ԺԱՀ
221
ԺԱՄ
թի ւ ն ; ,
որով կազմուեցան
գ*>յ
շ ց հ օ
«
ական֊
շից հոսած կեղտր, սսուկ», օյ
շցհ
«
մարդու
սաղմը»,
Հ^շ)
23
հ1
^0
\
ք «պինդերես, ժա֊
հաղէմ».—ըստ
այսմ էլ հի
ժահ։
(
Աղտեղի
հեղուկների
հոսման իմաստով
գործածուած
եմ գտնում նաև հայերէնի
մէջ. հմմտ. Ամե֊
նայն ժահ աւելորդացն արտաքս
հոսի րնգ
քիթսն և րնգ աչսն. Բժշ.)։ — Աճ.
Այս
մեկնութիւնր
հրատարակած եմ
նախ ի\ՏԼ 15, 242։ Թիրեաքեան,
Արիա֊
հայ բռ. 170 համառօտուած
Ժահր
բա֊
ռից,
ԳԻՌ
Ալշ. Մշ.
ժեխ,
Երև.
ժէխ,
Բլ. Վն.
Ժախին
«
ալլելուց գոյացած
աղբր» (ՆՀԲ գի­
տէ նաև
ժախ;.
որից
ժեխնոց
«
աղբանոց.
2.
աղբր հաւաքելու թի, ֆառաշ, խաքանդագ»,
Ժեխոտիլ
Ակն. «խոնաւութիւնից
ևն նեխոլիլ,
ապականիթ,
կրկնութեամբ՝
Սեբ.
ախփ–
ժախփ
«
ալլուք» (որի մէջ առաջին
եզրի վեր­
ջաձայնի
ազդեցութեամբ՝
Ժախ
բառի
վրայ
աւելացել է
ւի
ձայնր)։ —Չփոթուելով
յաջորդ
բառի հետ՝ տեղտեղ
ժահ
դարձել է
ժահր,
պահ ելով սակայն նախնական
«
արտաթորու­
թիւն» նշանակութիւնը, այսպէս՝ Ախց.
Ժահր,
Երև.
ժահրը,
Շմ.
ժահր
«
շարաւ, թարախ,
վահր», Ոզմ.
Ժահր
«
երեխայի
կղկղանք»,
Սլմ.
ժահր
«
մեծի կղկղանք»,
Մշ.
ժար
«
ծր֊
խախոտփ կեղտը, զիֆիր, կորկ. 2. երեխայի
կղկղանք»։
*
ԺԱՀՐ
«
թոյն», մի մի անգամ
ունին Մադ.
և Տաթև. ամ. 516. գրուած է
ժահո
ձևով և
«
թոյն»
նշանակութեամբ՝
էֆիմ. 288։ — Բառ
երեմ, էջ 123, ինչպէս և ՀՀԲ ծակ
մեկնում
են
«
յոյժ աղտեղի, գարշ և նեխեալ
հեղուկ
ինչ, որպիսի է կղկղանքն
մարդոյ ևն». այս
նշանակութիւնը պատկանում է նախորդ
ժսւհ
բառին։
=
Պհլ. պազենդ.
2
.
ՏւԽ (իմա՛
շ ց ե ք ) ,
պրս.
ւ*>)
շցհւ–,
քրդ.
շց
՜
հւ–,
շցււ՜, շց՜ւ՜,
աֆղան.
բելուճ.
շցհր
«
թոյն»,
որոնց նախնականն է
զնդ.
*
յ ց ( հ
՚ 3 –
=սանս.
*
Ւ131յց–
«
սպանիչ
(
դեղ)», արմատը
զնդ.
յ ց – , §
Յ Ո
՜
>
սանս.
հ
՚
ՁՈ
«
զարնել, սպանել»։
Իրանեանից ենփոխա­
ռեալ նաև ասոր.
| *, 6* I 2ՁԽՁ.
թրք–
26
ՈՄ,
ուշ ժամանակի
հյ. փոխառութեամբ
գահր
«
թոյն» (Կոստ. երզն. 154)։–Հիւբշ–
156։
ՆՀԲ
լծ. թրք.
