ԺԱՄ
222
ԺԱՄ
օարնող»
նշանակութեամբ,
մտածուած
է թէ
ժամ
նշանակում է «եկեղեցի»։
Նոյնը
իմանալ
նաև
միւսների
համար։
Բացի
սրանից՝
մինչև
այժմ էլ յետամնաց
տեղերում
ժամանակը
որոշւում է մասնաւորապէս
եկեղեցու
արա֊
րողութեամբ.
ասում են օրինակ՝
«
Դեռ
ժամէն
չելան, դեռ ժամը չզարկաւ,
ժամուն
այս չափ
մնաց»
ևն, որոնց մէջ «եկեղեցի»
և «ժամա­
նակ» գաղափարներր
զոյգ են
ընթանում։
(
Այս
մասին տե՛ս նաև
ա տ եանդ
Մինչև
ան­
դամ
մահմետականների
եղանի
Համար
կայ
գործածուած
ժամ
ձևը՝ Գիրք
թղ. էջ 526
«
Հանին
զիս ի մնարայն՝ տալ զառաջին ժա֊
մըն
մեր»։
—
Ժամ
«
եկեղեցի»
իմաստից են
կազմուած
ժամատուն
Լաստ.
ժամատեղի
Գնձ. Րւռհ,
ժամանոց
«
փոքրիկ
անօթք
գին­
ւոյ և ջրոյ ի սպաս
ժամու
պատարագի»
Մ աշտ Կանոն,
ժամասացութիւն, ժամասէր,
ժամասիրութիւն
(
նոր բառեր)։
—
Սակայն
ժամ
«
եկեղեցի»
նշանակութեան
հետ կա։ւլ
չունին
խորան ժամու
նորագիւտ
Ա. մնաց, իա 29 և
նորագիւտ
Բ. մնաց, ա. 3, 5, 66 (որոնց
դէմ
միւս
թարգմանութիւնը
ունի
միայն
խորաս,
կամ
խորան վկայութեան
Եփր. հտ. Ա. էջ
195, 293, 424, 477,
Մծբ. էջ 345 և
վրան ժա­
մու
Բ. մակ, բ. 4. Երր. ը. 5. Եփր. հտ. Ա. էջ
152, 206, 221, 360, 477, 480,
Գ. էջ 214, 215,
216,
Վեցօր. էջ 10, 23, Կոչ. 34, 358, որոնք նը–
շանակում են «Մովսէսի
վկայութե՛ան
խորա­
նը», և, ինչպէս Մառ,
14
ւաՕ«11.
55
և Վարդա–
նեա՛ն՛ ՀԱ 1913, ^32 ցոյ(ց են տալիս,
թար)գմա֊
նօրէն կազմուած
ե՛ն ասոր.
)
^Տև*–*0 Ո16§–
1
(
ՅՈ շ ե Յ Ո Յ
«
առժամանակեայ
վրան»
ձևից,
հմմտ, Մծբ. էջ 260 «Կ ոչեցա
ւ ս ա վրան
ժամու,
զի փոքր ժամանակ պ աշտ եցա
լ» ։
—
2.
ժ ա ւ ք սւ6
«
փութկոտ,
ժամանակին
պատրաստ» Ոսկ, մ,
բ. 26, որից
ժաման աոնել
«
հասցնել»
Ս զ. ի.
4.
Մծբ.
ժամանել
«
հասնիր
ՍԳր, Ոսկ. «ա֊
ռաջ
հասնիլ,
կանխեր
ՍԳր, «ժամանակ
ու­
նենալ,
բաւել»
ՍԳր. Ագաթ, Վեցօր,
ժամանե–
ցուցանել
Եզն,
կ անխաժաման
Սամ.
երէց.
ապաժաման
«
յետնեալ,
խեղճ»
Սիր. ժա. 12.
ժգ. 5. Ոսկ. մ. ա. 3, 18, 23.
ապաժամանու­
թիւն
Ոսկ. մ. ա. 23.
ապաժամանեւսլ «
ի
պարտութիւն
մատնեալ,
վատթարեալ»
Եւս.
պտմ. էջ 249 (նորագիւտ
բառ, որգտաւ
Հ. Ա.
Վարդանեան
ՀԱ 1913, 559).
բարեժամանու­
թիւն
Բրս, պհ, ևն։–^–3,
ժսւււքսւնակ, ի–ա
հլ.
