ՀՈԳ
յառաջագոյնն
ասացելոյ,
քանզի
յորժամ
մեք
ասեմք՝ թէ
ս ի ք
շնչէ, ստորնեայք
ասեն
ա յ ս
շնչէ... ռգհղէնք,
որ է սռզմեղէնք»։
Ըստ
այսմ
ունինք
զանազան
լեզուների
մէջ՝ հա֊
մ ապատասխան
բառեր
«
հոգի,
շունչ,
քամի»
իմաստներով,
ինչ. լտ.
ՅՈւՈւԱՏ
«
ոգի,
հոգի»,
ՅՈ11ՈՅ
«
քամի,
շունչ»,
հիսլ.
ՅՈճ1, ՕՈճ
«
հո­
գի»,
յն.
Խդօզ
«
քամի», գոթ.
Ա Տ
-
Յ Ո Յ Ո
«
հևալ»,
սանս.
ՅՈւէ1
«
շնչել»,
Յ Ո Ա Յ
«
քամի»,
ՅէաՅՈ–
«
հոգի»,
անգսք.
0681
Ո,
հբգ.
Յէսա,
նբգ.
ճէ6Ո1
«
շունչ»,
յն.
7
է՚»ՏՕ1է01
«
փչիւն,
շունչ,
հոգի»,
ևն. ^սր\«հոգի»,
որ
86
Ո
\՚
Շ–
ատէ6 8 Տ Լ 33,
&
99,
էջ 165 հանում է
եհշտ–
«
փչել»
արմատից
ևն։
ՆՀԲ
ս գ ի
դնում է «արմատ
բառիցս
հ ո գ ի , շ ո գ ի , հա գ ա գ , ոգել, հոգալ,
լծ.
ո յ ժ » ։ Բ6է61
՜
ա. 62
շ ո գ ի
բառից։
Լ Յ § .
Սւ
՜
§6ՏՇհ.
985
կելտ.
թ1ՄՅ
ձևի հետ։
Տէրվ.
Ճ1է3ա1.
6,
Նախալ. 46, 93 և Մա­
սիս 1882 մայ" 24 դնում է
բս,
ՏթԱ
ար­
մատից,
որից նաև
ս փ ո փ ե լ , փ ո փ ո գ ե լ
ևն.
հ ո գ ի
ներկայացնում
է
փ ո փ ո գ ե լ
բա­
ռի պարզականր՝
իբր
փ ո գ ի,
որից
հ ո գ ի ,
ո գ ի ։
Մառ.
3 8 0
5, 317
զնդ.
Յ Ա Ո Ս ։
Հիւնք.
հ ո գ
բառից։
1՝
^6Ու6է
^ Տ Լ 9, 152
դնում է հնխ.
0\\
^0–
ձևից. հմմտ.
յն.
0
ւ5թ2
«
հողմ»,
ՕԱՕՕ;
«
յաջողակ
քա­
մի»,
ՕէքտԱօ.
«
փոթորիկ»։
Բ Յ է ա ե Յ Ո ^
Տ ճ 1, 197
գերմ.
տբսե
«
ոգի,
ուրուա­
կան,
հոգեգեշ»։
Գեանջեցեան
2
յ \ Բ հ 1,
49
ս գ ե լ
բառի
հետ՝
հհիւս.
էյսեր
«
փո­
թորիկ»,
գերմ.
ք Յ Ա շ հ օ Ո
«
շնչեբ։
Տշհշք–
էշԽ^ւէւ
8 8 29, 44
սանս.
Տ Յ \ ՚ 3
«
գրր–
գրռում»
բառի
հեռ։
ՔիւփԷլեան,
Բազմ.
1910, 153
ո գ > ո յ ժ
արմատից։
1
<ՅՐՏէ,
Յուշարձան
416
մոնգոլ.
3
§ 1 Մ
«
օդ,
շունչ»,
բուրեատ.
ս1<61,
ճապոն.
ւ1ս
«
շունչ», 428 և 430 թթր.
զ ֊ զ , ԾՕզ
«
փը֊
չել,
շնչել»։
Վերի
մ եկնութիւնր
տուաւ
Բշ16քՏՏ0Ո
\
<ՀԼ
47,
էջ 273—275, որ ըն­
դունում է նաև
Բօեօւ՜Ո)/, 2, 79»
Ղա–
փանցեան,
Տեղեկ. ինստիտ. 2, 84 ըստ
ԲշէՇՈ՜Ո.
հանում է
շ ո գ ի
բառից։
ԳԻՌ.–Ջղ.
Տ ո գ ՛ի, վ ո գ ՚ ի
(31
Ո6),
խ ո գ ՚ ի
(
անձ),
խ ո կ է ց խ ա ն ե լ
«
յոգւոց
հանել»,
խա–
Հ\\Գ
գ ՚ ի վ ո ր
«
ոմն».
Խրբ. Սչ.
հ օ գ ՚ ի ,
Մշ.
հ օ կ ի ,
Ա
լշ
.
Ախց. Գոր. Երև. Կր. Ակն. Հմշ. Ննխ.
Շմ. Պլ. Ռ. Սեբ. Տփ.
հ օ ք ի ,
Ագլ.
