ՀԵԾ
7 5
+ ՀԵԾ
՜
գրաստի կամ կառքի
վրա
չ նստե­
լը»՛
արմատ
առանձին
անգործածական,
որից կազմուած
են
հեծանել
«
հեծնել»
ՍԳր.
Ոսկ. ես.
հեծնուլ
Բրս. մրկ.
հեծանելիք
Ոսկ.
մ.ր. 26. Եփր. ի. ծն.
ճեւծեալ
«
ձիաւոր»
ՍԳր,
հեծելազօր
ՍԳր. Եւս. քր.
հեծելութիւն
Ամբ.
գ. 8.
հե ծ ացանել
ԱԳր. Փարպ.
հեծուկ
«
նըս–
տոյ տեղի, գաւակ»
Ուռհ. Մարթին,
նոր գրա­
կանի
մէջ
հեծանիլ
կամ
հեծելանիւ, հեծան–
ւորդ։
––
Բնիկ
հայ բառ՝ հնխ.
ՏՇճ՜
«
նստիլ» ար­
մատից, որի վրայ
ընդարձակ
տե ս
նիսա
բառի տակ, այստեղ
յիշենք
իմաստի
նման
զարգացման
իբր օրինակ՝
սանս,
Տ Յ Ժ ա
«
հե­
ծեալ,
ձիաւոր»,
ռուս,
Տ Շ Յ
/
Է Տ ա է Ն
նոյն նշ.
հսլ.
Տ
–
ձ\օ,
ռուս.
Հ
&
յԼյւօ, հբգ.
Տ Ձէ ՅԼ
գերմ.
Տ 3 է է շ 1
(
որից փոխառութեամբ
ֆինն.
Տ Յ Խ
1
Յ ) ,
անգսք.
Տ Յ Ժ Օ Լ
ստ. լատ.
ՏՇ
11
Յ
«
թամբ»
(1
Հ1ս–
§ 6
4 0 8 ) . ֊
ա > ծ
ձայների
փոխանակութեան
համար
հմմտ.
արա
—
արծ, պղտոր — պիղծ,
պարծ—հպարտ
ևն։
8
ս § § 6
\
Լ2
32, 47
և
1
ք 1, 450
մեր֊
ժելով
օսս.
Ճ՚12Մ,
պրս.
Ճ
6 2
ՅՃ
«
ելնել»
ձևերը, ըստ ձ..
7
օ1՜բ
դնում է
՛
հետ
նա­
խաձևից,
իբր հնխ.
Տ
-
ճ– «նստիլ»։
նոյնր
ընդունում
են
Տշհշքէ61օ՝աէշ
6 8 29, 30,
Բ6ճ6քՏ6Ո
ա
38, 206
և
Րօ1աւ–Ո7 2,
483։
Հիւնք.
հաղար
բառից։
ԲՁէ ա եՅՈ /
Տ ճ 1, 168
գոթ. Տկ1Տ, գերմ.
Տ1ք՝§
«
յաղ­
թանակ»,
զնդ.
Ո323հ,
սանս.
ՏՅՒ
13
Տ
«
ում»,
յն. կ(0
«
կրել,
ունել»։
Մ առ
ա ա
1913, 329
և
Շբ
6
«.
Ո6բՕն,8*ա.29
վրաց.
ղ ՚ ե դ ն ա յ
«
հեծնել»։
ԳԻՌ.–Ախց. Կր.
հէծնիլ,
Ալշ. Մշ. Սչ.
հէձ–
նել,
Ննխ.
հէձնէլ, հէզնէլ,
Տիգ.
հէձնալ,
Զթ–
հէձնօլ, հէձնոլ,
Հճ.
հիձնե(, հիզնել, հիզնօլ,
Սվեդ.
հիձնիլ,
Ռ.Սեբ.
հէզնէլ,
Ասլ. Խրբ.
հէզնալ,
Հմշ.
հէզնուշ,
Ոզմ.
խեծնիլ,
Մկ.
խէծնիլ,
Սլմ. Վն.
խէզնել,
Մրղ.
խ է զն է լ. –
այն
բայաձևերը՝
ուր
ծ
ընկնելով
ն
ձայնի
մօտ՝
դարձել է
զ,
խոնարհման
ժամանակ
ձայնաւորի
մօտ պատահելիս՝
վերստանում
են
նոյն
ծ
ձայնը,
այսպէս կտ.
