Հ Ա
Ր ^ ^ ^ 5 8
ձայն
յ
դարձել է գաւառականներէ
մէջ
հ,
ինչպէս
յի ս ո ւ « > հի ս ո ւ ն է
ԳԻՌ.-Երև. Տփ.
հարէվան,
Ղրբ.
հր է ՚ վ ա ն
ևն. այս բառը
գտնւոլմ է միայն
«
արևելեան»
բարբառներում
և չկայ
բնաւ
«
արևմտեան»
բարբառների
մէջ, ուր գտնում ենք
միայն
դրացի
բնիկ հայ ձևր։ Սրանից
երևում է, որ
Արևելեան
Հայաստանր
աւելի էր
ազդուած
իրանեաններից,
քան Արևմտեան
Հայաստա֊
նը։ (Այս բառի հետ կապ
չունի
բնաւ
հա­
րևանցի
«
վերիվերոյ»
բառը, որ կազմուած է
հար
«
խփի՛ ր –\–ՆՀշաղկապ)
–
ք–
ա՚Հւզ«անցի՛
ր» +
ի
(
մասնիկ)։
Հ ա ր է ժ
տե՛ս
Խերևէշ։
ՀԱՐԹ, ի
հլ. «տափակ,
ողորկ,
դուրան,
գետնի հաւասար,
ուղիղ կերպով»
ՍԳր. Ռսկ.
ես. և մ. բ. 11. որից
հարթել
«
դուրել,
ողոր­
կել,
դետնին
հաւասարել»
Ես. խե. 2,Դատ.
ե. 22. Ագաթ. Ոսկ. ա.կոր. «յապաւել,
ծայ­
րից կտրել
(
թև, մազ, միրուս)))
Արծր. Ոս֊
կիփ. Յայսմ.
անհարթ
Եզն.
հարթութիւն
Բար. է. 7.
անհարթութիւն
Ոսկ. մ. ա, 15.
Եփես. բ. տիմ.
հարթայատակ
Բ. մակ. թ.
14.
ժդ. 33.
հարթարդակ
Պիտ. կամ
հար–
թարտակ
Շիր. 38.
հարթիկ պահել
«
լաւ պա­
հել (պասր)»
Մանդ, էշ 208 = Մանդ. սիր. 13.
միահարթ
Վեցօր.
դաշտահարթ
ճառընտ.
երկնահարթ
ԱԲ.
սարահարթ
Փարպ.
հար­
թավայր, հարթաք՛անդակ, հարթակար, հար–
թաչալիութիւն
(
նոր բառեր)
ևն։
Արմատր
գրուած է նաև
իաւրթ
Կնիք հալ. էշ 77։
—
Նոր
իմաստ է ստացել
Նեմես. 66.
«
Բնաւորեցան
հարթք՛ն
ի միոշէ ի միջնորդութենէ
շարակա֊
յիլ.
այսինքն ի համ եմ ատութէնէ. իսկ հաս–
տատունքն՝
յերկուց
միշնորդութեանց»։
ՆՀԲ
թուի
արդ
(
յարդարուն)
բառին
կցել,
Ադոճւտշհ. 12, 22
սնս.
թյէհս։
Լ
յ § . Սր§6տշհ. 299,
ա\Խ
ՏՊ/ա
38,
579, 583,
յԱՏէւ, 2շՈճՏթ.
191
բ. ևն սանս.
Օչէհս,
զնդ.
բՅՐցՓս,
յն. ոճցլ՚էՕՀ
«
լայն»։
7
հօՈ13Տ0հ61\, ՕշսէՏՕհ.6 Աէէ6քՅէ1Մ26ւէ.
1883,
սեպտ. 8, Էշ 1254 մեր բառի հետ
Է համեմատում
վրաց.
ւիարթյւ
«
լայն,
ընդարձակ)),
մինդ,
ֆարթօ,
լազ.
թ31՝էէ10,
ինգիլ.
