Ց.ԱՆ
145
ՏէԱՆ
ձ ա յ ն ք ե լ
«
կանչել»,
կրկնական
են
ձ ա յ ն - ձ ռ ւ ն ,
ձ ա յ ն - ձ ո ւ կ , ձ ա յ ն - ձ ո ր , ձ ա յ ն ձ ն ե լ , ձ ա յ ն ձ ն ո ւ ի լ ,
ձ ա յ ն ձ ա յ ն ո ց ։
ՓՈԽ.
—
Գ. Փառնակ,
Անահիտ 1906, 233
հայերէնից
փոխառեալ
է համարում
ալբան.
26, 2
ՁՈ
«
ձայն», որ բնիկ բառ է րստ այլ
գիտունների։
արմատ
առանձին
ան գործածական
է
ձևով և նդ անակութեամբ
էլ անստոյգ,
գրտ֊
նըւում է միայն
ք ա ր ա ձ ա նձ
(
գրուած
է նաև
ք ա ր ձ ա նձն , ք ա ո ս ձ ա ն ձ ր , ք ա ր ց ա նձ , ք ա ո ս –
ձ ա ն ծ )
բառի
մէջ, որ է «ուրց, խոռն,
վայրի
ծոթրին, որ աճում է քարերի
մէջ», Բժշ. Ա֊
միրտ. ըստ ՀԲ ուս. § 3179 նորայր ՀԱ 1923,
344
և Բառ. երեմ, էշ 144. 330։
Հմմտ. նաև
ծ օ ս ձ ։
ՀԲռ ւս. անգ համարում
է «միթէ քա­
րաքո՞ս
մի.
ձ ա ն ձ ա խ ա ր ի թ
բառին մա֊
սամբ
զուգուած»։
Ըստ իս աւելի
յար­
մար է կցել
ծ ա ն ծ
«
ցորենի
կճեպ ու
յարդ»,
գւռ.
ձ ա ն ծ
(
Խրբ.)
«
ցորենի ցօ­
ղուն»,
ձ ա նձ
(
Ռշտ.Մկ.) «կանեփի
ցօ­
ղուն»
բառին։
ՓՈԽ. — Վրաց.
իձծծզՏձծ
ք ա ր ա ձ ե նձ ա
կամ
ցձ6)––Ո&6–
ղ ՚ ա ր ա ձ ե ն ձ ա
«
մի տեսակ
բոյս.
ց6յ>տօ6եաե»»ւ<՚ե, աՁ^ՓշՏ, 361«յւյաօօ
յ\Տւյ\ա–հ»
(
Չուբինով–
1327
և 1373.
վերշին
ձևի
նշանակութիւնը
անյայտ
է.
անշուշտ
պէտք է միացնել
առաջինի
հետ)։
*
Տ1ԱՆՏ1ԱհյԱ1՚Ի1*՛.
բառս գործածուած
է մէկ
անգամ
Ես. ա. 18. «Եթէ
իցեն
մեղք ձեր
իբրև
զձանձախարիթ,
իբրև
զձիւն
սպիտակ
արարից, և եթէ իցեն
իբրև
զորդան
կարմիր,
իբրև զասր սուրբ արարից»,
երկրորդ
անգամ
էլ ունի Մծբ. էշ 77. «Արիւն
կարմբացաւ
ի
նոսա
իբրև
զձանձախարիթ»։
Առաջին
վկա֊
յութիւնր Եփր.ղևտ. 222 գրուած է
հետևեալ
ձևով. «Թէ եղիցին
մեղքն
ձեր իբրև
որդան
կարմիր և եթէ եղիցին
իբրև
զձաներախա–
րիթ,
իբրև
զձիւն սպիտակ
արարից»
(
այս­
տեղ գրուած է
ձ ա նձ ր ա խ ա ր ի թ ,
որ յիշում է
նաև ԱԲ)։ — Առաշին
վկայութեան
ակնարկու­
թեամբ
են հետևեալ
հատուածներր,
«
Եթե
իցեն
մեղքն
իբրև զձանձախարիթ
անլուանա­
լի սևութեամբ՝
իբրև
զձիւն
սպիտակասցին.
և եթէ իցեն արեամբ չափ որպէս
զներկած
10—488
որդան
ի գոյն
կարմրութեան
անելանելի՝
իբրև
զասր
սրբեսցին».
