53
կթ.
դիւահար
ՍԳր.
գինեհարիլ
Եւս. եզ. 12.
գանահար
Ոսկ, ես.
եղջերուահար
նոնն.
երդ­
մնահար
Պղատ. օրին,
երաշտաեար
Թէոփ.
իւ. մկ.
երկնահար
«
շանթահար»
Կոչ.
ընդդի­
մահարիլ
Ոսկ,
յհ. ա. 34.
ընդվայրահար
Ոսկ.
եփես,
րնդհար
«
մօտիկ»
Եղիշ. մատն. 241
(
չունի
ՆՀԲ).
իննհարուածեայ
Եփր. ել.
զըՐ–
կահարանք
Պիտ.
հարհրել
«
իրար
բաղխել
(
նաւերր)»
Շապհ. 23.
հարհարել
«
տրորել
(
մարմինր)»
Ոսկ. ճառք. 39 (րստ մէկ ձեռ.).
ամօթահար,
հարևանցիօրէն,
ընդհարուիլ
(
նոր
բառեր)
են։ Տե՛ս
նաև
հարուստ։
Այս
արմատից
աճած
ձևերն են՝
ՀՍ>1՚Կ,
որից՝
բա­
յական
ձևով
հարկանել
«
զարնել,
ծեծել»,
փխբ, և նորանոր
առումներով
«2.
նուազել,
նուագարան
զարնել. 3. զարնել,
վիրաւորել,
խոցել,
խայթել,
4.
խիղճր
խայթել. 5. փայտ
կոտրել, փայտ
ջարդել. 6. մարդ կամ անա­
սուն
զարնել
սպաննել,
կոտորել. 7. հարուա­
ծել,
տանջել,
պատմել.
8.
վրան
ցից ևն
զարնել,
տնկել, գետինր
ցցել. 9. մէկին
խր­
վ՛ել, բաղխել,
դպչիլ, 10. համեմատել,
բաղ­
դատել. 11. դրոշմել,
արձանագրել.
12.
ծա֊
րաւր՝
քաղցր
ևն կոտրել,
մեղմել,
իջեցնել.
13.
ճանապարհը
կտրել
անցնիլ. 14. գետին
խփել. 15. ողբալ, արտասուել.
16.
ծառայել,
սպասաւորութիւն
անել. 17. ոտքով
խփել
կամ
ծափ
տալ. 18. կրակ
վառել
ևն ևն»
ՍԳր. Ոսկ. Եւս. պտմ. և քր, «19.
մարմինր
փտիլ»
Վրք. հց. ա. 9 (Զմարմինն
զմռեցին,
զի մի՛ հարցի
ի տօթոյ),
Եղիշ. է.
(
Հարան
տրորեցան
գոգք
նորա)։
Այս զանազան
ա–
ռումների
համեմատ
են՝
հարկ
«
տուրք, տու­
գանք»
ՍԳր. Եւս. պտմ. (հմմտ.
հարկս հար­
կանել
«
հարկ տալ»
Ա եզր. բ. 19). «ծառա­
յութիւն,
գործ»
ՍԳր. Եզն. Ոսկ. «պէտք,
կա­
րօտութիւն,
ցաւ,
վիշտ»
ՍԳր. Եզն. Եւս»
պտմ,
«
ստիպմունք,
բռնութիւն»
ՍԳր.
«
մե­
ծարանք,
հանդէս»
Ոսկիփ. Անկ. գիրք նոր
կտ. 190.
հերկ հարկանել
«
հերկել»
Ոսկ. ես.
318
(
որից և
հերկահար
Ոսկ. ես. 318),
հար­
կել
«
ստիպել,
բռնադատել,
թախանձել»
Ոսկ.
յհ. «հարկատու
դարձնել,
ծառայեցնել,
աշ­
խատեցնել»
ՍԳր.
«
կոչունքով
պատուել»
Վրք. ոսկ,
հարկիք
«
պատիւ,
պատկառանք»
(
չունի
ԱԲ) Տաթև. ամ. 273, 317.
հարկևոր
«
պատուելի,
ակնածելի»
Լաստ. բ. ճառրնտ.
(
որի
հետ
հմմտ.
մեծահարկի
Լաստ, ժե),
հարկաւոր
«
պէտքի,
ստիպողական»
Նիւս.