հ օ ՚ ք ի
«
հո–
գի, ոգի»,
հ է ՚ գ ՚ ի
«
անձ»
(
առաջինր
փո­
խառեալ
գրականի
ց, երկրորդր՝
բնիկ
բար­
բառային),
Տիգ.
հ օ ք ք ի ,
Ղրբ՛
ե ի ւ ՚ ք ի ,
հ է օ ՚ ք ի ,
Ասլ.
հ է օ ք ի ,
Հճ.
հ ի գ ՚ գ ՚ ի ,
Զթ՛
«
Ի Գ ՚ Գ ՚ Է ,
Սվեդ.
հ ի գ ՚ ք ա ,
Վն.
խ ո կ ՛ ի ,
սեռ.
խ ո ւ կ ՚ ա ,
Սլմ.
խ օ –
քի,
Մրղ.
խ օ ք ը ՛ , խ օ ք ո ւ
(
սեռ.
խ օ ք ա յ ո ւ ) ,
Մկ.
խ ո կ ՛ է ՛ ,
Ոզմ,
խ ո ւ կ է ՛ ։
Նորբառեր են
ա ն հ ո ­
գի, հո գ ա դ եղ, հո գ աշա փ , հո գ ե գ ա ա , հ ո գ ե ­
դ ա րձ, հո գ ե դ ո ւ ո , հ ո գ եզա ւ ա կ , հ ո գ է ո ր դ ի
(
սը֊
րանց համար
հնից հմմտ.
հ ո գ ա յ ո ր դ ի
Վրք.
հց. թ. 142),
հ ո գ ե թ ա ս , հո գ ե կ ա ա ա ր , հ ո գ ե –
համ,
հ ո գ ե հ ա յ ր , հ ո գ ե հ ա ն ի կ , հ ո գ ե հ ա ց , հ ո –
գ ե հ ա ա ւ րի , հ ո գ ե հ ո գ ի , հո գ ե պ ա հ, հո գ ե պ ա ­
հո ւ ս տ , հ ո գ ե վ ա ր ա նք , հո գ ե տ ո ւն , հ ո գ և ո ր ց ն ե լ ,
հ ո գ ե փ ր կ ա ն ք , հ ո գ ե ք ա կ ո ւ մ , հո գ է ա ո , հ ո գ ո ւ –
դեղ, չ ա ր ահո գ ի , ս և ա հ ո գ ի
ևն։ էնկիլրիի
թրր–
քախօս
հայերն
ունին
հ օ ե օ
\ ՚
Յ է է
«
անհան­
գիստ»,
օր.
ե ս
§ 6 յ 6 հ01<0VՅ^է 0 1 ճ ս ա
«
այս
գիշեր անհանգիստ
եղայ»
(
Բիւր. 18Տ8, 865)։
ՓՈԽ.-Ուտ.
հ օ ք ա պ ա ր ց ո լ
«
հոգաբարձու»,
հ օ ք օ ց
«
մեռելի
վրայ
հոգոց
ասելը»,
հ օ ք օ ց
փ է ս տ է ս ո ւ ն
«
հոգոց
ասել տալ», վրաց.
ո^՝–(ձ°
օ ք ո ւ ց ի
«
մեռելի
վրայ
հոգոց»
(
ունի
Գրի՜
ջաշվիլի,
Ձվելի
քալաքիս
բոհեմա,
էջ 246.
հաղորդեց
Գ. Ասատոլր)։
Հայերէնի՞ց
է
փոխառեալ
գնչ.
0
§ 1
(
եւրոպական
գնչ.)
«
սիրտ,
հոգի, քաջութիւն»,
0
Ո§1
«
սիրտ, հա­
կում, կամք»,
Հէ\ (Ասիական
գնչ.)
«
կեանք,
հոգի, միտք»,
0
§ 1
ձտւ
^ճ «հոգին տալ,
հոգին
աւանդել,
մեռնիլ»։ Պատկ.
Աե1ՐՅՏե1,
էջ 47
յիշում է բառիս
զանազան
ձևերր,
ինչ.
0
§ 1 ,
օճւ, օճՒո, Vօճ^,
քօձ՚ւ,
§օէւ,
ձճ, \\,
§ւ
ևն,
«
հոգի»
իմաստով։
Այս բառերր
զանազան
ձևով են մ եկնուած.
այսպէս՝
մի
կողմից
Բօէէ,
II.
էջ 216 դնում է սանս. )ւ\Տլ,
հին–
գուստ.
յ1
«
կեանք,
հոգի» բառից,
նոյն­
պէս և
ՃՏՇՕՈ,
էշ 18 — 19.
ԲՅՏթՅէւ,
էշ 394
ցոյց է տալիս որ սանս.
յ ւ \ ^ 3
ձևի հետ պէտք
է կապել
գնչ.
յ1Է)6
«
կեանք», իսկ գնչ.
ՕԾ՛։
բառր սրա հետ կապ
չունենալով՝
կցւում է
Յ Ո ՚ ^ Յ
«
անձն»
բառի
հետ. բայց
սրան էլ ա֊
լելի
մօտիկ է գտնում
գնչ.
ՕՈք^՚ւ
«
սիրտ,
կամք, հակում»։
Սրանց հակառակ
միւս
կող–
108
Fonds A.R.A.M