դեհր։ Լց § . Սւ՜§6Տժւ.
594
և
06
Տ.
ձնհձ.
41, 21
յ՚ՁՏ
արմատից,
պրս.
շցհւ՜։
Վերի ձևով
մեկնեց
Հիւբշ.
2 0
յ Ո 0
38(1884),
էջ 423,
ԳԻՌ.֊֊Մկ.
Ժահր,
Ոզմ. Շտ.
ժ
ա
հ ր ի ,
Մշ.
ժար
«
թոյն». —ուրիշ իմասաներով տես վերր
ժահ։
*
ԺԱՍ .
ընդարձակ
մշակութիւն կրած բառ
է։ Ներկայանում
է հետևեալ
ձևերով և
նշանակութիւներով.
1.
ժսււք, ու
հլ, (բացի սե­
ռականից՝
միւսները նաև
ի–ա
հլ.) «մի ժամ,
օրուայ
՚ /
շ 4
մասը»
ՍԳր. Վեցօր. Ոսկ. «որո­
շուած ժամանակ»
ՍԳր. Եղիշ.
«
իւրաքանչիւր
կենդանակերպի
1800-
երորդ
մասը՝ որով
աստղաբաշխներն
ու ախտարադէտները
մար­
դու բախտն են որոշում» Վեցօր. Շիր. «կար­
գաւորութիւն
ժամուց ի պաշտամունս
եկեղեց­
ւոյ, ժամասացութիւն»
Սեբ. էջ 29. Յհ. կթ.
Մաշտ. այս իմաստներից
ածանցուած
են
ժամաբաշխ
Վեցօր.
ժամադէտ
Շիր,
ժամա­
դիր
Գ.մակ. գ. 14. Վեցօր. Կորիւն. Բուղ. Ա֊
գաթ,
ժամադրել
Ագաթ,
ժամադրութիւն
ՍԳր.
ժամակալ
Բ. մակ. ժբ. 7. Բուզ.
ժամալար
Ոսկ. յհ. ա. 3.
Ժամապահ
Վեցօր.
ժամակոչ
ճշ. 198 բ.
յ ա յ ն ժ ա մ
ԱԳր. Ոսկ.
ց ա յնժ ա մ
Նեեմ. զ. 1.
յ ո րժ ա մ
ՍԳր. Ոսկ. Եզն.
առժա­
մ ա յն
Սգր. Ոսկ. Կորիւն. Կոչ.
ն ո յնժ ա մ ա յն
ՍԳր.
տ օթաժամ
Բ. թգ. ղ. 5. Եւս. պտմ.
գի­
շերաժամ
Յայսմ.
տ արաժամ
ՍԳր. Ոսկ.
Եղն.
դա տ արկաժամ
Ոսկ. յհ. ա. 3.
բ ա րեժամ
Առ
որս.
մահտ արաժամ
ճառընտ.
ապաժամե ան
«
մատաղատի» Լաստ. իա. նոր բառեր են
աոժամապէս, ժամանց, ժամա գ ործ
ևն. (իսկ
ա յժմ
բառի վրայ տե՛ս առանձին)։
—
Ժամ
բա­
ռի «եկեղեցական
ժամասացութիւն»
նշանա–
կոլթիւնի ց է ծագած
ռմկ.
Ժամ
«
եկեղեցի»,
որին նպաստել են նաև
ժամագիրք
ժմ. Յի–
շատ.
ժամակարգութիւն
Յհ. իմ.
Յհ. կթ.
ժա­
մահար
Յհ. իմ. եկեզ.
ժամամուտ
Տօնաց.
Յիշատ. ևն բառերր։ Սրանք ծագած են
ժամ
«
ժամանակ»
նշանակութիլնից,
բայց յատ­
կապէս եկեղեցական
գործերում
գործածուե­
լու պատճառաւ՝
միացել են «եկեղեցի» գա­
ղափարին։
Այսպէս՝
օրինակ
ժամահար՝
որ
նշանակում է «ժամը՝ ժամանակը
զարնող»,
գործածուելով
յատկապէս
«
եկեղեցու
ժամը
Fonds A.R.A.M