նար.խր. 491.—
Գործք քո իցեն
յառաշագոյն
իբրև
զձանձա­
խարիթ,
սրբեսցիս
իբրև
զասր
սուրբ. Կոչ.
327.-
Թէ
իցեն
մեղք մեր գարշելի
իբրև
զձանձախարիթ
սևացեալ
և իբրև
զյորդան
կարմիր
արեամբ
մածեայ,
իբրև
զձիւն ե
զասր սպիտակ
առնիցէ. Տաթև. ձմ. կր։ — Ս.
Գրքի
եբրայական
բնագրի
մէշ բառիս դէմ
գտնում ենք
՝ ) " \
^ յ
ՏՁՈ1,
որ մեկնւում է
«
որդնաբեր
կաղնու
(
զ Ա Ց Ր Շ Ա Տ
ՇՕՇՇԱՇՀՁ.)
տե­
րևների
վրայից
հաւաքուած
որդան
կարմիր
ներկր
(
ՇՕՇՇԱՏ
11
101
Տ
)
և նրանով
ներկուած
կտոր»,
յոյն թարգմանութեան
մէշ դրուած է
աօէ71)(ՏՕՀ
«
շառագոյն
կարմիր»,
իսկ
ա
–
րաբն
ունի
«
մուր կամ թանձրածուխ,
ռմկ.
իս, խ ո ւ ր ո ւ մ » »
Մեր հին մեկնիչները
զանա­
զան տեսակ ենհասկացած
այս բառր և զա­
նազան
իմաստներով
գործածած
այսպէս՝
Մագիստրոս
հասկանում
է «մութ սև
գոյն»,
հմմտ. Պղատ. տիմ. 143 «Կարմիրն
րնդ սե՛­
ւի և ընդ սպիտակի
խառնեալ՝
(
լինի)
ծիրա­
նի, և ձանձախարիթ՝
րնդ սոքօք
խառնելով
մանաւանդ
բորբոքմամբ՝
շարախառնի
սե­
աւ»,
յոյնն
ունի «տթ&բհ՝>
Յտ Տօ լւտ)–օ^ւ ա
« (
ս
էտ
*
թ օ ւ & ^
Ահօօր^հ՝,
6
թ
<յ^Vւ V.օV
8
տ,
օ է Օ ^ ւ օ օ է օ ւ ^
Ա,ՏքՈք Ա.Տ՝,»01Հ
՝
ՀԾ.Ա
$֊Հօ1
1– )
>.ԱՃՃԿ՝*0Հ>՚Հ7ՀԱ%
Լ է Տ ^ ^ Օ )
(
Բ 1 տ է օ ա տ օբտէ
՜
Ձ, Բ Ձ Ո Տ
1 8 8 3 ,
հտ. II, էջ
231,
տող 40), ուր
ձ ա ն ձ ա խ ա ր ի թ
բառի
համապատասխանն
է 6թգ՝Հ1՝)օզ
«
մութ
գոյն»
(
մանաւանդ
սևի, կարմրի
և
սպիտակի
խառնուրդով՝
ըստ
6
ՅԱ1^,
էջ 1408 ա)։
–
Ուրիշ
հեղինակներից
ունինք
«
շառա­
գոյն
կարմիր»
Ածաբ.
յայտն.,
«
արմա­
ւի
գոյն»
Վանակ.
Տ
ո
Բ՚>
«
այծի
մազ»
Անան. յովն, (իմա՛ Անան. թրգ. էջ 9),
«
ծուխ
մածեայ
յառաստաղս»
Գէ. ես. էծ. կոչ. Տօ֊
նակ,—իսկ
Հին բռ. գրում է
ձ ա ն ձ ա խ
«
սա֊
կաւակարմ
իր»,
ձ ա ն ձ ա խ ա ր ի թ
«
վատ
կար­
միր,
կարմրագոյն»,
արգի
գրականում
րն–
դունուած
է «մուր, ծխի ս ևութիւն ր, տճկ.
խ ո ւ ւ ւ ո ւ մ » ։
Երկրորդ
վկայութեան
մէջ (Մծբ.)
ասորի
բնագիրն
ունի՝
= ասոր. ՝ւ
.
.
29
ՃՕ՜Ո՚&Յ
։ «
Ը օ շ շ ս ա ,
որդան
կարմիր»,
որից փոխառեալ
է՝ թարգ–
Fonds A.R.A.M