ՀԱԿ
դալ
յ ա կ ա հ ո ւ թ ե ն է
«
հմտութեամբ,
վարժու­
թեամբ»
(՛
ակահ
բառից)։
ՀԱ Կ Ա Տ ԵԼ
«
խորհիլ, խոկալ, զմտաւ ածել,
պարուրել»,
ունին միայն Բառ. երեմ, էջ 172
և ՀՀԲ. անստոյգ
բառ։
/
Հ Ա Կ Ա Ր Ա Շ
«
ընդդէմ, հակառակ»
Յհ. կթ.
Բրս. թզթ. Տոմար, իսկ Հին բռ.
հ ա կ ա ր ա շ
«
վեճ ընդդէմ կամ
հակառակ»։
= Կարծում եմ որ
հ ա ր ա կ ա շ
«
րնկեր,
զու­
գակից» բառն է, որ յետոյ կորչելով՝
յետին–
ների մօտ այսպիսի իմաստներ է ստացել։
Սրա համար վկայութեան
եմ առնում Ոսկ.
եփես. 774.
—
«
Իսկ հակարաշքն ընդ միմեանս
խաղաղութիւն
ունիցի՞ն և ոչ երբեք»։
ՆՀԲ
չունի այս օրինակը, և անշուշտ
հասկացուած
է «հակառակ»,
բայց իրապէս նշանակում է
«
ընկեր, նմաններ»։
Ոսկեբերան չպիտի տար
այսչափ անբնական
մի հարցում՝ թէ
«
հ ա ­
կ ա ռ ա կ ո ր դ ն ե ր ը
իրար հետ հա՞շտ
են»։ Բայց
կարելի է հարցնել թէ ընկերները
հա՞շտ
են.
և բերած
օրինակներն
էլ նրան են հայում,
այսպէս՝
ալազակներն
իրար հետ,
ագաՀր
ագահի հետ, երկու գազան իրար հետ, շնա­
ցողները իրար հետ ևն։ — Աճ.յ
ՆՀԲ մեկնում է
հ ա կ 1'արշ։
ՀԱ Կ Ե Տ Ա Ր
«
ստահակ»,
մէկ անգամ
ունի
էծ. նար. իբրև
մեկնութիւն
ս տ ա ե ա կ
բառի.
«
Ստահակն՝ հակետարն
է»։
Հ Ա ԿԻՐ Ճ
«
համառօտ, կարճառօտ, ամփոփ»
Հռ. թ.
28,
Ես. ժ.
22,
ՆՀԲ «համայն
կարճ կամ կրճատ»,
Պատ
ահ ական
նմանութիւն
ունի պհլ.
\
ւ2՝ՃԱ<է
«
երբեք, երբ և իցէ»։
ՀԱԿ113Կ, ի - ա
հլ. նորագիւտ
անստոյգ
բառ, որ մէկ անգամ գործածուած
եմ գտնում
Անկ. գիրք հին կտ. Ա. էջ 183. «Շրթունք իւր
որպէս զվարդ փթթեալ՝
յորժամ ի հակու–
կացն ի դուրս վազէ», կա՛մ նշանակում է
«
կոկոն» և կամ պէտք է հասկանալ
«
ծաղ­
կաման, թաղար» (կարդալով
թ ա կ ո ՞ յ կ ) ։
Այսպէս
ունի Աճառ. Հյ. նոր բառեր
հին մատ. Բ.
231։
ՀԱԿՋՆնՀ «վիճիլ, վիճաբանիլ».
ունին մի­
այն Բառ. երեմ, էջ 172 և ՓԲ. անստոյգ
բառ,
առանց
վկայութեան։
ՀԱ Կ Ր
«
ըմբոստ,
խօսք
չլսող,
անհնա–
ղանդ». նորագիւտ բառ, որ մէկ անգամ ղրա­
նում եմ գործածուած
Մծբ. 371. «Սոքա են
խրատատեացք
հակերք և քսուք
խօսիւք»։
Ասորի բնագիրը (հրտր.
