ԶԿՆ
99
ԶՄԵ
ԶԿՆԻ
տե՛ս
Կին֊ք։
ԶԿՐԿՏԱՆՔ,
անստոյգ բառ. մէկ անգամ ու­
նի Փիլ. նիւ. բ. (տպ. Վենետ. 1822, էջ 106).
«
Քանզի ահա զանցեալք
շոլայաեալք վւավւ–
կութեամբ և զկրկտանօք՝
այն որ ի խրախու­
թիւնս անուշաբոյր հոտք զանազանք
են»։ —
Աւգերեան այս հատուածը
թարգմանում է
այսպէս.
«
ճճՕՔ Տ Տ Ա Տ 6Ո11Ո Շ1՜ՁբԱւՁ1"ԱՈ1, 6Ճ–
վւստւէօւ՜տաւս6 շ օ ա / ա օ ա ւ ՜ ո
տսթբշէւէ, է ս ա
քւ
՜
Ձ^ւ՜Ձոէա
օ ճ օ ո տ
ճ
^ շ
^ ւ
ց Ց ո շ ո տ * ,
ուր
զկրկտանք
բառի ՛էրայից լռութեամբ է անց­
նում. ՆՀԲ մեկնում է «իբր ձգռտանք, զգայ­
ռումն, կերածը վեր տալը» (գւռ.
զկոտոց )»
Սակայն այս իմաստը յարմար չէ տեղին և
սպասելի է «կերուխում, խրախճան,
վայելք»
կամ նման
նշանակուէձիւն։
ԶՀԵՏ
տե՛ս
Հետ։
ԶՂԱԼ
տե՛ս
Զ
ո
ղալ։
ԶՂԵԱՐ
տե՛ս
Զկեռ։
ԶՄԱՅ
«
դժուարաշնչութիւն,
ՅՏէհ1՜Ո6;>
Գա­
զի ան. ունի միայն Նորայր, Բառ. ֆր. 100 բ։
ԶՄԱՅԼ
արմ ատ
առանձին
անգործածա­
կան, որից կազմուած են՝
զմայլիլ
«
կուշտ ու
կուռ ուտել, խմել, լիանալ» Ովս. ժգ. 6. Ա֊
գաթ. յետնաբար
«
հիանալ,
սքանչանալ»
Վրք. հց.,
զմայլ ա կ ան
«
յագեցուցիչ» Մագ.
Վրք. հց.,
զմայլ անա լ
«
յափրանալ, լալ կըշ֊
տանալ» Ոսկ. երր. զ.,
զմայլ ե ց ո լց ա նե լ
«
ա֊
ռատօրէն
կերցնել ու խմցնել» Երեմ. լա. 14,
զմայլութիւն
«
ուտել, վայելել, յագուրդ» Ոսկ.
երր. ժգ., գրուած է
զմայղութիւն
Տիմոթ.
կուզ, էջ 265։ Նոր գրականում
գործածական
է միայն
երկրորդ
«
հիանալ»
նշանակու­
թեամբ, որի համեմատ
շինուած են
զ մ ա յ ­
լելի, հոգեզմայլ, գ եղազմայլ
ևն։
Տէրվ. ա&1–ՀՈ. 49 և Նախալ. 52 հա­
մեմատելով
սանս,
տաւ
«
ժպտիլ», անգլ.
Տաւ16,
յա. Ո1ՄԱՏ
«
զմայլելի,
հիանալի»,
Ո1ՄՅՈ
«
զմայլիլ»,
հբգ.
ՏՈՂԽ
Հ
Ո.
ՏՈԱ6–
ւ€Ո
«
ժպտալ»,
յն.
ււՏ1§7.ա
«
ծիծաղիլ»,
հյ.
ժպտիլ,
ժմտիլ, վայելել
ձևերի հետ,
այս
բոլորր
միասին
հանում է հնխ.
Տ ա 1
արմատիցւԳազանճեան,
Արև.մամ.
