ԾԵՐ
453
ԾԵՓ
տե ղ է պա տ կան ում նաև գւռ.
ծեոիլ
կամ
ծերիլ
«
թարշամիլ
բուսոց յերեսաց
տապոյ
ե փօթոյ»
(
ՆՀԲ). — այս իմաստը՝
որ զուտ
հնդևրոպական
է, պահում
են նաև սանս.
յՄՈՁ–
«
մաշած, փտած, փճացած, հնացած,
ապականուած»,
յն. ~(–ղօ6,օ՝ա
«
հասնիլ
(
պտուղի)»,
"
| ՚ 5 0 ՝ | ՚ Տ Օ ՚ . լ յ . օ ;
«
կաթուկ
արած»
(
թուզ կամ ձիթապտուղ),
հ սլ.
21՜
էէ1
«
հասու֊
նանալ»,
ՏԱ201
՜
ւ
«
հասուն»
ևն. այս
բոլորը
պատկանում
են նոյն հնխ.
§՚61–
«
ծեր», ար­
մատին,
ՍԵՐԻԼ
«
թանաքի
պտղիլր՝
տարածուիլը
թղթի վրայ»,
Ունին միայն ՀՀԲ, ՋԲ և ԱԲ.
նոյնը գիտէ նաև
Բ ^ Օ 1 Յ
ծերել
0–1
ՅԱԱՏ Տ61՜–
բ61՜6 6է ճւքքսոա.»։
Արմատական
ձևն ունի
Բառ
երեմ, էջ 149
ծերք
«
տարածք,
ճա­
պաղք,
սփիւռք»։
ԳԻՌ.— Այս բառն են ներկայացնում
ծրիլ
Եռդ. «իւղը կամ թանաքը տարածուիլ,
պրտ֊
զիլ»,
ծրնոլիլ
Վն.
«
տարածուիլ»։
ԾԵՐՊ,
ի
հլ. «ծակ, ճեղք, բացուածք,
պա֊
տ առուածք»
ՍԳր. Եզն, կոչ. 215. որից
նե­
ղածերպ
Ագաթ,
քարածերպ
ՍԳր. Ագաթ.
Կոչ. 36. Եփը. ե\բր. էջ 127.
որմածերպ
Եփր.
աւետ. 324.
ծերպել
«
կափարիչր
կիսովին
բանալ» Ռսկիփ. Վրդ. առ. 134։
ՆՀԲ
(
խրամատութիւն
բառի
տակ)
երր.
ֆէրձ։
Հիլբշ.
\
ՀԼ 23, 389 զնդ.
23
քւ՜3
«
երախ» բառի հետ՝ հնխ.
§՚3թ1՜3
ձևից։
Հիւնք.
հերձուլ
բայից։
ՏշեշքէՏ–
1
օաւէշ 8 8
29, 41
զնդ.
յՅՈ՜Ձ
«
խոր»,
սանս.
^ՅեհՄՁ
«
խոր»,
§ՅեՒ13
«
բունոց»
բառերի
հետ ցեղակից
է
դնում։
ԳՒՌ.֊Մշ. Բլ.
ծեՐք,
Խրբ.
ձէբ
«
ճեղք,
բացուածք». Երև.
ծէրպ անէլ,
Ղզ.
ծելպ ա–
6
էլ,
Սեբ.
ձէրբ րնէլ,
Բլ. Մշ.
ծրբել
«
դուռր
կիսովին բանալ, ֆր.
6
Ոէք
6-
ե 31
11
61՜»/
ԾԵՐՔԵԼ.
անստոյգ բառ. մէկ անգամ ու֊
նի Սարկ. տոմար. «Ի չորիրն օր տարրա­
ցոյց
զլոյսն... ծերքել
զփռումն
լուսնին ի–
թական պարածածկեալ
ծագեալ
յերկիր»–
ՆՀԲ համարում է «հերքել, փարատել, պար­
զել», որին հետևում է նաև ԱԲ,
ԾԵԻԷ
«
օրէ»,
ԾՈԻԷ
«
ուրէ». այսպէս
ունի
Բառ. երեմ. էջ 149 և 151. ինչ լինելր չէ՛
(
ա ւ տ ն ի ։
*
ԾԵՓ,
Ո
հլ. (կայ և գրծ.
