ՏէՆԳ
֊
Կազմուած
է
ձմեոն
բառից,
որին ապա­
ցոյց է վրաց.
եօ1ՏՀ>8օօ«ք»ու սադաԱթրո
«
ձը–
մ՛հրուկ)),
որ ծագում է
է>ՀտՀՏօ>Յօ><ք)ՕԴ սազամ–
թՐՈ
«
ձմեռնային)),
1
տ.Յօ՚>;><>)օ դամթարի
«
ձմեռ))
բառերից։
Թէ
ինչո՞ւ է այսպէս
կոչ­
ուած
այս պտուղը՝
յայտնի
չէ. բայց
երևի
թէ իր առատ
զովացուցիչ
ջրի պատճառով
է.
մինչև
այսօր
էլ գիւղացիք
ծարաւ
ժամանակ
արտից
մի ձմերուկ
են բազում և
նրանով
իրենց
ծարաւն անց կացնում,
հմմտ.
թրք.
յ յ . յ յ ֊
գ Ձ Ր բ Ա շ
«
ձմերուկ)),
որ Պօ/սում
ժո
ղովրգական
ստուգաբանութեամբ
մեկնում
են
իբր թրք.
գ&՚ւ
«
ձիւն»
Հ–
Եսշ
«
սառոյց»
բառերից։
—
Աճ.
Հիւնք. էջ 252 դնում է
ձմեռն
բառից,
իսկ էջ 332 բաժանելով
սրանից՝
համա­
րում է արաբ.
ՏՁ1ՈՁ1-,
օ յ Հ
Տ Ձ–
աՏւՀՃ
(
բուն
հնչումր
քՅ՝ՁՈ1Ձ1՜, # Ձ 1 ՜ Ո Ձ ք Յ )
«
պտուղ»
բառից։
ԳԻՌ.-Ջղ.
ձմերուկ,
Տփ.
ձմէրոէկ,
Երև.
ձ՚մէրուկ,
ննխ.
ձմէրուգ,
Խրբ. Մշ.
ձ՛մէրուգ,
Գոր.
ծմէ՚րուկ,
Ղրբ–
ծմր է ՚ր ա կ ,
11
զմ.
ձ ՚ մ ե –
րօկ,
Սլմ.
ծմէրիւկ՛,
Ասլ.
ձ՚մէրիւգ,
ձ՚մէրիւյ,,
Վն.
ծմրիւկ,
Սվեդ.
ձ՚րմիւրիւգ,
Հճ.
ձ ՚ ա մ ա –
յուգ,
Ագլ.
ձմք էՈ՚րիւկ։
Ջ ն գ ի լ
տե՛ս
Սնգիլ։
9,
ՆԳՐԻԹ
տե՛ս
ձնձիթ։
Ձնճքւ
տե ս
Ձունձ։
ԱՆԱԻթ «ձնգրիթ».
այսպէս է մեկնում
Բառ.
երեմ, էջ 190. երկուսն
էլ անծանօթ
բառեր
են։
ա1ԽԻԼ
«
շեղիլ,
խոտորի/,
ծռիլ»,
մէկ
ան­
գամ
ունի
Ոսկ.
երր. «Միտք որի բաղում
փորձութեանց
պաշարեալ
էին և ի
հաւատոյ
ևո ձոխէին»։
Բառ.
երեմ, էջ 190
ունի
ձո–
խել
«
թիւրել»,
իսկ էջ 188
ձախել
«
ծռել»
(
անշուշտ
ձախ
բառից)։
Վարդանեան ՀԱ
1913,
226
ուղղում է
ձախողէին;
Թուի
թէ
նոյն է և
ձուլիլ
Ոսկ.
պօզ. ա. 534.
«
Որպէս
և զսոցա
վերին
երեսս տեսանես,
նոյնպէս և
նոցա
ոգիքն
ձուլին»։
Երկու
ձևերը
շփոթուած
են
*
ձուղիլ
կամ լաւ ևս
*
ձողիլ
գրչութիւնից։
նՀԲ
իբր
շեղիլ,
խոտորիլ ի
ձախա–
կողմն կամ
ժողխիլ, ղեղխիլ։
Ձոձիո
տե՛ս
Տոնիր։
–(–
ՍՈՂ, ո
հլ, «երկար փայտ. 2. ծառի
եր­
կար
ճիւղ,
բուն»
ՍԳր. Սերեր,
«
ձողի պէս
ուղղորդ,
շիփ-շիտակ»
Ոսկ, փիլիպ.
որից
ձ ո ղ ի ք
«
ձողերով
հիւսուած
ծածկոց»
Ոսկ, մ.
