1 9 5
ՃԵՂԱՆԱ Կ
կամ
ՃԵՂԵՆԱ Կ
ո գլի, ո լ կամ
զգեստի
թելաւոր
զարդ»
Ես. գ. 21. Պտմ.
աղեքս. 99. Կղնկտ. հրտր, էմ. էշ 158։
ՀՀԲ
հ ե ղ Տ ե ղ
կախեալ
ևն։ ՆՀԲ
նիւո
կամ
թրք՛
լ է լ է ն կ
բառից։
(
Այս
բառի
հետ
նոյն են նաև քրդ.
Հ
1 .
Լ >
& 6
ւ 6 Ո § ,
բուլդ.
0616
Ոեւ,
չեխ,
շհօԺւօ16,
յն,
< 1 > , դ –
՚
Հ1.
բոլորն
էլ ծագում են արևել,
թրք,
(
ձև՚յԼօ. 0 6 1 6 Ո §
ձևից, որ է «ի նշան քա֊
շութեան
գդակին
անց կացրած
փետուր
թռչունի,
ցցունք»,
րստ
այսմ
նմանու­
թիւնը պատահական
է։ Պ ատահական
են նաև վրաց,
ճ ո ղ ո ն ա կ ի
«
ճախարակ»,
պրս,
Օճ\ճՀ\ «երկաթեայ
գործիք,
ծղխնի
ևն»։
—
Ճ Ե Ղ Ք
«
ծերպ, պատառուածք,
նեղ բաց­
ուածք» Բառ. երեմ, էշ 197. արմատ՝ որ հնե–
րի մօտ չէ գործածուած
և կայ միայն
արդի
գաւառականներում.
որից
ճ ե ղ ք ե լ
կամ
ճ ե ղ ­
ք ո ղ
«
հերձել,
պատռել,
երկուսի
բաժանել»
Դատ. ժդ. 6. Դ. թագ. զ. 60. Գրծ. իգ. 10.
Ոսկ. բ. Ռես. մ. բ. 22.
ա ն ճ ե ղ ք
ճառրնտ.
ա ն ճ ե ղ ք ե լ ի
Ոսկ. ղկ.
ե ր կ ճ ե ղ ք ի լ
Վրդն. ծն.։
—
Մ եկնութիւնր
տե՛ս
ճ ի ւ ղ ։ —
Աճ.
ՆՀԲ լծ.
կ ե ղ ե ք ե լ , ջ աղխ ե լ ,
թրք.
ն ա ր գ
կամ
ճ ր ր գ ։
յ՜ստէւ, Օւշէ. ՒԱՈ-Ճ6,
էշ 117
ՔՐԴ՛
ձձՀ1֊*
յ61§6
«
ճեղք, ծերպ»։
Հիւնք.
ց ե ղ
բառից։
ԲշճՇէՏՇՈ,
Հայ. գր. լեզ.
էշ 142 դնում է հնխ. Տզշ1–
«
ճեղքել»
արմատից,
հմմտ. հսլ. տԽ\՚\<.Տւ.
լտ.
Տ1-
1
ւզԱՁ
«
կեղև, պատեան»,
տԱՇՃ
«
կայծ­
քար»,
յն.
–՜
ձճճտ
«
փորել»
ևն։
(
Յիշում
են ^ճ\ձ&
117,
ՑօւՏԶՇգ 1048, Բօեօւ
-
Ո^
2, 5 9 1 ) ։
Մառ
ա ա
1919, 411
վրաց.
Յօ Յ՛» ն ե ք ա
«
ճեղք»,
արաբ.
^
^–
էքգ
«
հարուածել»
ևն։ Թիրեաքեան,
Արիա֊
հայ բռ. 191 պրս.
ճ1Ա>
€՝&1<
«
պա֊
տառուածք»
բառից։
ԳԻՌ.-Սլմ.
ճ ե խ ք ,
Ալշ. Մշ. Ջղ՛
ն ե խ կ ,
Ախց. Կր.
ն ե խ ք ,
Մկ.
6
է խք
յ
,
Ագլ. Գոր՛
Ղրբ՛
Տ էխկ ,
Զթ. Հճ.
ջ ե խք ,
Ռ.
ջ է խք ,
Խրբ.
ջ է խղ ՛ ,
Պլ. Աեբ.
ջէխգ,
Տփ.
նի խ կ ,
Տիգ.
ջ իխ ք ,
Ննխ.
ջ ո խք ,
Ասլ.
քրխգ, ք ՐԻ
1
* ՛
Երև. Մրղ.
ճղա կ ,
Հմշ.
ջ ը խ գ ո ւ ն ։ —
Բայական
ձևով են՝ Ոզմ.
ճ ե խ ք ի լ ,
Երև.
ն է խ կ է լ ,
Սչ.
ջխէել,
Սվեդ.
ջ ր խ –
քիլ,
Պլ. Սեր.
