Հ Ո Ի 2
124
Հ ՈԻՌ
Տէրվիշեանի
մեկնութիւնը,
աւելացնելով
նաև
սանս.
^\քՅՏ1էւ
«
փչել,
շնչել», հա­
մարում է որ
հունչ
ենթարկուած
է
շունչ
բառի
ազդեցութեան։
(
Յիշեալ
ձևերի
արմատն է հնխ.
Տ Ա ՚ Օ Ո ) ։
Հիւբշ՛
1
Ր
ճոշ.
10, 4 8
յիշում է ի\ՃՈշէ֊ի
մեկնութիւնը,
Վերի
մեկնութիւնը
տուաւ նախ Աճառ.
ՀԱ 1899, 203բ,
ԲՇԺՇՐՏՇՈ,
Հար դր.
լեզ.
102
ունչ, շնչել
բառերի
հետ։
1
ՀՅքՏէ,
Յուշարձան
427
թթր.
էւՈ,
էւոՀ
«
շունչ»։
Ղափ անցեան,
Տեղեկ.
ինստիւո, 2, "&5
շունչ
բառից։
Հ\\\՝Ղ
«
տխուր»^
նորագիւտ
անյայտ բառ,
որ մէկ անգամ
գործածում
է Կոստ. երգն.
131. «
Ոչ մնայ այնոր է ինք անձամբ վա­
յելուչ, ոչ այն որ է տրտում կամ
սրտովրն
հուչ»։
+
ո
հլ. (յետնաբար
ի
հլ) «մօտ,
մերձ, քովր»
ՍԳր. Ոսկ.մ. ա. 2, 9. Եփր. ել.
«
մ օտաւո րապէս,
կլոր
հաշւով»
Կոչ. 351
(
յառաջ
հուպ ի հազար ամ), «մօտաւոր, քո­
վիկը,
մերձաւորը»
Սահմ Անյ. պորփ. ՛Նիւս,
բն. որից
ի հպոյ
Ոսկ.մ. ա. 10, 15.
ընդ
հուպ
«
անմիջապէս,
իսկոլն» կամ
հուպ ընդ
հուպ
«
իսկոյն»
ՍԳր, (յետնաբար
կայ նաև
հուպ ընդ հուպ, հուպ աո հուպ
«
մօտ
մօտի,
կողք
կողքի»
Յհ, կթ. Արծր,
Կիւրղ. գնձ.
տե ս և յաջորդր).
հպիլ
«
մօտենալ,
կպիլ,
դպչիլ»
ՍԳր.Կիւրղ. ծն.
հպագոյն
Դիոն.
երկն. թղթ. Անան,
եկեղ.
հպաբար
Կիւրղ.
գնձ.
հպաւոր
Ոսկ. յհ. մկ.
հպելիք
Կիւրղ.
գնձ.
դիւրահուպ
Փիլ. այլաբ. Սարդ. ա. յհ.
ա. էջ 490.
երկրահուպ
«
հողին
մօտեցած»
ԱԲ.
վաղահուպ
Լաստ.։
= Բնիկ հայբառ՝ հնխ.
ՏԱԵ–
ձևից, սրա
ամենամօտիկ
ժառանգներն
են լս–.
Տ Ա ե
«
տա֊
կը, րստ, մօտիկ,
մերձ, առաջի, տակից, դէ­
պի, վրայ»,
ՏԱետՕ
«
հուպ
լինել,
մօտենալ»
ումբր,
ՏԱե–
«
տակր», Այս
ՏԱե–
ձևը կազ­
մուած է հնխ.
Ա բ Օ
նախդիրից,
որի վրայ ա–
ւելացել է
6
^Տ–
նախամ ասնիկր,
կրճատուե֊
լով
նրանից
Շ)Հ– մասր. իսկ
Աք>0
նախդրի
տեղ
դրուած է իր ձայնդարձը
ԱՕ–,
որի հա­
մար
հմմտ.
յն. Ա~օ,լտ.
ՅԵ<
Ընդհանրա­
պես
կարծւում էր,թե այս ամբողջ
ձևափո–
խոլթիւնը
կատարուած
է
լատինականում.
բայց
հայերէնի
համեմատութիւնը
ցոյց է
տալիս՝ որ նոյն իսկ նախալեզուեան
շրջա­
նից է։ Միւս
լեզուները
ունին
միւսյն հնխ.