ծեփօք
Վեցօր.
ը) «ծեփելու
գործողութիւնր
կամ
ծեփելու
նիւթ» Յոբ. լգ. 25. Եզեկ. ժգ. 12. Միք. է.
11.
Սիր. լը. 34. Վեցօր. 166 (գրծ.
ծեփօք).
որից
ծեփել
ՍԳր. Ռսկ. յհ. ա. 45. մ. բ. 5.
ծեփած
Եւս քր.
ծեփկել
Կոչ.
ծեփուկ
«
ծեփ,
ճարպ, թաղանթ,
անգամի
ծայրը
պատող
մաշկը.
բւ–6բԱՇ6.»
Փիլ. լին. 219.
ծեփելիք
«
գեղի համար շինուած խիւս» ԱԲ.
բոա ծեփ
Ռսկ. ղկ.
կաւածեփ
Եղիշ. խաչել.
ծեփիչ
«
մալա» (նոր բառ)։
֊
Ն ո յ ն է վրաց.
ծեբա, ^օւ&տ ծոբա
«
մխրճել»,
յ օ ^ ց ծ ծ դածեբա
«
սուզել, մը֊
խրրճել»,
Յ ^ ց ծ ց ձ յ
մծ ուբեբ ա
«
ցեխի
մէջ
թաւալիլ»,
^ ձ ց ծ $ ծհբեբա
«
կպցնել,
փակ֊
ցրնել»,Գըհ<Դ
ծեբո
«
խէժ, սոսինձ»,
Յցքո&ցծտ
մե ծ ե բ ե բ ա
«
իրար կպցնել»,
տշ^Օ&Օ^
5
դա–
ծ եբեբա
«
իրար կպցնել» բառերի հետ
(
վեր֊
օաձաւն բ֊ի համար հմմտ. հյ.
թեփ ,
սեռ.
թեփոյ
՝
^>վրաց. օոզհո
թեբո) :
Բայց այս նր֊
շանակութիւններր
այնպէս են, որ չեն կա­
րող իրարից
բխիլ. Վրացին
աւելի
ընդհա­
նուր իմաստ
ունի, ուստի աւելի
նախնական
է. մինչդեռ
հյ. «ծեփել»
մի մասնաւոր
ա֊
ոում է միայն, ուստի պիտի ասէինք թէ փո­
խառեալ է վրացականից,
բայց ճիշտ այս ի ֊
մաստր պակասում է վրացերէնում։
Ընղհա–
կաոակր «կպցնել»
իմաստր
գտնում
ենք
այնպիսի
հայ բարբառների
մէջ (Բուլանրխ,
Մարաղա, Սալմաստ),
որոնք ո՛չ մի
կապ
չունին վրաց հետ։ Այս բոլորից
հետևում է
այն՝ որ թէ՛ հայը և թէ վրացին
փոխառեալ
են մի երրորդ ընդհանուր
աղբիլրից, որ Հա­
յաստանի
նախաբնիկների
լեզուն է։ Խալդե­
րէնը ունիհ
(
տ) ձայնը, հմմտ.
^ ^ |> Տ1
և
| | ՚ ^ ՜ ^ ւ ^ Տ Ա
վանկերր։–Աճ.
ՆՀԲ լծ. թրք.
Տ^V^
«
ծեփ»
(
բայց հին
ձևն է
Տ3
\
^3"ք,
որից փոխառեալ
է արե֊
վելեան գրականում
սուաղ
«
ծեփ»,
սռւ–
աղել
«
ծեփել»։
Հիւնք.
ծափ
բառից։
%
–
Ա
§§Շ,
8
էւ՚§.
21
յն.
քօփօս)
«
գաճով
ծեփել»,
քսւ1)0;
«
գաճ»
բառերի
հես։՝
հնխ.
§ ^ 6 բ Տ 0 –
արմատից։
ր^ՅՐՏէ,
Յու֊
շարձան
426
չաղաթայ.
Տ1բ–313Մ13զ
«
յղկել»,
տԽ
–
ՅՄ13զ,
Տ1^–31ԱՅզ
«
ծե­
փել», ալթայ.
Տ
)՚
հճ «ցեխոտած»,
եա–
Fonds A.R.A.M