«
ատեն, վախտ»
(
բաքց
նաև՝ տարի,
դարա֊
շրջան, հասակ,
օրհաս,
կեանք,
տարուայ
եղանակ,
յարմար
առիթ
ևն) ՍԳր, Վեցօր.
Ոսկ. որից
ժամանակագիր
Բուղ,
ժամանա­
կակից
Եզն. Եւս. քր.
ժամանակաչավւ
Ադաթ.
ժամանակեան
Եզն. Ոսկ. Եփր, ծն. Ադաթ.
ժամանակել
ՍԳր.
առժամանա կ ե այ
Ոսկ.
գազ, Փարպ.
բ ազմաժամանա կ ե այ
Իմ. բ. 10
Յոբ. լբ. 9. Ոսկ. ես. Եւս. քր.
երկ այնժամա –
նակեան
Ոսկ.
մ. ա.11.
վաքրժտմանակեան
Եփր. աւետ. 263, 302 (չունի
ՆՀԲ).
տօթաժա­
մանակք
Եփր. թգ,
աոժամանակապէս, ժա–
մանակաւորապէս, ժամանակամիջոց
ևն (նոր
բառեր)։
—
4,
ժ ո ւ մ "
«
անգամ,
հեղ»՝ որ
ժաԱ
բառի
յետին
ձևա փ ոխ ութիւնն է (֊՝*
դարձած
ու՝
ռնգականի
մօտ), սրա հնագոյն
գործա­
ծութիւնը
գտնում ենք Շնորհ,
առակ,
որից
ժման ժմուն
«
պատշաճ
ժամանակ,
յարմար
ատեն»
Գնձ. — նշանակութեան
զարգացման
համար
հմմտ,
ժամ
«
անգամ,
հեղ».
«
Եկեր
երեք ժամ հաց» Ոսկիվւ։ — Յայտնի չէ թէ
ի՛նչ
կապ
ունի սրա հետ
էհուկ
«
ժամանակ», որ
սովորական
է արդի
բարբառներում
և որի
հնագոյն
վկայութիւնն
ունի Շապհ, 46։
֊
Պհլ.
(
հիլս.
արևմտ.
բարբառով)
23–
1
ՈՅՈ,
231
ՈՅՈՅե,
մանիք.
$Հ–*
։
Հ 7.ՀՈՈ\ «ժա­
մանակ»
1907, 541,
պհլ*
յ / * Հ ք
2 3 ֊
էՈՅՈ, 231ՈՅՈՅե,
պազենղ.
23
Ռ13Ո,
2 3
Ո 1 3 Ո Յ ,
սոգդ,
23
Մ13ՈԱ
«
ժամանակ»,
պրս. 0^°)
շ
3 ՜
Մ13Ո, < * ^ ֊ * ) 23Ո13ՈՅ
«
ժամանակ»,
որոնցից
փոխառեալ
են քրդ. թրք.
26
Ո13Ո
«
ժամանակ,
դար, պատեհ
ժամանակ»
ևն։ Նոյն
բառերը
գտնում
ենք նաև սեմական
լեզուների
մէջ.
այսպէս՝ արաբ. ՀՀ*)
231
ՈՅՈ,
Օ
և
Յ 231ՈՅՈ,
երր.
| Ձ | 231ՈՅՈ,
արամ.
291
ՈՅՈ, 291ՈՅՈ,
ասոր.
^ ^ օ յ շ ւ Ո Յ Ո ,
եթովպ.
231
ՈՅՈ։
Յայտնի
չէ
թէ ինչէ այս երկու լեզոլախմ
բերի կապը։ —
1
^61(161
(6,
1
^3Ո
Ճ
Յ1
ՏՇՈ
6
0
X 3 0 1 .
152
սեմական
ձևերը փոխառեալ
է դնում հպրս.
2
ք\^ՅՈ, 21՛–
\
ՅՈՅ
«
ժամանակ,
դար»
բառից,
ընդհակա­
ռակը
2
ւառւ61
՜
ո, Օւշ 1Հ6ւ1ատ
(;
հոքէ6ո ս ո ժ
Ճ
Յ
Տ Ճ.1է6
76
ՏէՅՄ16Ոէ
650
համարում է ասուր.
Տ11113ՈԱ
«
ժամանակ»
ձևից ծագած։
Ս՛ակայն
Fonds A.R.A.M