Ճ Ա Խ
ՓՈԽ.֊Հայերէնից
փ ոիւառեալ
է թւում
ի–
մերխեվի
լեզւով
ճ ա խ ր ա կ ի
«
ճախարակ))
(
տե՛ս
Մառ,
1
օ1<07ե1 V I I ,
էջ 7 1 ) ։ Թրք.
է––֊»–
^ Յ X 7 ^ ^
«
մի տեսակ
թռչուն)),
որ
5
^ Ձ Ր 0 8 Ն , ՇբՁ8. ՇյւՕՏ.
1, 454
բ
մեկնում
է
ք(,ԱթՁՃ8Ձ
(՜
արօ՞ս)))։
Հյ. գւռ.
ճ ա խր ա կ
(
մանիկ)
բառն
է։
Ճ Ա Խ
«
ճահիճ, ջրոտ՝ թաց
տեղ)), որից
հ ա ­
խին,
ն ա խ ի ն , ճ ա խճ ա խ ո ւ տ ,
տե՛ս
ն ա հ ի ն ։
1
Հ1ՁթՐ0էհ, ճտ.
բ օ 1 ^ § 1 .
էջ 105
պրս.
03
X^71
«
կեղտոտ))
բառի
հետ,
որ
չունի
ԳԴ,
Ճ Ա Խ Ճ ե Լ
«
խոնարհիր),
ունի
միայն
Բառ.
երեմ, էջ 194,
ՃԱԽ113Ճ
կամ
ՃԱԽ113ՐՃ.
անստոյգ
բառ.
մէկ
անգամ
ունի Եղիշ. դտ. էջ 196. «Ի
ճա֊
խոյճս
մականի
Յակոբ
հօտս
բազում
ստա֊
ցաւ)), (ակնարկում
է Ծն. լ. 37 — 4 3 ) ։
ՆՀԲ
մեկնում
է «կա՛մ
է դնելն
ի ճահիճ ւ,
;
աւո–֊
զանս
ջրոց
և կամ
կեղևելն
ճ ախարա կ ս ,
՛՛
և»։
"
ՃԱ ԽՐ
«
իր վրայ
դառնայր,
շրջան,
դարձ,
պտոյտ))
Գնձ. որից
ունինք
ճ ա խ ր
ա ռ ն ո ւ լ
«
դառնալ,
ժուռ
գալ))
Պտմ.
աղէքս.
Խոր.
Յհ. կթ.
հ ա խ ր ե լ
«
դառնալ,
ժուռ գար)
(
թրռ–
չունի,
ձիու)
ՍԳր.
Կոչ.
Եղիշ.
ն ա խ ր ա ւ քն
Փարպ.
ճ ա խ ր ա ն ք
նար.
ճ ա խ ր ա հ ո ս
Շիր.
հ ա խ ր ւ ս կ ա ն
Երզն. ոտ,
երկն, ևն։
= Պհլ.
* 0 2 7
X
(
գործածուած
է միայն
օ271<
ձևով)
բառից
շրջմամբ,
սրա
հետ
հմմտ.
սանս.
՜
Հ^շէ՝
0 2
Ո 7 2 -
«
անիւ,
շրջանակ,
ձիթահանք,
թռչունի
ճախր,
պտոյտ)),
զնդ.
+1Լի
յ– ի)
0 3
X 7 2 –
«
անիւ»,
պրս.
է^յ–^
֊
Ձ –
X
«
շրջանակաձև
շարժում,
աղօրիքի
ճախա­
րակ,
սայլի
անիւ, հորկ ճախարակ,
անուաձև
յեսանաքար,
մանելու
ճախարակ,
կարժառ,
որևիցէ
դարձող
բան,
երկինք,
ժամանակ
ևն»,
բելուճ.
0 3 7
^
«
անիւ,
մեքենայ,
երկա­
նաքար»,
աֆղան.
«
անիւ,
շրջանակ,
պտոյտ»,
օսս. էճ\ճ
«
անիւ,
լուսնի
շրջանա­
կը»
(
ՒԽա § 437)։
Այս արմատին
է պատ­
կանում
նաև
հյ.
ճ ախարա կ ,
որ փոխառեալ
է
պհլ.
*
Ը Ձ ^ Ձ
1
<
«
ճախարակ»
հոմանիշից,
հմմտ.
պրս.
<է=»յ.օ. 0 3 7 X 2
«
ճախարակ,
ջրհորի
ճա­
խարակ,
գործի
ինչ նետ
ձգելոյ,
փոթորիկ,
մրրիկ»։
Իրանեան
բառր
ծագում
է հնխ.
