ԸՆԿ
1 2 9
֊
Կազմուած
է
Ո"(դ)
նախդիրով
կեր
ար֊
մատից
և
նշանակում է բուն «միասին
ու­
տող, հացակից, ճաշակից».
ճիշտ
միևնոյն
կաղմովՅիւնն
ունին գոթ.
§ՅՈ 1 3 ւ եՅ,
հբգ.
§՚Ձ161բՕ,
ստ.լատ.
0
ՕՈ1բ31՜ԱՕ,
ֆրանս.
Շ0Ո1-
ԲՁ1Ո,
ՕՕաբՁ^ՈՕՈ
«
ընկեր»
(
բուն
«
հացա–
ԿԻց՛՛) բառերը։
—
^6ւ116է, ՏտզԼՈՏՏՇ
ճ՛ ԱՈ6
Ւստէ. (Խ 1
Յ
1
Յ Ո § Ա
6 13
էւՈ6
(1928),
էշ
277— 8
կարծում է թէ լտ.
ՕՕաբՅՈւՕ
«
ընկեր»
կազ֊
մ ուած է գոթ.
ջՅհ131հՅ
բառի
օրինակով,
որ զինլորական
կեանքի
մ էշ
յառաջացած
բառ էր և թէ նոյն զինլորական բառը հռով­
մէական
բանակների հետ
հասել է մինչև
Հայաստան և նրա օրինակով
կազմուել է
ը ն–կեր;
Այսպէս գոթական
բառը փոխա–
գրուել է Հայաստան,
ճիշտ ինչպէս
գալլիա֊
կան
կառքր։
Լտւ§.
Ս Ր
§ 6 Տ 0հ.
2 0 1
Ճ Յ Ր
արմատից։
Հիւնք. պրս.
հ31ո1<Ձք
«
գործակից» բա­
ռից, Ուղիղ մեկնեց նախ Ի\շ\\\շէ
յ Ո Տ Լ
9, 155
և
18, 259,
որ կրկնում են
Բ Յ Լ –
ւ՜սեՅՈ՝/ Տ ճ
1,
197,
Բ 6ժ6 է Տ 6 Ո
Հայ. դր.
լեզ.
158։
֊
Իսկ
Գ. Փառնակ, Անահիտ
1903, 131
թէև բաժանում է
ընդ + կեր,
բայց
վերջի
մասը
համարում է պրս.
եՁ1՜,
ինչպէս
ոամոգ-կեր։
ԳԻՌ.–Ախց. Կր.
ընկէր,
Մշ. Ջղ. Աչ.
րնգէր,
Խրբ. Տիգ.
ընդէր
Ալշ.
յրնգնր,
Գոր. Երև. Ղրբ–
ոընգէ
1
՝)
Ոզմ.
ընկիր,
Հմշ. Մկ.
րնգիր,
Զթ.
ր՝նգիր,
ր՝նգիյ,
Ագլ.
ր ն գ ՚ ի ՚ ր ,
հ ի ն գ ՚ ի ՚ Ր ,
Սլմ. Վն.
ինգ՚եր,
Սվեդ.
ինգիր
«
ընկեր»,
ինգիրք
«
նորած­
նի ընկերք»,
Ակն.
ինգէր,
Հւր. Շմ.
հինգէր,
Հճ.
անդ էյ,
Տփ.
նընգիր,
Մշ.
գեր
(
այս ձևը
քանիցս անգամ
գտնում եմ
գործածուած
Գաղթական, Պետերբ.
1888,
էջ
15, 20).
բո­
լորն էլ նշանակում են «ընկեր». իսկ ննխ.
Սեբ.
ընգէր
«
տղընկերք,
բ1306ՈեՅ,
սաղմի
ւիառ կամ շապիկ»։ — Ստանայի
թրքախօս
հայերն
ունին
ձձՏՅՈ§շ\
«
դասընկեր»։
—
նոր
բառեր են
ընկերախաղի տալ,
ընկերմիջի,
ընկերովի, ընկերվարի, ընկերք, շապկընկեր։
ԸՆԿԻՃԵԱԼ,
անստոյգ բառ, երեք անգամ
գործածուած է Թուոց իբ. 23, 31, 34 «Կայր
նմա ընկիճեալ ի ճանապարհին, կտես
զհրեշ­
տակն Տեառն ընկիճեալ
նմա ի ճանասլար–
Աւ՝մատա1ւաէ բառարան— 9
ԸՆԿ
հին.
