Թ11ԻՔ
212
ԹՈՔ
ՆՀԲ հանում է
թուփ
բառից։
+ ԹՈ ԻՔ, ո
կ. «լորձունք» Ղևտ. ժե. 8. Յոբ.
լ. 10.Յհ. թ. 6. որից
թքանել
«
թքնել» ՍԳր.
«
անարգանքով
մերժել» Կոչ. «դուրս տալ, իր
միջից դուրս վտարել»
Յովն. բ. 11. Ոսկ. ես.
և մ. Եզն.
թքել
Կոչ. Սիր. իր. 14.
թքնուլ
նար,
թքթքել
Մանդ,
թքակոծ
Լաստ,
թքալից
Եղիշ. իւչ.
թքաքարբ
«
մի տեսակ օձ» Վրդն.
ծն.
թուքընկալ
«
թքակոծ եղած, երեսին
թուք
կերած, նա խտտուած»
Տիմոթ. կուզ, էջ 258
(
նորագիւտ
բառ)։
–
Բնիկ
հայ բառ, — հնխ.
արմատն է
Տըխ
\1,
որից ծագում են լտ.
ՏթԱՕ,
իտալ.
տբսէտ^,
գոթ.
տթշԽՁո,
հիսլ.
տթյյ
՚
Ձ,
տբս՜Յյ,
անգսք. հբգ.
ՏբաՁՈ,
գերմ.
Տբ616Ո,
անգլ.
Տբշա,
հոլլ.
Տբ1ա6Ո,
լիթ.
Տբասխ,
լեթթ.
տբւ՚Ձսյ՚ս,
հսլ.
բ1յ՝սյ^,
լեհ.
բ1սյ՚6,
ռուս,
ռոշ֊
8
Ց 1 հ ,
ՈյՕՕպԳե,
բոլորն էլ «թքնել»
իմաս֊
տով։ Այս արմատի դէմասիական
լեզուները
ցոյց են տալիս
տէ^Ա–
ձևը. հմմտ. սանս.
Տէհ^ՏՈՈ
«
թքնեմ», պրս. Ս>~>
էսք
«
թուք»,
էսքԱ
«
թքանել ի դէմս ուրուք», ^
էԱ–
հս
«
նոյն նշ.», ձՀձ
էսհ
«
թո՜լ, զզոլական մի֊
ջարկութիլն»,
օսս.
է՚Ա
«
թուք»,
շէ՚Ա 1էՅՈ՚ւՈ
«
թքնել», քրդ.
էս, էւա, էա, 1©քյ էսե
«
թուք»,
աԿ
.
ՇՈՂ,
է1Կ
.
Շա
«
թքնեմ»,
աֆղան,
էս, էսե
«
թուք»,
էս
\
էճ\
«
թքել»,
հինդուստ. <-
էսք, * յ
էԱ6,
^•$–>՝
էՅհսե
«
թուք», գնչ.
էԱ1
«
թուք»։
Կրկին արմատների
դոյութիւնր կա­
րելի Է մեկնել երկու ձևով, նախհնխ.
Տբ16Ա–
արմատի մէջ
բ
փոխանակելով
է-ով^ դար­
ձած
ՏԱ6Ա–,
Տէ^Ա–,
Տէս–.
այս
փոփոխութիւնը
յառաջացած
պիտի
լինէր նրանից՝ որ բառր
ըմբռնոլել է իբրև բնաձայն, այս պարագա­
յին՝ թքնելու գաղափարին
աւելի յարմար էր
Տէ–,
քանթէ
Տբ–.
հմմտ. ոչ-հնդևրոպական
լե­
զուների հոմանիշ բառերր. ինչ. երր.
էօքշէ,
արաբ.
Ա« էսքք՜Յ,
եգիպտ. խպտ.
էտք
«
թուք»,
թուշ,
թոլի
«
թուք», ավար.
էԱ126
«
թքնել», չեչէն,
թուի
«
թուք», արև. թրք. ՚ ֊
2
^
էսք,
՝
ձ)&.5–
էսբԱքԱե
«
թուք»,
էսբԱՈՈՑե
կամ
^ և օ յ ^ յ ՛
էսԽւՈՈՅե
«
թքնել»,
չազաթ.
՝*5)
Ձ*Հ>
էսքսքսե
«
թուք»,
,
սմ.
էս1աաւէ։1<
«
թքնել»,
էսեւՄսե
«
թո ւ֊Ք»,
էսհ
«
թո ւ», թուն–
գուզ.
