՛
ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ, ի ֊ ա
կ. (յ
Գ
.
ուղ. նաև ու֊
նինք
-
ունք
) «
հայրապետ կամ գլուխ եկե­
ղեցւոյ, յատկապէս՝
Հայոց եկեղեցու հոգե­
ւոր պետը» Ագաթ. Բուղ. Կորիւն, որից
կաթո­
ղիկոսութիւն
«
հայրապետութիւն»
Փարպ. Յհ.
կթ. «արքունի
հազարապետութիւն,
համա֊
րակարութիւն,
հարկահանի
պ՛աշտօնը»
(
յն.
ոճով) Եւս. պտմ. էշ
642— 3.
կաթողի­
կոսական
«
հայրապետական»
Խոր.Փարպ.
կաթողիկոսարան
«
վեհարան,
հայրապետա­
նոց»
Յհ. կթ. Կղնկտ. Պտմ. վր.
անկաթո–
ղիկոս
«
առանց
կաթողիկոսի»
(
չունի ՆՀԲ)
Մխ. անեց.
11.
—
գրուած է նաև
կաթաղիկոս
Արձ.
867
թ. (Շողա՛կաթ
177).
կաթուղիկոս
^ող^>ոլղ
ձայնափոխութեան
համար հմմտ.
հարթողիմէոս > Րարթոլղիս՚էոս) .
Դարան աղ­
ցին, էջ
307
ևն բառախաղով
գրում է
կատ–
ղիկոս
«
չկաթողիկոս»,
իբր
կատղիլ, կատա–
ղիլ
Բ
ա
ւԻց՛
=
Յն.
/3
&0
՝/,1
Հ
6(;
«
ընդհանրական,
տիե­
զերական» ածականն է գոյականաբար
գոր­
ծածուած, որից փոխառեալ
են նաև լտ.
ՇՁէհօԱշԱՏ,
արաբ.
յ^յԼյԼօ. յՅէ>31պ
կամ
յ֊յԼ^յյԼօ. յՅ֊311գ,
ասորի տ ա ռա դարձութե ամ բ
\–
ՀՆ–\0–֊\Հ–
1
օէս1ս
<3
(
Մառ.
Րթ31«. Ց թ –
Ձբւ«.
էջ
18),
վրաց.
յտօդքդջոօյաՀՏօ կաթոլի–
կոզի
(
թերևս
հայերէնի
միջոցով)։ Տեսնաև
վերը՝
կաթողիկէ
բառր։
—
Հիւբշ–
353։
Ուղիղ մեկնութիւնը գիտէ հներից
Լմբ.
մատ.
83
«
Ի սոյն աստիճան են կաթո֊
ղիկոսք, որ թարգմանին
րնղհանրա֊
կանք», նոյնպէս Տաթև. ամ.
52
«
Ընդ֊
հանոյր ասի կաթուղիկոսն»։
Նորերից
ուղիղ մեկնեց նախ
Տ<±1
՜0
(161՜.
7
Ո6Տ31Մ.
էջ
47
և
382.
յետոյ ՀՀԲ, ՆՀԲ ևն։ Նո­
րայր, Կոր. վրղ. էջ
71
համարում է թէ
յն. «րնդհանրական»
իմաստր նախ Ա֊
սորիներր դարձրին «հայրապետ»,
որոն­
ցից էլ փոխ առին հայեբր. սրան ապա­
ցոյց է համարում
ու
ձայնր, որ կայ
նաև ասորու
մէջ։ (Բայց այն ժամա­
նակ
ի՚նչպէս պէտք է բացատրել
–
ՈԱ
վերջաւորութիւնը՝ որ չունի
ասորին)։
ԳԻՌ. —Ախց. Կր–
կաթողիկօս,
Ջղ.
կաթու­
ղիկոս, կաթրղկոս,
Ագլ.
կաթուղիկօս,
Տփ.
կաթուղիկուս,
Մրղ.
կաթօղոլկօս,
Ալշ.
կատօ–
ղ ի ղ ո ս ,
Մշ.
կ ա տ իղիղ ո ս ,
Պ լ.
ղ ա թ օ ղ ի ղ օ ս ,
Սեբ,
ղ ա թ օ ղ ի ղ է օ ս ,
Ննխ.
ղ ա թ օ ղ ղ օ ս ,
Սլմ.
կ ա թ աղա կ ո ս , կ ա թրղ կ ո ս ,
Շմ.