ԱթՕ
ձևի ժառանգներր.
ինչ.
յն.
07:6
«
տա֊
կը»,
07
էՏ0
«
վրայ»,
սանս,
զնդ. հպրս.
Ա թ Յ
«
առ,
կողքին, դէպ, մերձ», գոթ,
սք
«
տակը,
վրան», հբգ.
օ ե Յ , Ա031-, Աք, սք,
հիսի
Ա բ բ ,
անգսք.
Աթ, Ա թթ ,
հիռլ.
քօ,
կիմր.
գԱՕ–,
դալլ.
\
^0–
«
տակր»
ևն. նաև լտ.
Տ Ա բ 6 ք
«
վրայ»,
ումբր.
Տ Ա բ 6 ք
«
վրայ»
(
ՏԱտ\ձՇ
748,
801
ՏՅՇգ
1005,
Բօեօա^
1, 1 9 2 ) ։
ՆՀԲ լծ. յն. եէՀՕ «ի ներքոյ,
առրն֊
թեր»։ Եւրոպա 1849, էջ 200 հպրս.
Ա թ Յ ։
Վերի
ձևով
մեկնեց նախ Տէրվ. Նախալ.
119,
որից անկախաբար
8
ս
§ § 6
1
Հ 2
32,
61
և աաշէ
ա հ
8, 292, 10, 2 7 0 ։ –
Հիւնք.
ափ
բառից։
^ 0 6 1 ^ , Ւ ա ք տ ե ս Շ Ո
2, 1 3
իրան.
*
Ա թ Յ –
ձևից փոխառեալ
Է
համարում,
հմմտ. սանս.
Ա բ Յ ^ Յ
«
մօ֊
տիկ, կից», պհի
Յթ1ե
«
միասին»։
–(–•
Հ11ԻՊ
«
սեղմում,
սեղմել»
իմաստով,
գտնւոլմ
Է գաւառականներում,
այսպէս
հուպ
տալ
Երև. Լ.Ղղ՛ Ղրբ՛ Շմ. Տփ. (
= իաալ
աալ
Ջղ՛) «սեղմել»,
հուպ գալ
Երև. «սեղ–
մուիլ»,
որից իմաստի
զարգացմամբ՝
հուպ
Ղրբ՛ «փակ, գոց»,
հուպ ունել
Ղրբ՛
հուպ ա–
նել
Շլ. «փակել,
գոցել»,
հուպ գալ
Ղրբ՛
«
գոցոլիլ,
փակուիլ»,
հպնափայտ
Ղրբ՛
«
գոր­
գի
ոստայնի
գերանները
սեղմող
փայտր»։
Այս
բառից
ազդուելով
է անշուշտ, որ այժմ
Կովկասում
ոմանք
բնդհուպ
«
իսկոյն,
.
շու­
տով»
բառր
գործածում
են «պինդ կպած,
քիպ»\
նշանակութեամբ։
––
Բնիկ
հայ բառ հնխ.
սե–
«
սեղմել,
ճրն–
շել» արմատից, որի միակ
ժառանգներն
են
սանս.
ս ե յ Յ է ւ ,
զնդ.
ս ե յ ^ 3 1 է 6
«
ցած
սեղմել»,
հպրուս.֊լիթ.
սԵ
^է1
«
շտապեցնել,
արտորցը–
նել». հնխ. արմատի
գոյութիւնր
ժառանգնե­
րի պակասութեան
պատճառով
կասկածա­
կան է՝ ըստ
ԲօԽոՂ՝/
1, 193.
հայերէնը
գա­
լիս է այժմ հաստատելու։
—
Աճ.
Հ ՈԻՌՆ
«
քղանցք»,
գիտէ
միայն ԱԲ. ար­
դեօք առանձին
գործածուա՞ծ
է. ես չեմ հան­
դիպած
հայ գրականութեան
մէջ. սրանից ու֊
նինք
ոսկեհուռն
կամ
ոսկեհուռ
«
ււսկեթե՞լ,
ոսկեհի՞ւս»
ՍԳր. Եփր. թգ. Եղիշ. Փարպ.
ՈԱ–
Fonds A.R.A.M