ՄԱՅ
248
Ս՛ԱՑ
մորի
հանում է
այր
«
քարայրյ)
բառից՝
մ
մասնիկով։
ՆՀԲ «որպէս
մայր
ծա֊
ռոց»։
Բաէտէ
1, 235
սանս.
Ո16ւ՜ս1<3
«
ռե­
տին»,
կիմր.
0161
՜
§\\ք
«
գիհի»,
հսլ.
ՏՕՄ6ՇՅ
«
եղևին»,
բոհեմ,
Տ011՜
Հ
«
շոճի»
ձևերի հետ,
աււ6ւ–
տ ՝ ա ա 1890,
4
=
ՃՈ7160. VI,
թ– 37 կցում է առաջին ան֊
գամ
լտ.
013
է6ՈՅ
բառին։
6
ս § § 6
Հ1
32, 17
մերժում է այս և
հաստատում
նախորդ
մեկնութիւնր,
հայերէնի նա֊
խաձևր
դնելով
*
ՏՕՄ
1
<1–
Տ։
Նոյնր
րնդու֊
նոլմ է
8
է՝Ա§Ո13ՈՈ, (յո1.
բ տպ. 1, 741,
իսկ
Հիւբշ.
1
Ր ՃՈ2. 10,48
կրկնում է
կասկածով։
—
Հիւնք. և ՀԲուս. § 1983
ըստ
ՆՀԲէ — ՆճձԽ
I V
18,493
առաջար֊
կում Է բոլորովին
նոր մեկնութիւն, ըստ
իրեն՝
հայերէնը
բնիկ է՝ հնխ.
1
Ո9յլէ1–3–
ձևից, սրա բուն արմատն է հնխ.
17161՜
«
ցից,
ցիցերով
ցանկապատ
քաշել»,
որից և սրա
–
էէէ
մասնիկով
աճած
ձևից
են գալիս՝ սանս.
աՅ^ԱեէՅ
«
ցից»,
ՏԱ–
1716
^3
«
ամուր հաստատուած»,
016
էհ1–,
աշժհւ–
«
ցից»,
ւաէ–
«
սիւն»,
լտ.
աշէՅ
«
կոթող»,
հհիւս.
Ո16ւ8ւ՝
«
ծառ,
ծառի
բուն, ցից, ձող», իռլ.
016
էհ0Տ
«
սահմա­
նանիշ»,
լիթ.
1
Ո613Տ
«
ցից»,
լեթթ.
աշէտ
«
ցից,
ձող»,
016
է, Ո131ճ7է
«
լորս
կողմը
ճաղեր
քաշել»,
17131(16
«
ճաղ,
ձող»՛
Նոյն արմատի
–
էէ
՜
Յ
մասնիկով
աճած
ձևերն ենհյ. մայրՎ
*
Ո
191
ՄՅ–
և լեթթ.
011–
էւ՜3,
ւա
-
էւ
՜
Յ
«
տօսախի»
(
թէ
–1
X3
մասնիկր
գործածական
էր ծառեր
նշա­
նակելու
համար՝
հմմտ,
հհիւս.
1
օ1տէՐ–
«
ոլռենի»,
հբգ.
օքքօ1էէ՜3, 01372311X3
և
յն.
>^7յ0թ01
՜
ծառի
անուն»)։
Լ6\\դ՛
1
Լ2.
40,
562
վերստին է յիշում
Ի\ս\\^–ի
մեկ­
նութիւնր (֊լտ.
171316
ՈՅ,)
և աւելաց–
նում է սլաւական
բառերը։
Լ ւ Օ
՚ 6
Ո – / »
մեկնութիւնը
մերժում են
\\/
Յ
1
Օ
՝6 469
և
ԲօեՕՐՈ^
2, 240,
րնդունում
են
աճճճՀ-ի
մեկնութիւնր՝
1
է՚ՅԱէ1713ՈՈ 171, \\^
Յ
1
Ճ
6
469
և
Բօ1<Օէ՚Ո>՛
2,
2 3 0 ։ –
Սագըզեան
ՀԱ
1909, 335
սումեր.
