509
մէկ
ձևն եմ համարում
գւռ,
ակ ո այ
«
ա֊
տամ», որի աւելի հին վկայութիւնն
ունի Ա֊
ռաք. պտմ. 456. նոր ձևերն են՝ Տփ. յգ.
ակրէք,
ա կ ր ը ք ն ի ր ,
Մրղ, Մկ. Ոզմ.
ակռա,
Հմշ.
Մշ. Ոչ, Տիգ,
ա գ ւ ւ ա ,
Ալշ,
յ ա գ ո ա ,
%
թ. Ովեղ,
ա գ ո օ ,
Պլ.
աղաս,
ա ա լ ա ,
Ասլ. Ռ. Աեբ.
աո–
զա,
Խիր.
աո֊ղա.
այս բոլորը
նշւսնակոլմ
են «ատամ», իսկ Մրղ. Մկ. և Ոզմ. «իմաս–
տութեան
՛
ատամ»։
Ակռայ
և
կ ե ռ ի ք
ձևերի
միջին տեղն է բռնում
Հւր.
ա կ ա ո
«
ակռայ»։
(
ՆՀԲ
ա ղ օ ր ի
բառի տակ, ինչպէս և Միսք֊
ճեան, Պատկեր 1893, էջ 148
ակռայ
հա­
նում են
ա ղ օ ր ի ք
բառից )։— Նոր բառեր են՝
կ ե ռ ք ա հ ա մ ռ ա ր ի , կ ե ռ ք ա զ ա ւ , կ ե ռ ք ե լ , կ ե ռ ի ք –
կ տ ր ե լ ի ,
կ ե ռ ի ք պ տ ր ե լ ի , կ ե ռ ա կ ա պ , կ ե ռ ա –
կ ա պ ա ի լ ։
ՓՈԽ. — Գւռ. թրք. ՕյՀ՜\
Յ^ւ՚Ձ
«
սայլին ջամ­
բին
վրայ անցած
զոյգ ատ ամն ա ձև փայ­
տեր, որոնց
մ էջէն կր դառնայ
լիսեռնը, և
զոր Սեբաստիոյ
հայ գիլղացիք կր կոչեն
ա կ ռ այ»
(
Գազանճեան,
Յուշարձան, էջ 328բ)։
ԿԱՅՍ
«
օդը պղտորող
մի տեսակ
քամի»,
մէկ անգամ
ունի Պիտ՛առ, «Օդքն ծածկեն
զճառագայթսն,
կայս
անուն է
հողմոյն,
արդ
ծածկի արեգակն
յամպն»։ ՋԲ չունի
այս
բառը։
Անշուշտ պատահական
նմանութիւն
ունի արաբ.
լյօյձ
ԳՕԳ՚Հ «փորի մէջ
քամի խաղալ» (Կամուս, թրք. թրգմ. Բ.
էջ
397)։
*
ԿԱՅՍՐ, Ր
հլ, (–սեր, ֊սերաց)
«
ինքնակալ
թագաւոր
Հռովմայեցոց»
ԱԳր.Բուղ, որից
կ ա յ ս ե ր ա գ ի ր
Կորիւն,
կ ա յ ս ե ր ա կ ա ն
Ադաթ.
Բուղ,
կ ա յ ս ե ր ա կ ե ր պ
Ագաթ.
կ ա յ ս ե ր ա լ ո ւ ր
Արծր.
կ ա յ ս ե ր ա զ ա ր մ
Գնձ.
կ ա յ ս ր ո ւ ն ի
Իրեն,
հերձ. 100. յետնաբար
կ ա յ ս ր ա ն ա լ
«
կայսր
դառնալ»
Մին. համդ. 127, 128. — տարբեր
ձևերով
ունինք նաև՝
կ ե ս ա Ր
(
սեռ. ֊ ո ւ ) Եփր.
բ. տիմ. Կոչ. Խոր. Յհ. կթ.
կ ե ս ա ո ո ւ թ ի ւ ն
ճառրնտ.
կ ե ս ա ո ո ս
Ուռհ. էջ 402.
կ ի ս ա ո ո ս
Յայսմ. նոյ. 29։
= 3ն.
7
Օ 1 3 0 Փ ,
սեռ. %ԱւՕՂ()0Հ,
«
կայսր»
բառից, որ ծագում է լտ.
ՇՅ
6
Տ
31",
սեռ.