(
յւ՜Ձքքա
677)
ըստ
համեմատութեան
Վիեննայի
միաբան
Պ.
էսապալեանի
(
անձնական)
ունի միայն «Սո­
քա են, (որ) ատեան
զյանդիմանութիւն և
զսարսափելիս
խօսին»։
ՆՀԲ Մծբնացւոյ յի֊
շեալ հատուածը
ունի տարբեր ձևով. «Սոքա
են խրատատեացք և տողաբանք, հակերգք և
քսուք խօսիւք». յիշում է նաև թէ տպագիրն
ունի
հ ա կ ե ր ք ,
որից երևում է թէ
հ ա կ ե ր գ ք
բառր իբր «հակառակ
երգող»՝ իր սրբագրու­
թիւնն է. բայց Ոսկեդարեան
հայերէնում չը֊
կար
հ ա կ
մասնիկ և առառալելն
կարելի էր
ասել հակառակերգք։
Լաւագոյնի պէտք կայ
ստուգելու
համար։
Հ Ա Հ Ա Ն Դ
«
հանդարտ, խաղաղ»,
միջին հյ.
բառ՝ րստ Նորայր, Բառ. ֆր. 421 բ. որից
հ ա հ ը ն տ ո ւ թ ե ա մ ր
Սմբ. դտ. 60,
հ ա հ ն տ ե լ
«
խաղաղել»
Մխ. բժշ. 96։ Սովորական է ար­
դի զանազան
գաւառականներում,
ինչպէս՝
Ալշ. Երև. Նբ. Շիր. Վն. և այլն,
բայական
ձևով
ունինք
հ ա հ ա ն դ ի լ , հ ե հ ն դ ի լ , ա հն դ ի լ ,
հ ա րհ ա ն դ ի լ , հ ե ր ն տ ա լ
«
հանդարտիլ»։
֊ \ ֊
Հ Ա ՛ Լ
«
անգամ», առանձին և անկախա­
բար գործածուած
ունին Ոսկ. մեկն. ծն. Վրք.
հց. Բ.
517, 514.
որից
մ ի ւ ս հ ա ղ
«
միւս
ան­
գամ» Պիտառ. Աթան. էջ
328.
մ ի ա հ ա ղ
«
մի­
անգամ»
Անյ, արիստ. ընտիր
հայերէնով՝
մ ի ա հ ա ղ ո յ ն
«
միանգամայն,
միահամուռ»
Ոսկ. յհ. ա.
37.
Ագաթ. Բուղ. դ.
8.
հ ա մ ա ­
հ ա ղ ո յ ն
Ոսկ. ես.
հ ա ղ ք ա ն զ հ ա ղ
«
գամ քան
զգամ, այս անգամը
միւս անգամից
աւելի»
Բուղ. դ. 20. ե. 1։
-
Բնիկ հայ բառ՝ հնխ,
թշ1–
«
զարնել»
ար­
մատից, հմմտ. լտ.
բշ11օ
«
զարնել,
ցնցել,
վանել»,
բս1տԱՏ
«
զարկ, ցնցում,
հարուած»։
Յաճախ «անգամ»
նշանակող
բառերր ծա­
գում են «զարկ»
նախանշանակութիւնից.
հմմտ. լտ.
ճ ս - թ^ ,
ումբր.
էս–բ1շ1<,
յն.
8
է–
7
էճօէ «երկիցս, երկու անգամ», որոնք գա­
լիս են «երկու» + բ\ճՀ*,
թ1՜3գ
«
զարնել»
ար­
մատից (տե՛ս
լ ա լ ) ,
ֆրանս.
ԸՕԱբ
«
հարուած»
և
3
էօսէ
ՕՕԱբ
«
ամէն անգամ»,
էօսէ
Ճ՚ԱՈ
Fonds A.R.A.M