հեծա
ևն։ —
նոր բառեր
են
հեծել
Վն. «հէն, ասպատակ»,
Սչ. «զօրք,
զօրագունդ»,
հեծելւոր,
Հնգ. Սչ.
«
զինւոր»
(
օր. ասւում է
ոտքով հեծելւոր
«
հե–
ՀԵԾ
տիոտն
զինւոր, հետևակ»,
ձիաւոր հեծելւոր
«
ձիաւոր
զինւոր»),
հեծկան
Արմ,
«
գրաստ»,
հեծուկ
Խլ. «հեծեալ»,
հեծոց
Վն. «ձիւնի վը֊
բայ
կոխոտելոլց
յետոյ՝ խոտ թափելով
կազ­
մուած
մսուր՝
ոչխարների
համար»։
ՀԵԾԱՆ, ի-ա
հլ. «ծառի
բուն»
Գ. թագ.
զ.
5. «
առաստաղի
գերան»
Գ. թագ. զ. 16.
«
բիր,
ծեծելու
փայտ»
նար. «խաչի
դալա֊
ղանը»
նար. ժ. էշ 22. «մի տեսակ
օդերևոյթ.
գերանաձև
լոյս»
Որս. ծն. որից
հեծանահերձ
«
գերան
կտրելու
սղոց»
Մծբ, 83.
հեծանա­
ձգութիւն
«
առաստաղի
գերանների
շարքր»
ժղ. ժ. 18.
հեծանացու
«
գերան
շինելու
յար­
մար փայտ»՝
նորագիւտ
բ. մնաց. լդ. 11.
միահեծան
«
իշխանական
մէկ
գաւազանի
տակ» Ագաթ. Կոչ. Եւս. քր. որև
մե ծ ահե ծ ան
Կոչ. 124,
նՀԲ
«
պրս, և թրք,
հիյզան,
հ ի յզ է ն ,
հէզարէն, հասսա, սասա,
հյ. լծ.
ծեծ,
հեծանել, յեցուկ, նեցուկ»։
Լ Յ § .
Խա.
Տէսձ. § 1273 րստ ՆՀԲ պրս.
հ ի յզ ա ն ։
Նոյնը նաև Հիւնք։
Հիւբշ. 465 յիշում է
պրս. ձևը, բայց
ձայնապէս
անկարելի
է գտնում
միացնել
հայերէնի
հետ՛։
Մ է֊
նէվիշեան
ՀԱ 1897,
248
բ
հայերէնը
պարսկականից
վախառեալ
է դնում։ —
Յիշեալ
իրանեան
բառը հետևեալ
ձևերն
ունի. պրս.
^յ.>յ>
ՒւԸ՜շստ, հւշ6տ,
պհլ.
6
Տ1Ո,
Ո6231Ո, 623Ո1,
պաղ.
Ո6231Ո,
քրդ.
621
Ո1<,
հ 6 2
6
Ո § ,
զա զ.
6129
՚1
Ո1,
մինջ.
621
ՈՅ,
զնդ. ^ ֊Հ» չ,
3 6
Տ 1 Ո Յ -
= սանս.
ւ ճ հ ա Յ –
«
վառելափայտ»
(
էւօա
§ 1117, 831–էհօ1օ1Ո36 27)։
Եթէ հայ ձևը
փոխառեալ
լինէր
իրանեանից,
պհլ.
ք Հ յ յ>>
6
Տ ա
ձևի դէմ պիտի
ունենա­
յինք
հյ.
*
եսմ,
կամ պհլ.
Ո6231Ո, 6 2 3 Ո 1
ձևերի դէմհյ.
*
հիզամ, ՚ ի զ ա մ
ևն. իսկ
եթէ
հայերէնր
ցեղակից
միայն
լինէր,
պիտի
ունենայինք
*
այդ–
կամ
"
հայդ –
ձևով մի բառ, որովհետև
յիշեալ
բոլորի
արմատն է հնխ.
ՅւճՒւ–
«
վառել»
(
Բ օ
ե օ ա ^ 1, 4—5,
Ց օ ւ տ Յ շ գ 23)։
ԳԻՌ
Արբ. Սեբ.
հէձան,
Հճ.
հիձօն,
Սվեդ.
ուն
«
հաստ
գերան»։
ՓՈԽ
Ո՛րք. գւռ. Ատն. Կս. Ելդ. Տ.
Ո626Ո,
Ւ1623Ո
«
հաստ
գերան»
(
Բիւր. 1898, էջ
713,–
հիձձ
Fonds A.R.A.M