176
շուշտ կար նաև Հիւս. պհէ– բարբառում։
—
Հիւբշ. 186։
Ուղիղ
մեկնեց նախ
ՒՀ1ԶթՐ0էհ,
ճտ.
բօ1^՚§1.
էշ105, որ կցում է պրս.
ՇՅ
1
<
ՅԺ
բառին։
նՀԲ լծ.
գ ա գ աթն,
պրս, էճ\(ճձ,
արաբ.
յ Յ ե Ո Յ է
«
ճակատ»։
է>6էէւշհ.
ճ –
Ո Շ Յ
69
պրս. բառի հետ նաև լիթ. \ա\<.–
էՅ,
լտ.
0
Զ 0 ս ( ճ ) ա 6 Ո ,
սանս,
1
<31աճ
«
գա­
գաթ»։
Հիւնք. պրս. ձևր։
ԻՀՅքՏէ,
Յու­
շարձան 408 սումեր.
Ճ Յ §
«
ճակատ, գր ֊
լուխ,
կերպարանք»։
ԳԻՌ.-Ադլ. Ախց. Գոր. Երև. Կր. Ղրբ. Մկ.
Մրղ.
Շմ. Ոզմ. Ջղ. Ալմ. Վն. Տփ.
նա կ ա տ ,
Ալշ. Մշ.
նա գ ա դ ,
Խրբ. Հմշ. Ննխ. Պլ. Սեբ.
Սչ.
ջագադ,
Ասլ.
շագադ, շագա",
Տիգ. չո\~
գ ազ,
Ռ. շրշմամբ՝
ջադագ,
Հճ.
ջագօդ,
Զթ–
շա գ օդ , ջագոդ,
Ավեդ.
ջադուդ.
(
սեռ. Ղրբ–
նկ ա տ ի,
Պլ. Խրբ.
ջագդի,
Ռ.
ջադգի,
Վն.
ճ ա յ տ ի ,
Ասլ.
ջ ա յ դ ի ,
Ակն.
շ ա յ դ ի ւ ) ։
Նոր բա­
ռեր են
Տ ա կ ա տ ախօս , ճ ա կ ա տ ա պինդ , ն ա –
կ ա տմէ ջ , ճ ա կ տ ո ւ ո րիլ , նա կ տիկ , ճակա տ–
կ ա պ ի ։
ՃԱ Կ Ա Տ
«
աշնցան
հաճար»,
ունի
միայն
Քաշունի
Գ. 151,
ՃԱ Կ Գ Ա Ր ԱՆ
«
մի տեսակ
երախայական
խաղալիք,
ճռռան կամ բոժոժ»
(
յիշուած է
կոճի հետ) Պտմ. աղէքս. 54 (այլ ձ.
նա գ ա ­
րան),
ուրիշ վկայութիւն
չկայ, յունարէն հա­
մապատասխան
բառն է բնագրի մէշ
x բՕ -
1
ԱՃՕ\
«
բոժոժ»։
Կեչառեցին
սխալմամբ
մեկ­
նում է «ճակգարանս՝
որ է լից
ոսկրեայ»
(
ճան, վէգ) րստ Հացունի, Դաստ, էշ
279։
Հացոլնի, Դաստ. 287 պրս. լ\Ց\Հ
«
հրն–
չիւն, բախիւն»,
որով
դնում է «բախա­
կան խաղալիկ
մը», ուղիղ
ձևր համա­
րում է
ն ա գ ա ր ա ն ։
ՃԱ ԿՄԱ Կ Ե ԱՆ
«
խատուտիկ,
խայտաճա­
մուկ», նորագիւտ բառ, որ մէկ անգամ գբա­
նում եմ գործածուած
Արճ. խորհ, էշ օ՝Հ5.
«
Յակոբ
նախապետն
խայտանկար
գաւազս,
նաւն և ճակմակեան
գառամբն
նշսւնակեաց
զպատկեր
զանազանութեան
որդւոց
իւրոց»։
Անստոյգ է բառս, որովհետև
կարելի է նաև
կարդալ
ճ ա րմ ա կ ե ա ն , ն ա ր տ ո ւ կ ե ա ն ,
որոնք
միևնոյն
նշանակութիւնն
ունին։
ՃԱ ԿՆ
«
ճակնդեղ,
փանճար, տակ,
եշէ-Ձ
ւ ՜ Ձ թ Ձ »
Բժշ. (ՀԲուս. § 1838).
որից
ճ ա կ ն դ ե ղ
«
փանճար,
լտ.
եօէ.3 1 ՚ Ձ թ Ձ »
Ես. ծա. 20 = Ոսկ.
