118
սակայն այս համեմատութիւնն
էլ սխալ
է համարում, որովհետև
«
ոչ֊ցեղակից
շատ
լեզուների
մէչ կան նոյն
հնչումով
բառեր», (այս մասին աւելի
րնդարձակ
տե՛ս տակր
ՓՕԽ.)։
Ս ա գըզեան ՀԱ
1909,
335
և
1
ՀՁՐՏէ,
Յուշարձան
402
սու­
մեր.
ՁՈՏԱ
«
էշ»։
ԲւԺ6է
բ. տպ Ա.
440
ո՛չ
մի կապ չի գտնում
ՅՏ1ՈԱՏ
բառի
հետ,
կցում է թրք. Շ՚ՃՇԿ. բառին և ծագումը
դնում է սանս.
3
$ \ ՚
Յ
1
< 3
«
ձիուկ»
ձևից։
ԳԻՌ.–Ագլ. Ալշ. Ախց. Ակն. Գոը. Երև.
Զթ.
Խրբ. Կր. Հճ. Հմշ.
Ղրբ. Մկ. Մշ.
Մրղ.
Ննխ.
Ջղ.
Ռ. Աեբ.
Ալմ. Վն Տիգ. Տփ.
Էշ,
Շմ.
Էշշ
(
սեռ.
էշշխ),
Ոզմ.
յէշ,
Պլ.
էշ, Էշէդ
(
վերջին ձևը
փոխառեալ է թուրքե րէնից),
Աչ. յատուկ
տարբերութիւն է գնում
էշ
«
էշ անասունր» և
էշէդ
«
իշագլուխ,
բթամիտ»
բառերի
մէջ.
Ասլ.
էշէդ, էշէյ
(
թուրքերէնից
փոխառեալ)։
Նոր բառեր են
էշխրտուկ, էշոտն, իշոտնուկ,
իշկաթնուկ, իշախաոանչ, իշաոայտ, իշա–
նոց, իշավարի, իշատէր, իշննի, իշխաղող,
իշուկ
ևն։
ՓՈԽ.–1>շձ
^ՏՇՈ
\
<ՀԼ
40, 192
և
2 0
^ 0
57
(1903),
էջ
561
հյ. էշ
դնելով
հնդևրոպա–
կան ծագումից՝
մեզնից փոխառեալ է համա­
րում թրք.
< ^ օ \ 6Տ6է
«
էշ» (յատկապէս
ի–
շակ
ժողովրդական
ձևից, որ ունի արդէն
Տօն ակ), բառր
յետոյ
տարածոլել է
միւս
թուրքական
լեզուների և բարբառների
մէջ,
ինչ. արևել. թրք.
6
ՏՅւ<,
չաղաթայ.
1
ՏԸ
1
<,
կիր֊
գիզ.
*2
և">\
6
տ6ե
«
էշ», թուրքերէնի
միջոցով
էլ փոխառեալ են լազ.
6
Տ6"(1
«
էշ», սերբ.
6
Տ6ւ<,
ռուս.
ա11310)
«
ջորի»
(861՜
ՈՇ1Հ6ք
438,
որ և ընդունում է թէ թրք.֊թաթարական բա֊
ռերր հայերէնից են փոխառեալ)։
—
Թուրք
բառի ծաղման
մասին
թուրքագէտների
էլ
կարծիքը
լսելու համար՝
դիմեցի
Բ օ թ թ Տ ֊ / »
(
Լենինգրադ), որ տուեց
հետևեալ
բացա֊
տրութիւնր.—թրք.
6
Տ6&
բառի հետ կցւում է
մոնղոլ.
//
^յԼՀ^լ*.
61
յ1^6Ո
«
էշ», որ կազ­
մուած է
ք1յ1
արմատից՝
§ 6 Ո
մ առնիկով, այս
մասնիկր
յատուկ է բոլոր
անասուններին,
հմմտ. մոնղոլ. ^–^սՀիԾ
է6Ո16§6Ո
«
ուղտ» =
թրք. ձ
^Շ
«
ուղտ»։
Մոնղոլ,
/
~Հ)և–էՀ–ւ &\"ր
§ՇՈ
ձևից
1
ձայնր րնկնելով և \ րստ օրինի դառ­
նալով
ույղուր,
Տ,
մոնղոլ,
^յսլֆյգՀ.
շ1յ1§6Ո
դարձել է ույղուր,
7
յ վ ձ ^
ՇՏՇե
«
էշ»։ (Նը–
կատելի է սակայն՝ որառաջին ձևի մէջ §0
.
Ո
մասնիկր ամբողջապէս
պակասում է, իսկ
երկրորդի մէջ պահուած է նախաձայնր,
այն
էլ դարձած
1
է) ;—
Նոյն «էշ» բառի համար եւ­
րոպական
լեզուներն
էլ ունին մի հատիկ հա­
մապատասխան
բառ, բոլորի
մայրն է յն.