ԳՈԼ
ինձ ընկճեալ կայցես ի ճանապարհ֊
հիս». (ձեռագիրներն
ունին նաև
ընղկինեա|,
ընկհեալ, ընգնեալ
ընթերցուածները
)։
Այս
բառի դէմ յոյնն
ունի
^V^)տօX7)x6-^
«
ընդդէմ
կալ, հակառակ կանգնիր,
երր.
Ո1ՏՏՅԵ
«
կանգնիլ»։
(
Վարղան
մեկնում է
«
նե­
ղել», Բառ. երեմ, էջ
112
«
խրտուիլակ, խո–
ճիճ կամ բոխոյ
խիճ»)։
նոյն բառը
գտնում
ենք նաև մէկ անգամ Ոսկ. նին. «Ի ծունր ըն­
կիճեալ
կային և խոնաըհեցուցեալ
զգլուխս»,
ուր նշանակում է «ի գուճս իջած,
չոքած»։
Նշանակութեանց
այս տարբերութիւնը
ցոյց է
տալիս նաև
ընկնել,
որ սովորաբար
նշանա­
կում է «չոքեցնել,
յաղթահարել,
նկուն ա–
նել»։ Բայց մէկ անգամ էլ «խոչընդոտ
լինել,
արգելք դառնալ», այսպէս՝ Գատ. ժա.
35.
«
Վա
յ է ինձ, դուստր իմ, ընկճեցեր զիս, խո֊
չրնդակն
եղեր ինձ», եբր. «ճնշելով
ճնշեցեր
զիս», յն. ՀՂՕՀյԳլ Տ,ՀՀըԱգ3.զ
ււՏ
«
խռովութեամբ
խռովեցեր
զիս», այլ ձեռ. «ոտնարգել
եղեր
ինձ և խոչ յակն
իմ»։
ՆՀԲ թրք.
էնկէլ
«
արգելք»,
ին Տ իթմէ ք
«
նեղել», լտ,
Յ Ո
§ 0
«
ճնշել»։
Հիւնք.
պրս.
էնկիյզ
«
գրգիռ,
հրապուրանք,
բանտ ա ր կռւթիւն»։
ԸՆԿԼՆՈԻԼ, ԸՆԿԼՈՒԶԱՆԵԼ
տե՛ս Կուլ,
ՆՀԲ
լծ. լտ.
՝
Ո
§1սէ10,
որպէս թէ
ընդ–
կլանել
և
ընկղմել։ Տ ս ^ 6
1
Հ 2 3 2 , 5 0
յն.
•/0/.
սյւՅձ (0
«
ջրի մէջ
մխրճել»։
+ ԸՆԿՂՄԵԼ,
«
ջրի տակ երթալ»
ՍԳր. Եզն.
Եփր.
ծն.։
֊
Բնիկ
հայ բառ, կազմուած
ըն(ղ)
նախ­
դիրով
կուլ
«
խորը գնալ, մխրճիլ» արմատից,
որ ծագում է հնխ. §
2
ս1՜ ձևից։
նոյնից են
նաև
լիթ. Հ*1\ճտ=ւլեթթ.
ճշԱ ՚ Տ
«
խոր», լեթթ.
0՝2.13՛
Աթ6
«
խոր ջուր»,
լիթ.
§շ\ոՂ& = լեթթ.
ճ2Շ1տ6
«
խորութիւն»,
հպրուս.
§ ՚ 1 1 ա
«
խորօ։
Նաև մի խումբ ծովային
թռչունների
անուն­
ներ,
ինչ. լիթ.
§ 3 1 §
Յ
1
Յ Տ
«
արու բադ», հպը–
րուս.
§6§31ւՏ,
Հլիթ–
§ 1 6 §
Յ
1
Տ
«
հողամաղ» =
֊
լեթթ.
ց31§՚Ձ1ւՏ,
ռուս.
1՝01՝
Օյ1ե
«
մի տեսակ
բադ» և լեհ.
Հ
*0
§0\,
§ 3 § օ 1
«
վայրի
բադէ)։
նոյն
§Ա1–
արմատն
ունին նաև լեթթ.
§ 3 1 § Ա –
1
Յ
,
§31§Ա16, §31§ս1ւՏ
ձևերը։
Սրանց աճած
ձևն են ներկայացնում
հսերբ.
§1տԷ)
օԿ.
Fonds A.R.A.M