ԹՄ11Ի
190
ԹՆԹ
մ օ ա ե շ ե
հոմանիշը
հր
թ մ բ ո ւ կ
բառից
չինի ձևացած, ՃՕՌւնօճ զուտ
թրքական
փոխառութիւն
է։
Նախ
.
յԱտէւ՛,
\
Լաձ.
^3171. 6 5
համեմատեց
պրս,
ւք^Ա»
Ժ ս ո ե ՅՃ
հոմանիշի
հետ։
Բւշէշէ,
բ. տպ.
Բ. 302 պրս.
է ս ո ւ եՁՃ
ևն
ձևերի
հետ։
+ ԹՄՐԻՐ
«
թմրած)) Վրդն. չանթառ. որից
թ մ ր ի լ
Ոսկ.
յհ. ա. 6. Խոսր. ժմ.
թ մ ր ե ց ո ւ ց ի չ
Տօնակ.
թ մ ր ո ւ թ ի ւ ն
Կղնկտ. Ա. էջ 173 (հրտր.
Շահն.,
թ մ ր ե ց ո լ ց լ ս ն ե լ
Խոսր.
թմ ր ա կ ա ն
Յս.
որդի,
թ մ ր ա դ ե ղ
Աբր. կրետ. 108.
—
այս
նոյն
արմատը
ունինք նաև
թ մ բ ի ր
ձևով, այսպէս՝
թ մ բ ի ր
«
թմրութիւն»
Մնդ. «թմրեցուցիչ
դեղ»
Ոսկ.
մ. \և ես.
թ մ բ ր ի լ
ՍԳր.
թ մ բ ր ո ւ թ ի ւ ն
ՍԳր.
Ագաթ.
թ մ բ ր ա կ ա ն
Փարպ.
թ մ բ ր ա դ ե ղ
Յայսմ. Անկ. գիրք առաք. 168։
–
Բնիկ
հայ բառ՝ հնխ.
էս1էւե–
արմատից,
որից
ունենք
նաև
յն. –ւ6\).ֆ՚Հ.
–
|Տք)(^էՕէ
էծււփօ՝^ էսււ^օքտթ*^) էււբօէտւ՚Տւէ^տէ,
որոնք
նը֊
շանակում
են «զառամեալ
ծեր,
ծերութիւնից
ցնդած, ցնդիլ,
ցնորիլ»
(\
Վձ\ձշ
7 4 7 , 8
օ1–
ՏՁՇզ 9 9 1 ,
Բօ^ՕՐՈ)՛
2, 6 1 9 ) ։
Ըստ այսմ հայե­
րէնի ամենահին
ձևն է
"
թ ա մ ք ի ր
(
կազմուած
֊
ի ր
մասնիկով),
որից
թ մ բ ի ր ,
թ մ բ ր ի լ ,
յե­
տոյ
բ~/»
անկումով
թ մ ր ի լ
և սրանից էլ են­
թադրուած արմատր
թ մ ո ւ ր
(
աւելի ճիշտ
պի­
տի
լինէր
*
թ մ ի ր ) ։
ՆՀԲ լծ.
թ է մ ր է ,
յն. \)6.\մֆ՚Հ. լտ.
է01՝–
001",
ճ օ ա ո է ՜Յէ ւ Օ
(
վերջինս
նինջ
բառի
տակ),
Տէրվ.
Ճ Ա Յ Ո Ո . 4 1
թ ա մ բ , ս տ ա մ­
բակ, ա պ ս տ ա մ բ
ձևերի հետ սանս.
ՏէՅ–
ա ե հ
«
հաստատ
կենալ, անշարժ մնալ»,
յն.
ՕէՅէՏԱ-Փ-7)^
«
հաստատուն, կարծր»,
լիթ.
Տէ6եսէ1
«
կանգնեցնել,
բռնել»
ևն
բառերին
է կցում։
Նոյն, Նախալ. 83
սանս.
է31՜Ո
«
թմրիլ»,
էՅէ7ՄՅ
«
մութ»,
զնդ.
էտւՈՅոհ
«
մութ»,
պրս.
է ս ա
«
մութ»,
լտ.
է61716էս171
«
թմբիր»,
լիթ.
էՅէՈՏՅ
«
մութ»,
նբգ.
ճՅՄՄՈ01՝11Ո§
«
արշալոյս,
վերջալոյս»
և հյ.
դ ա մ ա ր ի լ
ձևերի հետ՝
հնխ.
է31՜Ո
«
թմրիլ, մթագնիլ»
արմատեց՛
Հիւնք. հանում
է
թ ո ւ ր մ
բառից։
ա Տ Լ
9, 154
լտ.
տ Խ ր Յ ^ ։
Հիւբշ. 44Ժ
սրա համեմատ
դնում է լտ.