էօաւՈ, էաո տ
«
թուք», որոնք
բոլոր
ցոյց են տալիս
նախաձայն
է։ —
Երկրորդ՝
կարելի է ենթադրել
մի ընդհանուր
նախաձև
հնխ. Տբվ–(ըստ
ԲշճշՐՏՑՈ,
Հայ. դր. լեզ.
16),
որ զանազան
սղումներով
տուել է
Տթ1՜,
Տ
Ա ՜ >
Դ՚Լ–.Վ\
ռ
Ր1Ւ
ս
է
ս
՚-
ամար հմմտ. յն.
Աէօա.
1
Ս
՚
Յէ
–1
^
փս^՚լ
;
ւ)
«
թքնել» (տես
՝\\
^Ձ
1
Ճ6
734. 8
օւ–
Տճպ
824, 71-
ՁսեոՁՈՈ 276, 1Հ1ս&6 460, Բշ–
եօւ-ա՛ 2, 683, ՏքՈՕսէ–^6ւ11շէ 928)։
Հայե֊
րէնր, ճիշտ ինչպէս իրանեանները,
գալիս է
Տէ|Ա–
ձևից, որ դարձրել է
*
թու
և
ք
մասնխ֊
կով (հմմտ.
փ ո ւ ք / թուք–
Հիւբշ. 449՜>
ՆՀԲ լծ. թրք.
թիլքրիւք։
Առաջին
ան֊՛
գամ
Տօէէահ. Ճ.Ո0Ձ 69, 144,
յետոյ Լտւ§.
ՍՀԱՇՏՇւՂ.
506
համեմատեց
սանս, աֆ­
ղան, և պրս. ձևերի
հետ։
Մորթման
2 0 / 4 0
24, 80
նոյն է դնում թրք.
էսես–
աէ*
ձևի հետ, աւ\\ճ
1
ՈՏԼ
7, 58
օգուտ
չկայ, ասում է,
թուք
և
փուք
բառերից,
որովհետև սրանց
ք֊/>
համար համեմա­
տութեան եզր չունինք։
Նոյն 8,293
ք
համարում է մասնիկ՝ ինչպէս
փուք
բա­
ռի մէջ։ Հիւնք.
թուք
դնում է
թեքել
բա֊
էից, իսկ թրք՛ ձևր հայերէնից փոխա–
\
ռեաղ։
ԳԻՌ.֊֊Ա
լշ
.
Ախց. Ագլ. Երև. Զթ– Խրբ. Կը.
Հճ. Հմշ.
Մշ. Ննխ. Պլ. Ջղ. Ռ. Սեր. Սչ. Տիգ.
Տփ.
թուք,
Մկ.
թուք
1
,
Ոզմ.
թօւք,
Ակն.
Հւր.
թիւք,
Ասլ.
թիւք, թիւ*)
Սլմ. Վն.
թի ւ ք ,
Մրղ. Շմ.
թիք՛,
Ղրբ.
թէք
1
«
թուք».—
բայական
ձևով
ունինք
Սչ.
թըքնել,
Ախց. Կր. Ռ. Սեբ.
թըքնէլ,
Հմշ.
թըքնուշ,
կտր.
թըքնէցի,
Ակն.
թըքնիմ,
Ասլ.
թ ը * ն է ՚ լ ,
Պլ.
թուքնէլ,
Հճ.
թաք&օլ,
Զթ–
թօքնօլ, թօ ք –
նոլ,
Սլմ.
թրյհնել,
Ջղ.
թք ե ի
՛
հոր. Երև. Ղրբ.
թքէլ,
Ագլ. Տփ.
թքիլ,
Վն.
թրք՛ել,
Մրղ.
թի –
ք՚էլ,
Շմ.
թիք ՛իլ,
Ալշ.
թ ք ո լ լ ։ –
Նոր բառեր
են
թքախաււն, թքանք, թքինք, թքանքատեղ,
թքոտ, թքոտել, թք ծ ե ծ ։
ԹՈՔ, ո
հլ. (գրուած է նաև
թո գ )
«
թոք» Բ.
մն. ժր. 39. Վեցօր. 139. Խոր. Փիլ. «սպունգ»
Առաք.լծ. սահմ. 639 (մէջր փուչփուչ
լինե­
լու պատճառով
այսպէս կոչուած),
«
ժժմակ
կամ լողակ ծովային» (այս
նշանակոլթիւնր
յառաջացած է թարգմանաբար
յունարէնից,
ուր
ունինք
1
^տ6ս.<՚)1ք
«
թոք» և «ծովային մի
տեսակ ժժմակ, ֆրանս.
բՕԱաՕՈ 1ՈՅՈՈ-»)
Նիւս. կազմ. — որից
թոքաոաջք
Գ.թագ. իր.
Fonds A.R.A.M