կ ա թ աղա կ օ ս ,
Ղրբ.
կ ր թ ր ղ ը կ օ ՚ ս ,
Մկ.
կ ա թի ւ ա կ ո ա ,
Երև.
կ ա թ ա ղ ա օ օ ս ,
Զթ–
գ ՚ ա թ է օ ղ ղ ի ա ,
Սվեդ.
ղ Տ ա թի ս լ գ ի ս ,
Այն.
ղ ա թ ա ղ օ ս
(
Բիւր.
1900,
671
բ),
ՓՈԽ. — Ուտ.
կ ա թ ո լ ղ կ օ ս ՝
նույն
նշ.։
"
ԿԱԹՍԱՅ
կամ
ԿԱՏՍԱՅ, ի
հլ.
«
խալ֊
կին,
պղինձ, մէջր բան եփելու կամ
եռաց֊
նելոլ մեծ աման»
ՍԳր. Եփր.փես.
420
—
421,
Վեցօր.
79, 80.
գրուած է
կ ա ա ս ա ն ք
Վկ. գէ. էջ
30.
ստացել է «Հոնաց
իշխան,
թագաւոր»
նշանակութիւնր
Կղնկտ,
«
Դար֊
&
ոյց զերեսս իւր կատ
ս ա յն
հիւսիսոյ
յետս
րնդղէմ
որդւոցն
իւրոց» (Շահն, Ա.
284.
է֊
մին, էջ
133
կաթսայն. —
Շահն, համարում է
յատուկ
անուն), այ/ւ նշանակութիւնր
յառա­
ջացած է Երեմիա մարգարէի
մի այլաբա­
նական պատկերից ա գգուելով
(
Երեմ. Ա.
13).
հմմ\տ. Լաստ, էջ
82՝
«
Կաթսայն որ Երե–
միայի
յեռանդն
ցուցալ, որ իհիւսիսոյ ի
հարաւ ձգէր յայնժամ
զցնցուղս
եռանդեանն,
այժմ ի հարաւոյ ի հիւսիսի
ահ ա գին եռան­
դեամբ...» (տես ԱճԼԱ ռ.
Հ / ,
նոր բառեր
հին
մատ. Ա.
19,
Բ. էջ
286),
= Ասոր.
Հօօ յ&
գՁ(1ՏՅ
Բ
առ
Ւտ վախա–
ռեալ. այս ասորի ձևը ծագում է յն.
%&00
Հ
բառից, որ նշանակում է «գինու կամ ջրի
մեծ աման,
32
լիտր պարունակութեամբ
մի
չափ»,
յոյն բառն էլ ծագած է փիւնիկերէնից
( 8 0 1
Տ ՅՇ պ 398).
հմմտ. եբր.
1 3
և
«
դոյլ,
կուժ, ջրաման»,
բաբել.
ԿՁՈՃԱ,
ե֊
գիպտ. զձ «պտուկ»
( 8
Տ Լ
հտ.
27,
^ 81,
էջ
88),
արամ. $)՝12
ճտւձձճՈՏ,
հր.
ՀՀ~\՝2
ն
.3
ւձձ3ւ
«
փոքր
կուժ», Նոյնից փո­
խառեալ են նաև լտ.
ՇՁՃ Ա Տ ,
հսլ.
եՁ&1
ռուս.
Ճ Յ
^ ե ,
« 3
^ « 3 ,
«
Ձ
/
ա
^ Տ Յ , ՃՅ
^ Լ Ա ւ Օ ,
աը,գԼԱՇԴ\Հ.&,
ուկր.
յ Օ ^ ՃՁ ,
բուլգար.
ՃՁ^Ձ,
Կձձօտ,
սերբ.
ԿՅՈՅ,
չեխ.
նւտւձ՛,
լեհ–
1
Հ
30
՝2՛
«
կիսատակառ,
կոնք կամ նման ա֊
մ՛աններ»,
ռուսերէնից էլ վերջապէս
լիթ՛
1;5
Ճ1Տ
«
ջրի կուժ»
(861
՜
Ո61
<6ք 4 6 7 ) ։
Յունա֊
րէնից է դարձեալ
արար.
^ ֊ յ Ա
ԳՅԺՅ Տ
«
պղնձէ
դոյլ, փարխաճ»
(
Կամոլս,
թրք–
թրգմ. Բ.
274)։
Հայերէնի
մէջ ասորի
բառը
Fonds A.R.A.M