աՁ1՜
«
բնակու­
թիւն»
բառի
հետ։
1
՝\3
քտէ,
Յուշարձան
406
սումեր.
Ո731՝
«
բնակարան», 415
ճասլոն.
տՕՈՈ,
թրք.
ՕՈ718.Ո
«
անտառ»,
թոլնգոլզ.
010
«
ծառ»։
Միւսներր
տե՛ս
մորի
ձևի տակ։
ԳՒՌ.֊Ալշ.
Երև. Կր. Տփ.
մէրի,
Խտջ.
մա­
րի,
Մկ.
մէրը՛,
Ս չ.
մօրի
«
անտառ»,
որից
մերաիւնձոր
«
անտառային
խնձոր»,
մերիաւ–
ղող
«
վայրի
խաղող»։
ՍԱՅՐ
«
մթութիւն,
խալար»,
անկախօրէն
գործածուած
լէ, բայց պահուած է մի
քանի
դարձուածների
մէջ. ինլ.
ի մ ա յրն դաոնալ,
ի մայր մտանել
«
արևի
մայր
մտնելր»
Յայսմ.
Եղիշ. խալել.
ի մայր դարձոլցանել
«
ճրագը
հանգցնել»
Ոսկ. մ. գ. 16.
մայր
արԱու
«
արևմուտք»
Լաստ,
որից
արևմայր
կամ
արևմարք
«
վերջալոյս»
Վստկ. 45, 116.
մարիլ
«
աստղր
մայր
մտնել» Վստկ. 45.
ան­
մար
(
նորագիւտ բառ) «անշէջ»
Ադամ,
300,
գաւառականներում
ունինք
բայական
ձևով՝
մարել
«
հանգցնել»,
մարիլ
«
հանգիլ
(
լոյսի,
կրակի)»,
կրկնութեամբ՝
մարմրիլ
«
առկայ­
ծելով՝ կամաց
կամաց
շիջանիլ»
ևն։
Հմմտ,
նաև
մա ո ։ —-
Ըստ իս այստեղ է
պատկանում
նաև
մայր ամա ծ
Օրրել. 370. «Վասն
որոյ
մայրամած
դիմօք
մաղթեմ
զդասս
սրբազա–
նիցդ,
զի յիշման
զմեզ արասջիք
արժանի»։
ՆՀԲ
մեկնում է բառս
«
մածեայ ի մայր հա­
սարակաց՝ ի հող, գետնամածեալ»,
որից էլ
ԱԲ
«
հողի կպած», պէտք է հասկանալ
«
խա­
ւարամած,
մթամած»։
= Ան
7
ուշտ
առանձին
արմատ է՝ որ տար­
բեր է վերի
մայր
«
մայրիկ»
բառից,
սրան
ապացոյց
պէտք է համարել
մա ռ
ձևի
գոյու–
թիւնր
(
հմմտ.
նշոյլ
և
նշող)։
Աւելի
յետոյ
բառերի
նմանութիւնից
ազդուելով՝
կապուեց
մայր
«
մայրիկ»
բառին և ստեղծուհց
ժողո–
վըրղական
հաւատալիքր.
Արեգակր
գնում
էր
իր
մօր
մօտ հանգստանալու,
ինլպէս որ ծա­
գելու համար
էլ ասում
էին «Արևը
մօր
ծո­
ցից
ելաւ»։
Նոյնպիսի
փոխաբերական
դար­
ձուածներ կան նաև Ս լաւական
ժողովուրդ–
ների մէջ (հմմտ. Աբեղեան,
ՃՈ71. \՚Օ
11
<
Տ
§1
Յ–
Աե6,
էջ 42 —
43),
Մայր
«
մայրիկ»
բառից են
մեկնում
ՆՀԲ և ԱԲ։ Տէրվ. տե՛ս
մա ռ ։
Սագրզ–
եան ՀԱ 1909, էջ335 և
Ր^ՅՐՏէ,
Յուշար.
ձան, էշ 406, 410 սումեր.
0131՜
էԱ
«
ա֊
րևմուտք»։
Մատիկեան
ՀԱ 1920, 262
Fonds A.R.A.M