ԹՕՇ
218
ԹՕՊ
ԳԻՌ,—նոյն է
Ղրբ–
թ ի ւ ն ի
«
ապուշ
տըխ֊
մար, անճարակ, խեղճ ու կրակ», — այս բառը
թէև
համ արլում է
թ ի ւ ն ի
«
Յարութիւն»
յա­
տուկ անունից ձևացած (տե ս իմ Գաւառ, բո,
էջ 366), բայց այս նմանութիւնր պատահա­
կան է և կամժողովրդական
ստուգաբանոլ֊
թեամբ ա յսպէս յարմարեցրած,
հմմտ, Պլ,
ծծկ,
վ ա ր դ ա ն
«
վատ տեսակի ապրանք»
(
յար–
մարեցրած
վ ա ր բ ա ն
ձևից)։
ՓՈԽ.
—
Ղրբ–
թՐ՚
լ
նփ
բառը հայերէնից փո֊
խառութեամբ գործածական է Նուխիի շրջա­
նի թուրքերի մէջ՝ իբրև նախատական
անուն՝
հայերի համար, ինչ.
էսՈ1
^ Ձ 1 Ձ
1 ՜
«
անշնորհք
հայր գալիս է», (տե՛ս
Քամալեան,
Գալօ
Ափօ և Խաչան, 1906, էջ 30),
ԹՕՇ
«
թոյլ, արձակ, լայն (զգեստի և կօշի­
կի համար ա ս ուած)» Մարթին, որից
թօշկօ–,
շիկ
(–
կօշիկը ոտքին
թոյլ, լխլխ» ԱԲւ
= նոյն է զնդ,
է,90§–
«
ազատ, պարապ, ար՛
ձակ
լինել» բառի հետ, որ կցւում է սանս,
էսճճհ^ճ
«
պարապ»
բառին, այս իրանեան
ձևի դէմ ունինք պրս,
*•»
էւհ, ս<–
Տ
էւհւ
«
պա­
րապ», պհլ.
էսհ11<
«
պարապ», բելուճ.
էԱՏՅ§
«
թողուած՝
լքուած
լինել, հանգիլ,
մարիլ»,
որոնք չեն կարող տալ հյ.
թօշ։
Սակայն իրա­
նեան բարբառների մէջ կան նաև
Տ
-
ով ձևեր՝
համապատասխան
զենդականին.
այսպէս՝
վախի
էՕՏՁա
«
արձակել, բաց թողնել», աֆ­
ղան.
էՅՏ
«
դատարկ, պարապ» և նոյն իսկ
պհլ.
էօտշաէՁՈ
ձևր (տե՛ս
831՜
էհօ1օւո36 624,
Ւ Խ ա §
404) ։
Եթէ հյ. ձևը կարդանք
թ ո շ ,
կա­
րող է համապատասխան
իրանեան մի բար­
բառից վւոխառեալ
լինել։ — Աճ.
ԹՕՇ ԿԱՆԱԼ
«
հ ո տի լ, նեխի լ, ցաւով և ապա­
կանութեամբ
հարկանիլ»
Նար. ունի
միայն
ՀՀԲ.
նոյն բառը ՓԲ գրում է
թ ո շ կ ա ն ա լ
ձե֊
ւով՝ հանելով Բառ. երեմ, էջ 121
թ ո շ կ ա ց ե ա լ
«
հոտեալ»
ձևից։
Բ6 է 6ք Տ Տ օո ,
Խ.
ս.
Խա.
Տէսճ.
էջ 55–
56
հանում է
*
թ օ շ ո ւ կ
«
հոտած»
ձևից,
արմատր
գնում է
թ օ շ ,
և
թ օ շ ն ի լ
բայի
հետ միասին կցում է սանս.
էօՇ
«
հոսիլ,
թրջուիլ» անստոյգ
բառին։
ԹՕՇՆԻԼ
«
թուլանալ,
ուժից ընկնել
(
մար­
դոց համար ասուած)». մէկ անգամ
ունի
Դատ. ժդ. 19 «Սկսաւ (Սամփսոն)
թօշնիլ և
մեկնեցաւ ի նմանէ զօրութիւն նորա». — սրա
հետ նոյն է՝ «Վատթարիցի և թօշնիցի և ձեր­
բակալ
լինիցի»
(
թշնամին). Ոսկ. եփես. 923,
—
սրա հետևութեամբ
էլ «Թօշնի խարխլի և
լինի վատթարագոյն
իբրև զմանուկ մի աղայ»
Սարգ. բ. յհ. էջ 611.
—
նոյն է դարձեալ Տաթև.
հարց. 424 «Աթոշումն
անարգութեան»
(
Սամվւսոնի
համար է ասում)։
Արդի գրա­
կանի մէջ
թօշնիլ
գործածւում է «թառամիլ,
թարշամիլ»
նշանակութեամբ
(
ծաղիկների
համար ասուած), որի վրայ տե՛ս տակր ԳԻՌ։
Հիւնք. պրս. ձձ^Հ.՛.
էՅՏՈՅ
«
ծարաւի»
բառից։ Թիրեաքեան,
Արիահայ բռ. 169
պրս. ^՚–^
էՅք§
«
տօթ, տապ»
բառից։
Րշէտւտտօո,
Խ.
ս, ձա. Տէսճ. 55՝~>56
թօշկանալ
բառի հետ միասին
կցում է
սանս,
էՕՇ–
«
հոսիլ,
թրչիբ արմատին և
բոլորը
միասին
համարում է հնխ,
էՅ–
(
տե՛ս
թանալ)
արմատի
աճականը։–
Ղափանցեան, Տեղեկ. ինսաիտ. 2, 94
զնդ.
էՅՕՏ–,
որի վրայ տե՛ս վերը
թօշ։
ԳԻՌ,
—
թօշնիլ
«
ուժից
ընկնել»
ձևի հետ
նոյն է Ղրբ–
թշնել
«
թառամիլ,
թօշնիլ,
գոյնը
նետել», որ միայն մարդոց համար է գործ
ածւում։ — Տարբեր է սակայն
գւռ.
թօշԱիլ
«
թառամիլ»
(
միայն
ծաղկի համար գործա­
ծուած), որ յառաջանոլմ է
թ Ո Ր շ ո մ ի լ
բառից,
հմմտ. միջին աստիճանների
շարքով՝
թ օ ո շ լ ւ –
լքել
Ալշ.
—
թ ո շ ո մ ի լ
Մանդ.
—
թ ո շ մ ե լ
կամ
թ օ շ –
մ ի լ
Վստկ.
—
թ ° շ մ ի լ
Կր.,
թ օ շ մ տ ի լ
Ս
վ,
—
թ ր ՝ շ –
մ ի լ
Զթ՛
—
1՝
սկ գրական
թ օ շ ն ի լ
ձևը (֊––ով և
ոչ ս-ով) պէտք է կարծել թէ կազմ ուա ծ է եր­
կուսի խառնուրդով, որի պատճառն է նշա­
նակութեանց պատահական
նմանութիւնր։
ԹՕՊ
«
վտիտ, ճռզած, տկար»
(
պտուղնե­
րի համար ասոլա ծ) Վահր, յայտ. ((Ծ առք և
մանաւանդ
թզենի, արտաքո
յ սահ
մ անաւոր
Fonds A.R.A.M