1902, 76
դնում է
զ
մասնիկով^ կազ­
մուած
սայլ
արմատից, որ գտնում ենք
դաւառականների
մէջ։
ԳԻՌ.-Ունինք
մայլիլ
Եւդ. Վն.,
պայլիլ
Սվ.,
մայլ մնալ
Տփ.,
մայլվուփլ
Եւդ. «սքանչանալ,
զմայլիլ,
ափիբերան
մնալ», միքիչ
աւելի
հնից
մայլիլ
Նոր վկ. էջ 565 (1755
թուից)։
Սակայն եթէ այս բոլորը գալիս են
մայլիլ
ձևից, ինչո՞ւ ըստ օրինի չենդարձած
մայիլ
կամ
մելիլ
(
հմմտ.
ք ա յ լ ե լ > քալել, ք Էլել):
Այս պատճառով
կարծում եմ, որ
սրանք փո­
խառեալ են արաբ.
ւՅ-^և" աՁ11
բառից, որ
թուրքերէնում
ունի «սքանչանալ»
նշանակու­
թիւնը (տե՛ս իմ Բ՚ուրքերէնէ վ՚ոխառեալ
բա­
ռերը, էջ 227, ուր ունինք Պ
լ.
մայիլ ըլլալ,
Վն.
մայիլ մնալ, մէհիլ տալ,
Ննխ.
Ղրբ.
մայիլ
ձևերր)։
ԶՄԱՍՏ
«
ջրդողոլթիւն»
Վստկ.
169.
նորա­
գիւտ բառ. «Ակռացալի օգտէ (սխտորն),
զը–
մաստի, արծուեաց օգտէ»,
նոյնը
նաև
Բժշ.
«
Զմաստ
և սսկայ
(
= թրք.
ՏՅՏզՕ.) իսթիս–
ղան է» (արաբ.
ւՏէւՏզՅ
«
ջրգողութիւն»,),
հրտր. Բազմ. 1917, 102։
ԶՄՐԱՂ
(
գրուած նաև
զըմբաղ^)
«
հոգ,
մտա­
տանջութիւն, շուարում» Եզեկ. է. 7, 10, Նար.
ծե. 141. Ես. նչ. որից
զմբաղիլ
«
մտածմուն­
քի մէջ րնկնել, ցնորիլ» Ոսկ.
ննշ,
Եփր.
աղ.
քատ, Մագ. մեծ են. էջ 77. իբրև ռմկ.
«
ըղ–
րօսնել» Մխ. բժշ. այսպէս
նաև
զմբ ա ղ
Նար.
ծե. ըստ ՀՀԲ և ՋԲ ունի «վայելք,
հրճուանք,
բերկրութիւն»
նշանակութիւնր,
մինչդեռ
ըստ
ՆՀԲ նշանակում է «փոքր՝
չնչին
հոգ»։
ՆՀԲ կապում է
զբաղիլ
բառի
հետ։
Ցօէէւշհ. 2 1 ա 0 , 1850 , 354, ճ ո Շ Յ ,
80,
327
սանս.
յ1՜աեհՅւ<3
(
իմա՛
Հ
^Ա-քէք)
«
ու­
րուական»
)։
Լ Յ
§ . Սյ
՜
§6Տ0հ.
973
սանս.
յ չ ա ե հ
արմատից։
Հիւնք.
զբաղում
բա­
ռից։
Բ Յ է ա ե Յ ՚ Ո ^ ,
ՀԱ, 1907, 186
ծան.
գ
և
րնդ
նախդիրներով
բաղ
բառից։
ԶՄՐ-ՈԻԼ
տե ս Ամբուր
ԶՄՐՐԻԼ
տե՛ս
Զմրիլ։
"
ԶՄԵԼԻՆ, ի-ա
հլ. «գրիչ տաշելու
փոքր
դանակ» Երեմ. լզ. 23, գործածուած է գրծ.
զմելինալ
ձևով, որի դէմայլ ձեռ.
ունի
զ մ ի | –
նաւ
(
այն է ուղ.
*
զմ ի լ ի ն
ձևից)։
Նոյն
բառի
տեղ Մխ, երեմ, գրում է
զմիղնալ,
որ ենթա­
դրում է ուղ,
*
զմ ի ղ ի ն ։
Ուրիշ օրինակ
չկայ։
Կենդանի է բառս արևմտեան
գրականի մէջ
(
արևևլեանը
չունի, փոխաբէնր
գործածում
Fonds A.R.A.M