գ. 16.
ձ ո ղ ա մ բ ա ր ձ
Ես. ե.
,2
= ձ ո ղ ա բ ա ր ձ
Եփր. աւետ. 288. Սարդ. յկ. դ, էջ 51.
ձ ո ղ ա ­
կ ե ր տ
Խոսր.
ձ ո ղ ա ձ և
Մագ. և Երզն. քեր.
ձ ո ­
ղ ա չ ա փ ե լ
Գնձ. ևն։
նոյն
արմատից է նաև
ձ ո ղ ձ ո ղ ե ա լ ՝
որի իմաստր
ստոյգ
չէ. «Քա­
ծաւարոտն
ձողձողեալ
այլախառն
մազովն)).
Ի առ. երեմ, էջ 326։ -
Սող
բառր
նշանա­
կում
էր նաև
«
կաշուց
կտրուած
երկար
շեր­
տեր,
զոլ»,
այս իմաստր
անյայտ է հին հա­
յերէն
ում.
բայց
սրանից
ունինք
ձ ո ղ ա ձ և
և
ձ ո ղ ա ձ և ո ւ թ ի ւ ն
«
կաշուց
զոլեր
կտրելր»,
որոնց
համար
գտնում
եմ հետևեաւ
վկայու­
թիւները.
Սուսեր
յաղագս
խահարարաց
կամ փայտահատաց
կամ ի մորթս
ձողա–
ձևոլթեան
յօգտակարութիւն
պա տշաճեալ է
ի կենցաղումս.
Մագ.
թղ. 181. Որպէս
ի ձո­
ղաձևս
մորթեգործք
որք արտաքոյ և
ներքոյ
զմորթսն
կազմեն.
Մագ. և Երդն. քեր. —
տես
և տակր
գւռ։
֊
Բնիկ
հայ բառ՝ հնխ.
§ ՚ հ օ 1 –
ձևից.
հմմտ.
լիթ.
2
Ա011Տ
«
փայտի
կտոր, ծառի
բուն» և
թերևս սանս.
1՜1
Ձ
1
Ձ
«
արօր»։
նՀԲ
լծ.
ծ իղ , ծղօ տ , ց օ ղ ո ւ ն , ձ ա ղ կ
և
ն ի ւ դ ։
Հիւնք.
ց օ ղ ո ւ ն
բառից։
Վերի
մեկ֊
նութիւնր
տուին
Տ շ հ 6 ւ ՚ է 6 1 օ ՝ ա է 7
1
ք 33,
141
և
Ր 6 է 6 ք Տ Տ Օ Ո Լ Ս Ճ
1916,
75,
Ււ6–
է61՜օ1<1ւՏւ6 155
(
րստ
Բօ1«31՜Ո^. 1, 629
և 540,
հնխ.
Հ*՚հշ\
«
կտրել»*
արմատի
տակ)։
ԳԻՌ.-Մշ.
ձ ՛ ո ղ
«
ձող»,
Հճ.
ձ ՛ ո ղ
«
գերան»,
Ակն.
Կր.
ձ ՚ օ ղ ,
Երև.
ձ ՚ օ ղ ի ,
Սեբ.
ձ ՚ Է օ ղ ,
Ագլ.
ձուղ,
Զթ.
ծիւդ,
ձ ՚ ի ս լ ,
Ողմ.
ձ ՚ ի ւ ա ղ
(
սս)
«
ձող», Սվեդ.
ձ ՚ ի ւ ղ
«
արօրի
ձող»։
նոր
բառեր
են
ձ ո ղ ա ն , ձ ո ղ ի
(
հմմտ.
մհյ. գրծ.
ձ ո ղ ւ ո վ
Սմբ. պտմ.
134
և 135),
ձ ո ղ ւ ո ր , ծ ո ղ ք ա շ ։ —
Գալա ռականն
ե րոլմ՝
պահուած է նաև
ձ ո ղ
«
կաշիի
զոլ»
(
այսպէս
ունին
Ախց.
Ախք.
Գնձ.
Ղրբ.)։
"
րից նաև Ախց.
ձ ՚ օ ղ
«
կռնակ,
մ
էշք»։
ՓՈԽ
Ո՛ՐՔ– Գ
լռ
–
Տ.
Տ0՜\>
«
ձող,
սիւն»
(
Բիւր. 1899,
799),
քրդ.
2 0 6 1 3
«
փայտի
ձող»
(
րստ
Ղափանցեան
3 6 0
23, 355),
թրք. գւռ.
1 5 7
Fonds A.R.A.M