ԽԱՂ
Մծբ.
խաղողեփեաց
«
մի տեսակ միջատ» Վե­
ր
/
օր. 162.
խաղողաբեր
Ոսկ.
յհ. մկ. Արծր.
խաղողենի
Ոսկիփ.
խաղողիկ
«
մանը խա­
ղող» Գաղիան. «լեզուակ, մակալեզու»
(
հե–
տևողութեամբ
յունարէնի)
Գաղիան.
շնխա­
ղող
«
մի տեսակ
վայրի պտուղ» Վստկ. բժշ.
(
ճիշտ
նոյն կազմութիւնն
ունին պրս.
շ
-֊
Տ֊^Տ֊–֊՝
ՏՁ
§–ՁՈջքա՜
և լազ,
ջողոր-ղ՚ոլրձենի
«
շնխա­
ղող»
)։
ՆՀԲ
օղ
որ
խաղայ
(
Թաղիադեան, Ա֊
ռաջն. մանկանս, էջ 68 «յողի
իւրում
խաղ(աց)ող կամ սողալով աճող»։
Լ Ձ § .
Խա.
Տէսս. §
960
յիշում է խպտ.
Ձ
1
ՕՈ
«
խաղող», որի համար
ասում է՝ թէ
այնքան
նման է հայերէնի, որ մին միւ­
սի մայրր պէտք է որ լինի։
Հիւնք
կա­
կուղ
բառից։
3.
Արշէզ ՀԱ 1896, 270 և
Բազմ. 1897, 50 հին եգիպտ.
արէր
«
խաղող»,
ուսւրէր
«
որթ», խպտ.
ալօլի,
հալօլի
«
խաղող», սանս,
հալա, հալալւս
«
գինի» (սրանց
մասին
տե՛ս և
ղինի
բառի
տակ)։
Րշէւ՜սեՁՈ^ Տ ճ
1, 198
սանս.
1
<
Ձ
1,1
ՁՏ
«
լի»
բառի
հետ։
Մ առ
ւճճՒէ
1915, 940
մինգ. վրաց. լագ.
ղ՚ոլրձենի
«
խազող»
բառի հետ ցեղա֊
կից՛
ԳԻՌ.— Մշ.
խաղող,
Մկ. Ոզմ.
խաղաղ,
Գոր. Ղրբ– Տփ.
խա՛ղաղ, հա՚ղոլղ,
Ալշ.
հա–
ղող,
Ախց.
հաղօղ,
Ագլ. Շմ.
հաղոլղ,
Զթ,
խաղիւղ, խաղ,
Աեբ,
հաղէօղ,
Հճ, Ջղ. Սլմ.
Վն.
խավող,
Խրբ. Կր, Պլ. Ռ.
խավօղ,
Այն.
խա վօխ
(
Բիւր. 1900, 671), Սչ.
խավօխ՛,
Տիգ.
խավովս,
Ակն.
խավօւլ, խավէղ,
Մրղ.
խավոլէղ, խավըէղ,
Երև. Պրտ. Ննխ.
հավօղ,
Հմշ.
հավէօղ,
Ասլ.
հավէ՝օղ։ —
Շատ հետա–
քրրքրական
ձև է Ղրբ– սեռ.
խրղվին
«
խա­
ղողին»։— Նոր բառեր են
խաղողաղող, խա–
ղողածաո, խաղողաքաղ, խաղողօրհնէք
Մրղ.
խավո^էխնէք
1
)։
ԽԱՂՈԻԱՐՏ,
որ և
խաղվարտ, խաղարտ
«
ղեղին վարունգի հունտր»
Բժշ. ունի
միայն
ՀԲուս. § 983. իսկ ՆՀԲ յիշում է
խաղաւարտ
բառի տակ «խիար, խիարի հունտ»
նշանա֊
կութեամ
բ։
*
յսԱՂՈԻԿ
«
քրքումի
իւղ». այսպէս
ունի
ԽԱՂ
Խոր. աշխ. 612 ձեռագիրներից
մէկը, (խա֊
ղոլկ, որ է քրքմեղ),
միւսները
ունին
խալոկ,
խալսկ, խախակ
ընթերցուածները,
որոնցից
լաւագոյնն է համ արւում
խալոկ՝
«
Արաբա­
կան մի տեսակ ծաղիկ»
նշանակութեամբ։
֊֊֊
Արաբ.
ձձ^Ւ
Xս1Ս^
կամ
, 5
^ = ֊ XI–
\
տւգ «մի տեսակ
անուշահոտութիւն, որ յա­
տուկ է արաբներին և որի
բաղադրութեան
մեծագոյն
մասը քրքում է» (ըստ բացատրու֊
թե ան Կա մ ուս ի թրք. թրգմ. Բ. 898)։–֊
Աճ.
Խոր. աշխ. յիշեալ
տեղում գրուած է
այսպէս, «Արաբիա...
իւղը
անոյշք ի
նմա և ծաղիկք վեշտասան», հետևում է
16
անուն, որոնց մէջ են
խալի
և
խալոկ
անոլններր։
Այս երկուսի տեղ մի ձեռա֊
գիր
ունի
«
խաղա,
որ է մշկեզ»,
«
խու­
ղակ,
որ է քրքմեղ»։
Երկու
ձևերն էլ
ստոյդ են, ըստ որում
համապատաս֊
խանում են ճշտիլ
թրք. ծ֊–Հ)~
գՅւ^Ձ
«
բեշկ
մշկոյ» և արաբ.
Xս1ս^
«
քրքումով
անուշահոտութիւն»
բառե֊
րին։
Յայտնի չէ միայն՝ թէ այս չորս
ձևերից որո նք են հարազատ,
խալի
և
խալո՞կ,
թէ
խաղա
և
խաղա կ ։
Դժբախ­
տաբար բնագրի
«
իւղք անոյշք ի նմա և
ծաղիկք վեշտասան»
բառերից չի հաս֊
կացւում թէ վեշտասանր
պատկանում
է միայն ծաղիկների՞ն, թէնաև իւղերին։
Յիշոլած 16 անունների
մի մասը իսկա­
պէս
ծաղիկ է (ինչ. վարդ, մ անուշակ,
յասմիկ),
մի մասր ծաղիկ և իւղ միան­
գամայն
(
ինչ. բալասան),
միւսները ան­
յայտ։ Եթէ հարազատ
ձևերն են
խալի
ե
խալոկ,
ինչպէս ընդունած ենբանա
սէր֊
ներր, սրանք կմնան իբրև հայերէն ան­
ծանօթ բառեր, «Արաբիայի
ծաղիկ» նը֊
շանակութեամբ, իսկ
խաղա
և
խաղոլկ,
թէև ստոյգ իբրև բառ, բայց բնագրի մէշ
յետնաբար
ներմ ածուած՝
ուսումնական
մի ձեռագրողի
կողմից։ Հակառակ պա­
րագային
խալի
և
խալոկ
պիտի
շըն֊
շուին՝ իբրև անգոյ
բառ։
ԽԱՂՊԱՊ
կամ
ԽԱՂՊԱՏ
«
ափիոն» Հին բռ.
յիշում է միայն ՀԲուս. § 982 և § 2976
խաղ–
սլասլ
ձևով, իսկ § 261
խաղսյաա
ձևով։ Ո՛րն
է ստոյգ՝ յայտնի չէ։
3 2 2
Fonds A.R.A.M