տէԱ060
«
թմրիլ,
յապուշ
կրթիլ»,
տէսթ01՜
«
թբմ-
բիր,
անզգայացում»,
տէսբ1ւ1ԱՏ
«
ա֊
պուշ, թմրած»,
տէԱթՇՏԸՕ
«
զարմանալ,
յապուշ
կրթիլ», բալց կասկածում
է որ
հյ. բառր նախաւոր
*
թ ո ւ մ ր
–
ի ր
<տէԱ171բ–
–
IX
ձևից գայ։
Հիլբշմ՛ան
չի կարողա­
նում որոշել թէ
թ մ բ ի ր
և
թ մ ր ի լ
ձևերից
ո՛րն է նախնականր. առհասարակ
թ մ ր ի լ
համարւում
է նոր ձև, բայց
կայ
նաև
հների մօտ.
այսպէս Արկ– զ՛ 52 ունի
թ մ ր ե ա լ
տարբերակը,
և նոր
հայերէնում
մ բ ր
ծագում է
մ ր
ձևից,—րստ
այսմ
Հիւ–
բրշման անապահով
է գտնում
1
^\.ճ\\&\.–ի
մեկնութիւնր։
Արմագաշեան,
Արմէնիա,
ռում.
է Ձ ա բ ւ է
հոմանիշի
հետ։
Տշհշքէշ–
1
(7
աէ2
8 8 2 9 , 4 7
կրկնում է
Տէրվիշետ֊
նի մեկնութիւնր՝ սանս.
13171
X3,
լտ.
էտ–
Ո6եք36,
հսլ.
է5ւ713
«
մութ»
ևն։ Միևնոյ–
նը դարձեալ
Շ 1 ^ բ 6 ո է ւ 6 1 ՜ 1Բ
25, 2 5 0 ։
յ
^6ւ116է, 1ւտզատտ6
12
լտ.
տէսբ60
ձևին
ալելացնում
է նաև
յն.
՚
աս՚էԱ)
«
զարնել»,
ըստ
որում այս
երկուսր
ցեղակից
են
դրւում (տե՛ս
ԱՅ
1(16
և
801
ՏՅՇգ
անդ)։
Բ60՚61՚Տ6Ո
Հայ. դր. լեզ. 51 տուաւ
ուղիղ
մեկնութիւնր։
Մառ,
Րթ31«. /1բ. Յթէմ.
էջ
32
ցեղակից
է դնում վրաց,
01
~(ո–
թ ո ւ ր ա
«
թմրեցայ»։
ԳԻՌ.֊Ալշ.
Աչ. Վն.
թ մ բ ր ե լ ,
Ագլ. Մկ. Ոզմ.
թ մ բ ր ի լ ,
Խրբ. Մշ, Պ լ. Ռ. Տիգ.
թ մ ր ի լ ,
Ասլ.
թ մ ր ի լ , թ ր մ ի լ ,
Ակն.
Սեբ.
թ ր մ ի լ ,
Աթ.
թ բ ՝ մ –
Րր՝լ,
թ ր ՝ մ յ ը ՚ լ ,
Ննխ.
թմ ր է լ , դ մր է լ ,
դ ՚ մ ր է լ ,
Ջ
զ.
դ ՛ մ բ ր ե լ ,
դ ՚ մ ր ե լ ,
Երև.
դ մ բ ր է լ ,
Տփ.
դ մ բ ր ի լ ,
Ախց.
Կր.
դ ՚ մ ր ի լ ,
կթ.
տ մ բ ր ր է լ ,
Գոր.
տ մ բ բ ր ի լ ,
Մրղ.
տ ի մ բ ի ր է լ ,
Շմ.
տ ի ւ մ –
բ ի լ ր ի լ ,
Սլմ.
տ մ ր հ լ ։
Նոր ձևեր են
թ մ բ ր ա ց –
նել, թ մ բ ր մ ո ւ ն , թ մ բ ը ր տ ի լ ,
թ մ բ ր թ ա կ ի ։
*
ԹՄՐՀՆԴԻ
(
որ և
թ մ ր հ ի ն տ ի ;
«
հնդկար­
մաւ,
լտ.
էՅՈ13ՈՈճԱՏ ւ ո ճ ւ ՇՅ
Լ»
Բժշ. ունի
միայն ՀԲուս.
֊
Արաբ.
լ ^ յ ^ է – "
ՕյՀ
է31ՈքՅ–/՜ս1–7հ1Ոճ1
«
հնդկարմաւ»
(
կազմուած
է31711՜3
«
արմաւ»
բառից). սրանից
են վախառեալ
նաև
նյն.
՜
գօւօհ՚Հւ,
՜
ՀդՀօ
՚՚
^ՀՕՀ,,
թրք.
ձ6Ո1Մհա(1ւ
(
Ժողովրդական
ստուգաբանութեամբ
13171
X3
«
արմաւ» բառի տեղ դնելով տճկ. ձշՈ\ե «եր­
կաթ»)։
Բոյսի րնդարձակ
նկարագիրը
տե ս
Տ61Ճ61,
Մխ. հեր. § 177, — Հիլբշ. 279,
ԹՆԹՈՑ
տե՛ս
Թունդ,
Fonds A.R.A.M