քշքէ՚Օ^Տ
«
րնդարձակ
>,
որոնք
պատահական
Է համարում
Հիւբշ,
397։
ՀԱՐ
Այս բառերը, որ սանս,
թյէհս
ևն ձևե­
րի հետ նշանակութեամբ
և
հնչմամբ
նոյն
լինելով՝
հնդևրոպական
պէտք է
լինեն,
կարող են իրանականից
և կամ
մի
ուրիշ
հնդևրոպական
լեզոլից փո­
խառեալ
լինել։
Հիւնք.
արդ
բառից,
1
ՀՅքտէ,
Յուշարձան 421 լտ.
բ0Ո 0,
գերմ.
ք՚Աէ՜է,
յն.
1
էտթ(*;
«
ծայր»,
թաթար.
^01՜,
^Ա1",
գա
«
քայլել,
երթալ»
բառերի
հետ։
Մառ
14
ՃՒԷ՜
1926, 107
նոյն րնղ
սւրդ-ա/»,
Բօէշքտտօո,
Խ.
ս.ճւ-ա. Տէսճ.
102
հբգ.
քւՄ06Ո
«
մաքրել»,
մբգ.
Vս ^ 0 0
«
մաք­
րում»,
յն.
1
էբՏ1էԱ)
«
երևիլ»,
հյ.
երԱիլ,
հիռլ.
ւ՜ւշհէ
«
ձև, կերպարանք»,
կիմր.
Րհւէհ
«
երևոյթ»
բառերի հետ հնխ, ա&բ–
արմատից.
հյ.
հարթ<Հ«/ս. բ՚՞թ-էօ-է
ԳԻՌ.-Այս
արմատից
են
հարթարար
Ղրղ–
«
խարաբուզ.
2.
բողկի
քերիչ»,
հարթել
Արբ.
«
ծառի
ճիւղերր
յօտել», Կր. «բուրդր
խու­
զել»,
հարթուած
Ղրբ. «շփացած,
լիրբ»։
+ ՀԱՐԹ.
արմատ
առանձին
անգործածա­
կան, որից
հարթնուլ
«
վախենալով
վեր ցատ­
կել, վախենալ,
խրտնիլ,
փախչիլ»
Սերեր.
60,
Ագաթ,
հարթշիլ
«
վախենալ,
խրտնիլ»
(
որից
անհարթչելի
ճշ.),
հարթացա սել
«
վա–
խացնել,
փախցնել»
Ագաթ. Ոսկ.մ. գ, 28
(
գրուած
նաև
իւարթուցանել
Ոսկ,
ճառք
566),
հմմտ. նաև
արթչիլ
անստոյգ
բառր, որ
թերևս սրա հետ նոյն է։
= Բնիկ հայ բառ. ծագում է հնխ.
բրէհ
ձևից, սրա հետ հմմտ.
հսլ.
թքՏճՅէւ
«
ցատ­
կել,
գոզալ»,
\
քԱՏբՐ6ՈՅէ1
«
կանգնի/»,
ռուս,
Ո՚բոոգյե
«
ցատկել»,
հայերէնի
էհ
և սլաւա­
կանի ճ ձայներր
կարող են
բացատրուիլ
կա՛մ հնդևրոպականի
մէշ
էհ
և ճե
ձայների
ծանօթ փոխանակութեամբ
և կամ ենթադրե­
լով
առանձին
աճականներ,
վերշին
երևոյթր
հաստատւում
է թերևս մբգ.
ՏթՈՈ26,
յն.
Օ՚ւէՏթ-^-ա
«
շտապել,
արագօրէն
նետոլիլ»,
հբգ.
տբո–Ո–§–ՅՈ
«
ցատկել»
(
ՒՀ1սօ;6 464).
լիթ.
տբւ՜ԱՏէւ
«
ցատկել»
ևնձևերի
համեմա­
տութեամբ
(
հնխ.
տթւ՜§հ–): 8օ^ՏՅ^^ 895
յն.
օոտրյա
կցում է սանս.
Տբւ՜հՁ^Ձէւ
«
եռան­
դուն
լինել, նախանձիլ»,
զնդ.
3–
Տբ31՜քւ2–
«
շա֊
նասէր
լինել»
բառերին,
—
ԲօԱՕւ՜Ո^՜ 2, 675
սրանց հետ նաև գերմ.
ՏբՈՈ§6Ո
«
ցատկել».
Fonds A.R.A.M