քխգէլ,
Ասլ՛
ք խ գ է ՝ լ = –
ն ո ր բա­
ռեր են
ճ ե ղ ք ո ւ ի լ , ճ ե ղ ք ո ւ ա ծ ք , ճ ե ղ ք ո վ ի , ճ ե ղ ­
քռտել, ճ ե ղք ո ւ կ , ճ ե ղք ռ տ ե լ , ճ ե ղք ռ տ կ ե լ , ա ն–
ճ ե ղ ք ե լ * —
Սրանցից
բո/որովին
տարբեր
է
ճ ա ք
արմատր,
որից
ճ ա ք ի լ
(
Ագլ՛ Երբ. Տփ.
Գոր. Ղրբ՛ ևն). փոխառեալ
է պրս.
^11»–
ԱՅՍ
«
պատառուածք»
կամ արևել.
թրք՚^.^1.–.
Հււզ-ՈՂՅւզ
«
ճեղքուիլ»
ձևից.
սրանից
նաև
վրաց.
Յ
Ձ
Յ
*
Տ ե ք ա
«
ճաք, ճեղքուածք»,
Յ օ ^ ց ^
մ ի ճ ե ք ա
«
ճաքիլ»,
ֆտիՏօ
ճ ա ք ա ն ի
«
ճաք,
ճեղքուածք»։
ՃԵՃԵ Կ Ե ԱԼ
«
ճղճիմ,
խեղճ, վտիտ,
լղրր–
ճուկ», անստոյգ
բառ, որ մէկ անգամ
ունի
Մագ. թղ, 218. (Վտիտ
ձկունք)
ճխմեալք և
ճեճեկեալք
ճիօրէն ճողորտեաց,
(
հրտր. Կոս–
տանեան
տպոլած
է
ճ ե կ ճ ե կ ե ա լ ք ) ։
Պ ատահական
նմանութիւն
ունի լա զ.
01
Շ1
<Ա
«
նուրբ,
փափուկ»։
*
Ճ Ե Մ , ի- ա
հլ. «պտոյտ,
քայլուածք»
Վե­
ցօր,
որից
ճ ե մ ա ռ ն ո ւ լ
«
սիգալով
ման դալ»
Գ.մակ. ե. 12. Ոսկ. ա. տիմ.
ճ ե մ ի լ
ՍԳր.
Կոչ. Ոսկ. ես.
ճ ե մ ե լ ի
Յոր. խա. 24. Ռսկ.
բ. կոր. ա. տիմ. Ես. Կոչ.
ճ ե մ ե ց ո ւ ց ա ն ե լ
Իմ.
դ. 2.
ճ ե մ ո ւ թ ի ւ ն
Նար.
ճ ե մ ա ր ա ն
«
ճեմելիք,
զբօսարան»
Նար. Շար. Սհմ.
«
ճեմական
փիլիսոփայական
վարժարան,
ուսումնարան»
Փիլ.
Պորփ. Մագ.
«
մզկիթ»
(
անշուշտ
արաբ.
^.–օԼօ֊ յ 31111՛
հոմանիշ
բառի
նմանա­
ձայն ութիւնից
յառաշացած)
Ուռհ, 329,335,
351. «
պտոյտ,
ճեմք» Արծր.
ճ ե մ ա ր ա ն ա կ ա ն ,
ճե մ ա ր ա ն ա ւ ա ր տ
(
նոր բառեր).-
ճեմ
գրտ֊
նւում է նաև բազմաթիւ
յետնադարեան
բար­
դութեանց
ծայրր՝ բաւական
անյարմար
ձե֊
ւով. ինչ.
ա ր ե գ ա կ ն ա ճ ե մ , լ ո ւ ս ա ճ ե մ , ե ր կ ն ա ­
ճեմ,
ի մ ա ս տ ն ա ճ ե մ , կ ա ճ ա ռ ա ճ եմ,
մ ա ք ր ի –
ն ա ճ ե մ , գ ե ղ ա ճ ե մ ե լ
ևն։
֊
Պհլ.
անծանոթ
մի ձևից, որի
գոյութեան
ապացոյց
են պրս.
Հ,՜
ՏՈՂ
«
ճեմք, նա­
զելով քա յլուածք»,
031՜
Ո1
(1
ՅՈ
«
նազելով
փե­
րևետել»,
* 3
ա 1 1 ո 1
«
նազելով՝
փերևետելով
երթալր».
հայերէն
հ-ի դէմ պրս.
3
անսո­
վոր է. պատճառը
պէտք է փնտռել
պահլա­
ւերէնի
մէշ,–Հիլբշ.
189,
ՆՀԲ լծ. թրք.
Յճ
՚91՜
Ո
«
քայլ», իսկ բար­
դութեանց
ծայրր գտնուածներր
մեկնում
է հյ.
ճ ա մո ւ կ ,
պրս.
ճ ա մէ , ճ ա մ
«
զգեստ»,
Fonds A.R.A.M