Նար. Սարդ, «ծառայ»
Եբր. ա. 14. Եզն. Ոս\կ.
ես.
հարկաարիլ
«
պէտք
գալ»
ճշ. 43, 583.
հարկադիր
Առակ. զ. 7.
հարկահան
ՍԳր. Ոսկ.
հարկահար
«
ծառայ»
Յոբ. բ. 9.
հարկանելի
«
զարնող,
խփող»
Ողբ. գ. 30. Թուոց, լե. 24.
հարկատու
ՍԳր.
անհարկապարսւ
(
նորագիւտ
բառ)
Տիմոթ.
կուզ 289 և Կնիք հաւ, 175.
մարդահարկ
9–,
թագ. ե. 13.
ընդհարկանել
ՍԳր.
գրաւահարկ
Ագաթ. Մանդ,
գլխահարկ
Միխ,
ասոր,
ապահարկ
Ա. մակ. ծա. 28, ժ.
34.
ապիհարկել
Արծր.
բազմահարկի
Յհ. կթ.
հարկադրական, հարկադրիլ, հարկահաւաք,
հարկահաւաք ութիւն
(
նոր բառեր)
ևն։
—
Զարկ
«
երակի
ևն հարուած,
բաղխում»
Լաստ. Մխ.
Բժշ. կազմուած
է
զ
նախդիրով՝
նախորդ
հարկ
արմատաձևից.
որից
զարկանել
«
զար­
նել, խփել»
Յհ. ժը. 6. Բուղ. 196 և Սուտ֊Սեբ.
8,
Եփր. համար. Խոր. (միջին
հյ.
զարկնել
Անկ. գիրք առաք. 209),
զարկոլցանել
Մրկ.
ա. 26. Ոսկ. ես. Սերեր,
զարկուած
Նար.
զարկերակ, համազարկ
(
նոր բառեր)
ևն։
= Բնիկ հայ բառ, որ պատկանում
է հնխ.
թ 6 ք –
«
զարնել,
խփել»
արմատին,
սրա
ձայն֊
ղարձներն
են
*
բ Օ ք – , բ
1
"՜,
աճականներն
են
հնխ.
բ 6 Ր § – ,
բօւ՚§–, բյք–,
տբհ6ւ––,
տբհ6ւ՜§–.
հայերէն
հար
ծագում
է
*
բ յ –
ձևից, իսկ
հարկ
<*Բ1§՜
ձև
Ից>
Ցեղակիցներից
յիշելու
ար­
ժանի են՝ լիթ.
բ 6 Ո Ա , Բ 6 Ո Յ Ա , թ Շ ք է 1
«
թափի,
չով
զարնել,
ծեծել,
լողացնել»,
թ11՜է1Տ
«
բա­
ղանիք»,
լեթթ.
թ61"՚Ա, բ6՚1՜է
«
ճիպոտներով
ծեծել»,
բ՝Մէտ
«
բաղանիք»,
հսլ.
թՇՐ^Լ, թէ–
ՐՅէւ
«
ծեծել,
լուանալ»,
սերբ.
թ61՚6ՈՆ
Հ>էեէ1
«
լուանալ»,
սլով.
թ ք Յ է ւ
«
ծեծել,
գանահարել,
լուանալ»,
Ո Յ – թ ք Յ է 1
«
գանակոծել»,
ռուս,
բշ–
ա, բՐՅէւ
«
լուանալ»
(
կրկին
նշանակութեանց
համար
հմմտ.
հյ.
տոփել
«
ծեծել,
թակել. 2.
լուանալ,
լուացք
անել», րստ
որում հին ժա­
մանակ
լուացք
էին անում թափիչով
շորերր
ծեծելով),
հռուս.
Բշաոս
«
Որոտմ՛ան
աս­
տուածը»,
լեհ.
բւօաո
«
որոտում»,
ուկր.
բ 6 –
Ո1Ո
«
փայլակ»,
հռուս.
թ1ւ՞է1
«
բաղանիք»,
հմմտ.
նաև
հսլ.
թՄ^ՅւՏՏ
«
ձգտել,
լարել»,
Տ Յ - բ Մ ^ Յ ,
ՏԱթՕւ-Ա
«
կռիս>, չեխ.
բք –ւԱ
«
կըռ֊
Fonds A.R.A.M