ես, 384. Եփր. վկ.արև. 42. «բազուկ,
լտ.
եշէ-Ձ»
Բժշ. Վստկ. 167
(
դ ե ղ
«
խոտ»
բառով
բարդուած,
ինչպէս
խ ա շ ն դ ե ղ , կ ա պնդ եղ).
գրուած
ճ ա կ ա ն դ ե ղ
Եփր. վկ. արև. (Սոփերք
Ի. 92).
ն ա կ ն դ ե ղ ո ւ կ
«
վայրի
ճակնդեղ.
Ե շ է Յ
Տ \ ՚ ^ 6 տ է ո Տ »
Վստկ. 218 (ՀԲուս. § 1840),
ն ա –
կ ը ն բ ո յ ս
և
ճ ա կ նխ ո տ
(
զանազան
բոյսեր), եր­
կուսն էլ գւռ. բառ (ՀԲուս. § 1839 և 1841 )֊.
ՆՀԲ վրաց.
ճ ա կ ո ւ ն ա է լ ի ։
Լ Յ
§ . Սւ՚–
§6ՏՇհ.
835
պրս.(ւձ^&ոձճէՀ
Հիւբշ. 1՜86
ենթադրում է պհլ.
*
Ը31<ԱՈճՅք
ձևը, որից
փոխառեալ
է դնում
հայր,
հայերէնում
պահլաւ
բառր
տուել է նախ
"
ճակնդար.
սրա
վերջին
մասր ժողովրդական
ստու­
գաբանութեամբ
դարձել է
դ ե ղ
(
հյ.
դ ե ղ
«
բոյս»
բառի հետ փոխանակոլելով)
և
այսպէս
ն ա կ ն դ ե ղ
ձևը գոյանալուց
յե­
տոյ, յետին
ժամանակներում
ենթադըր–
ուած է սուտ
ճ ա կ ն
ձևը և սրանից
կազ­
մուած են նոր բարդութիլններ։
Հիւնք.
վրաց. և պրս. ձևերի հետ,
ՓՈԽ.—Ուղղակի
հայերէնից
է
փոխառեալ
վրաց.
ֆ-ձՀՁ-՚&Ձ––,՛՛
ն ա կ ո ւ ն տ ե լ ա
«
ճակըն֊
դեզ», որ պահում է հայերէնի
Ր—ա
բունը և
միջին
ձայնաւորր,
այսպէսով
երևան է հա­
նում
հնագոյն
հյ.
*
ճ ա կ ա ն դ ե ղ ա
ձևր, Մեզա­
նից է ծագում
նոյնպէս
քրդ.
ձձ1՜1սոճ .16
ձձյ.յՏյկ֊
«
ստեպղին,
գազար»
(
մստէւ,
Օաէ.
1
<1Մմ6 124
և
1
<սւ–ճ. Օւ-Ձա. 91
),
Վեր–
ջապէս այս երկուսի
համեմատութիւնը,
մեր
բառի
հին դո րծածութիւն
ր, միանգամայն
և
ճ ա կ ն
արմատի
առանձին
դոյութիւնր և որ­
րանով
ճ ա կ ն դ ե ղ
բառի
բացատրութիւնր՝
ի–
րաւունք են տալիս
մեզ ընդունելու
թէ հայե­
րէնից են փոխառեալ
նոյնպէս պրս.
էս^ԱՈ–
Ճ Յ Ր
«
բազուկ»
(
ԲՕ1Յ1<,
Ր6ՐՏ16Ո 1, 1 2 2 ) ,
֊
Ա֊
զԱՈձա
«
ստեպղին,
գազար»
(
ԲօՏՇՈ, ՒՎՇԱ–
Բ61՚Տ. ՏթքՅՇհքսՒՄ6ք
3 6 ) ,
0
ս1աՈ(1ւՄ
«
գա­
զար» (ԳԴ), նպսոձսէ և կրճատ
Խոձա
«
գազար» (ԳԴ և
յստէւ՝
~<նդ). սրանցից էլ
աֆղան.
0 1
պ Ա Ո ճ 1Մ
«
ճաէ՚Լ դեղ», թրք.
0
ս1<ԱՈ–
ձԽ
«
ճակնդեղ»,
քրդ. Հսոձէ
,
՚
ՇՃ^Տւոձձէ «գա­
զար»
(
վերջին
երկուսր
չունի
յս տ է ւ ) :
Պհլ.
ձևը
գոյութիւն
չունի և Հիւբշմանի
ենթադրու–
Fonds A.R.A.M