Շ Յ 6 –
Տ Յ Ո Տ
յատուկ
անունից։
Յոլլիոս Կեսար ե–
ղալ առաջին
հռովմայեցի մեծ ինքնակալք,
որից այս անունք դարձաւ հասարակ
անուն՝
«
մեծ թագաւոր»
նշանակութեամբ,
ճիշտ
ինչպէս
Շ ո Յ ւ 1 6 1 Ո Յ § Ո 6
յատուկ
անունից
կազմուեցաւ
հսլ.
ԱՐՅ
11,
թրք.
Ձ
1
ԼԱՑ,
ռուս.
քՕբօյւե,
լիթ.
1
<ՅքՏ1ւԱՏ
«
թագաւոր»
հաս՛ա֊
բակ
անունր։ էտ.
0
Յ
6
Տ Յ Ր
ձևը զուտ հռով­
մէական չէ, այլ բարբառային.
բուն լտ.
ձևն է
Շ 3 6 Տ Օ ( ^ 6 1 1 1 6 է , 1 ձ Տ գ ա Տ Տ 6 9 ՚ Ա Ո 6 Ւոտէ.
֊
Կ.
13 1 3
Ո զ Ա 6 13է1Ո6.
102),
որ մակդիր է և
բուն նշանակում է «վիրաբուժական
ղործո֊
ղութեամբ
ծնոլած
մօրից»։
Այնուհետև բա֊
ռը փոխառութեամբ
տ արածուէ ցաւ
ամէն
տեղ. հմմտ. գոթ.
1
<31Տ31՜,
հբգ.
ե61ՏԱ1՚,
գերմ.
1
Հ31Տ61՝,
հոլ.
ՇէՏՅւ՜ւ,
ռուս.
Ա Յ թ ե ,
լիթ.
Շ6ՏՕ-
1՜
ԱՏ,
հանգ.
ԸՏՅՏ231՝,
արաբ.
գ31Տ31՝,
արամ.
"
ւՕ՚՚ւ՚Յ գ31ՏՅք
ևն
(8
շ1
՜
Ո61<6ք 127,
1
Հ1ս§6 2 3 6 ) ։
Հայերէնի
մէջ
կայսր
հին ժողո֊
վրրդական
փոխառութիւն է (հմմտ.
նոյն
իսկ
Յուլիոս կայսր
ձևը Եւս. քր. տպ. 1818,
Ա.9),իսկ միւս ձևերր գիտական
ձևեր են։
֊
Հիւբշ.
354,
Ուղիղ մեկնեցին նախ ՀՀԲ և ՆՀԲ,
ԿԱՅՏ
«
մարմարիոնի
վրայ գտնուած ե֊
րակներ կամ նշաններ», անստոյգ բառ. մէկ
անգամ
ունի Բրս. մրկ,253 «Ալապաստրն
է մարմարիոն սպիտակ, պարզ իբրև զապա­
կի և ունի կայտեր բազում»է
Բառարաններր
դնում են
կայտեր՝
իբր եզակի, թւում Է թէ
յոգնակի է
կ այտ
ձևից։
ՆՀԲ
կայծեր
բառի ո։
ԿԱՅՏ
«
բարաւոր»,
ունի
միայն Բառ.ե֊
բեմ. էջ 155։
ԿԱՅՏԱՌ, ի-ա
հլ. «աշխոյժ, առոյգ, ե֊
ռանդուն»
ԱԳր. «ջրի և ցամաքի
ամէն տե­
սակ
կեն՛դանի»,
բայց մանաւանդ
«
ջրային
կ են դանի»
Գան. գ, 79. Շար. Նար. Արծր.
(
իմաստի
զարգացման
համար հմմտ.
եռալ
և
զեռանք,
որից
կայտ առական
«
խայտա­
ցող» Ոսկ. յհ. ա.31.
կայտառութիւն
Կորիւն։
Այս արմատի
երկրորդ
ձևն է
կայտառ, ո–
հլ. (յետնաբար
ի–ա
հլ.) «ուրախ ութիւն, ու֊
րախութիւնից
խաղալ
ցատկռտելը»
Ա֊
զաթ. Փիլ.յովն.
Յհ. կթ. «ծովային
կամ
ցամաքային
անասուն»
Աեբեր, 74.
ւհառընտ, որից
կայտռալ
«
ուրախ
ուրախ
Fonds A.R.A.M