ՃԱԿ
(
ՅԱ01–
«
դառնալ,
պտտուիլ»
արմ ատից,
որ
տալիս
է հյ,
յ ե ղ –
և
հ ո լ ո վ
(
մանրամասն
տե՛ս
այս
բառերր),
այնպէս
որ
հ ո լ ո վ
և
ճ ա խ ա ­
րակ
միևնոյն
բառերն
են, առաջինը
բնիկ,
երկրորդր
իրանեան
փոխառութիւն
(
տե
ս
Բօ1<օա>՛ 1, 515,
867
Ոօ1<07
549,
8
օ ւ տ Յօ գ
5 3 1 ) ։—
ն ո յն իրանական
բառր
փոխառեալ
է նաև
ուրիշ
շատ
լեզուների
մէջ,
այսպէ՛։՝՝
վրաց,
ֆ–օ6ւ–ձ°
ճ ա խ ր ա կ ի
«
պտուտակ»,
ՏծօՏեօ
չ ա ր խ ի
«
մեքենայ»,
աֆղան.
0 2 7
X 3
«
մանելու
ճախարակ»,
քրդ.
0 3 7
X
«
շրջան,
անիւ, ջաղացք»,
թրք.
Օ^.ՀՏ>
02-173
«
մա­
նելու ճախարակ»,
արևել. թրք. Է^^Պ։
֊ ֊ ՝ ՝ ՝ ՛ ֊
կամ
շէյ֊
03
X
«
ջոլրի
կամ
մանելու
ճա­
խարակ
յէւյ֊օ.
Շ ^
3 1
՝
^
«
բամբակր
կու֊
տերից
մաքրելու
երկանիւ
մեքենար
;
Հձյւձէ–
0 9
գ 9 7
կամ
յ ^ յ յԱօ. 09 գ 73 գ
«
կարժառ,
ջրի ճախարակ»,
չաղաթ.
^ յ ^ յ Ա յ –
«
ճա­
խարակ»
(
սխալ
է
\
ք շ 7 Ո ե 6 7 7 , Տէ^ւ71. \\^07–
է67ե.
էջ 122,
որ թրք.
0 9
զ 7 9 զ
«
ճախարակ»
բառր
հանում
է թրք.
0 3
^ 9 7
«
բղաւել,
կան­
չեր)
արմատից)։
Թուրքերէնի
միջոցով
փո­
խառեալ
են՝
սերբ.
06
է71<1ւ
«
ճախարակ»,
01
^72
«
շռնչան»,
լեհ.
0
>՚§2,
հունդ.
0
Տ 1 § 2 ,
ռում.
օ11ա07ւ1ս,
0 2 7
ե 1 ւ Ա
«
անուաւոր»,
բուլ­
ղար.
օ յ ՚ 2 7 ւ < ,
նյն.ՀԼԼ-ՀՕԱՈ։
—
Հիւբշ.
186։
ՆՀԲ
ճ ա խ ա ր ա կ
բառի
հետ
լծ. է
դնում
թրք.
չ ա ր խ ։
Լ Ձ
§ . 8
Յ
1
<
Լ
7.
ԼՇՃ.
21
պրս.
0 3 7
Ճ ,
զնդ.
0 2
X 7 2 ։
ա1167 Տ\\^ճ\\^ 42,
255
ճ ա խ ր ա ն ք
դնում
է
ճ ա խ ա ր ա կ
բա­
ռից։
յ՜Ատէւ,
2
շոձտբ.
107
զնդ.
0 2
X 7 2
բառի տակ։ Տէրվ.
ճ1է27Ո7. 28
զնդ.
տ1<2–
79712
«
կոլոր»։
Ա. Գ. Բիւր. 1900,
519
հյ. գւռ.
ճ ա խ ր ի կ
ձևից
է դնում
թրք.
09(379(
|.
փոխառեալ
լինելու
նշան
է հա­
մարում
ծայրի
– 9
գ ։
ԳՒՌ. — Բզ.
ջախր,
Խրբ.
ջ ՚ ա յ ր ,
ջ ՚ ա յ է ր ,
Ակն
ջ ՚ ա յ հ , ջար,
Զթ.
ք ՚ օ հ ր ը ,
ջ ՚ օ հ յ ր ,
Հճ.
ջ ՚ օ յ հ , ջ ՚ օ հ ,
Սվեդ.
ջ՛ուր
նշանակում
են «ճա­
խարակ»
և հետևաբար
հյ.
ճ ա խ ր
«
պտոյտ»
ձևի
շարունակութիւնր
չեն, այլ
ներկայաց­
նում
են անկախ
*6
ախր
կամ
"
ճ ա հր
«
ճա­
խարակ»
բառր։
ՃԱԿ
«
էգ»
և մասնաւորապէս
«
էգ
ձի)),
այս­
պէս՝
ճակ
«
էգ
ձի» Մագ.
քեր. 241 և Երգն.
174
Fonds A.R.A.M