0՝)
ՕՀ<ՀօՅ՝յօզ և լտ.
ՅՏաԱՏ
«
էշ», որից
ՅՏ1-
ՈԱ
«
էգ էշ»,
ՅՏ611ստ
«
իշուկ»,
ՅՏ6113
«
էգ ի ֊
շոլկ»,
ՅՏ611ս1սՏ
«
փոքրիկ
իշուկ»
լտ.
ՅՏ1-
ՈԱՏ
բառից ենձևացել հֆրանս.
ՅՏՈ6,
ֆը֊
բանս.
ցՈ6,
ռում.
ՅՏ1Ո,
իտալ.
ՅՏ1Ո0,
սպան.
ՅՏՈՕ,—
հֆրանս.
ՅՏՈ6
ձևից՝ հիսլ.
ՅՏՈ6.—
լտ. նուազական
ՅՏ1ՈԱՏ
ձևից ծագում են
գոթ.
ՅՏԱԱՏ,
անգսք.
6(
օ)տօ1,
հսաքս. հբգ,
ՕՏԱ,
հոլլ,
6261,
մբգ.
6
Տ61,
գերմ,
Տտ61 (1<1ս§6
124),
—
գերմանականից են փոխառեալ
հսլ,
0
Տ11ս,
՛
Ասլ.
0
Տ21,
ռուս.
0 0 6
^ ՚ ե ,
լիթ.
ՅՏ
11
ՁՏ,
հ պրուս.
ՅՏ1ւ1ւՏ,
սերբ.
՝\/
^ՕՏօ1.
լեհ.
ՕՏ161
(7
քՅԱէ1ՈՅՈՈ
14).
֊
լտ.
ՅՏ1ՈԱՏ
ձևից են
նոյնպէս
միռլ.
ՅՏՏՅՈ,
կիմր.
ՅՏԱՈ,
որոնցից՝
անգլսք.
ՅՏՏՅ,
անգլ.
ՅՏՏ,
և վերջապէս
ռու֊
սերէնից է մորդվին.
Յծյ՜՚օ1։
Այս բոլորի ծա֊
ղումը նախապէս սեմական էր համարւում.
հմմտ. փիւնիկ, երր.
| 1 Ո ^ Յէօ
՜
Ո,
արաբ.
Օ֊*՝–
ՁէՅՈ,
արամ.
,
յլ
\
ՅէՅՈ,
ասուր.
ՅէՅՈԱ,
ււոլմեր
ՅՈՏԱ
«
էշ», սեմական նախ՛ալեզուի մէջ
Յէ՜ՅՈԱ,
որից յն.
օէ7օՀ^>03՝«><; >8>օ<;
և լտ.
ՁՏաԱՏ։
Սրանց էր կցւում նաև հայերէնը,
Սեմական ծագման հակառակ
դտնուեց ա֊
ռաջին անգամ
ՆՅ
Լ§.
ՃՈՈ.
ՏէսԺ. §
817.
այ֊
նուհետև բացուեց րնդարձակ
մի բանավէճ,
որին մասնակցեցին
քձպՇՀ
1
ք
1, 319 — 320
ևն,
ՏշհքՅճ61՜, Տ թ ք Յ շ Խ / ՚ 6 1 ՚ § 1 . ս ո ճ Սւ՜§6տշհ
տ
.
159,
Բ63116Ճ.
205—6,
533,
Ա
&
հո,
1
Հս1էԱՐ.
թք13Ո26Ո ԱՈճ ՒւՅԱՏէ16ք6
6
1 34,
Տէօ1շ 1Բ 13,
96
ևն, և աւելի ընդարձակ
8
ւ՜Աց1"ՈՅՈՈ I I
7
22,
197 —202
ևն։ Այս բոլորի վերջին եզրա­
կացութիւնն
այն է՝ որ յն. ԽօՀ և լտ.
ՅՏւՈԱՏ
փոխառեալ
են փոքր֊ասիական
մի
լեզուից՝
թերևս թրակ֊իլլիլրիական
միջնորդութեամբ
(
Ա Յ
1
Ճ
6
6 4—6 5 ,
ՑօւՏՅՇզ
705).
սրանց հետ
նոյն է յն.
1՝*10
Հ «փոքր ջորի» (իբր ՀԴ1Հզ
ՀԼփոքր֊ասիական
1
ՏՈՕ
ձևից), որից էլ փո­
խառեալ է լտ.
հա Ո Ա Տ
«
ջորի»
(8
օւՏՅօզ
377.)։
—
Որովհետև
հյ.
Էշ
ծազում է հնխ.
6
^՛*
Fonds A.R.A.M