
՚
յյէէոձ^ ղանուխոբա
«
գար֊
նան սկզբնաւորութիւնը», այսիմաստի հետ
հմմտ.
ամիս կանխոց
«
գարնան առաջին ա֊
միսր»,
որից հետևում է
կանուխ
«
գարուն
կամ գարնան
սկիզբր» (նախ Աճառ. Արրտ.
1898, 367,
որից յետոյ Մ՛առ
3 8 0
անդ),
©ԿԱՆՉ, Ո, ի
հլ. «լա՛ցի
բարձր
ձայն»
Մանդ. Յհ. կթ.Լաստ, որից
կանչել
«
բարձր
ղոչել, ճչել» Կոչ. Ագաթ,
կանչիւն
Նար. տաղ.
լալականչ
Յայսմ.
կանչոլկ
«
անծանօթ մի
Fonds A.R.A.M