97
նագոյնն.
= յն.
ա՝Հ1՝յ$օ՝ւ
«
յակինթ»)։
—
Որովհետև
գործածուած
է
կ ա ր մ ի ր
և
կ ա պ ո յ տ
բառերի
հետ, ուստի և դոյն ի անուն է, և
յատկապէս
կարմրից
ու կապոյտից
տարբեր
մի
գոյն։ Եւ որովհետև
յունարէնում
համա­
պատասխան
ձևն է միշտ
«
յակնթագոյն»,
որ
և վերջին
օրինակում
թարգմանուած
է նաև
ե ր կ ն ա գ ո յ ն ,
ուստի պէտք է րնդունիլ, թէ
հի ր
նշանակում
է
«
յակնթագո
յն, որ է երկնա­
գոյն կապուտակ»։
Հնագոյն
հայերէնում զա­
նազանում
էին ուրեմն
կապոյտի
երկու
որոշ
տեսակներր,
այն է՝
կ ա պ ո յ տ
«
ՇԱաԱ,
լեղա­
կի գոյն»,
հ ի ր 0–րՕ.71^6օ8,
երկնագոյն»։
նշեցին
մեկնում
է բառս
«
պարգև
կամ
գոյն
կարմիր». Ստեփ. լեհ. իբրև
արմատ
հ ի ր ի կ
բառի՝
մեկնում
է «ծա­
ղիկ
նման
մանուշակի
և զգեստ
նոյն­
պիսի
գունով»։
Սրանց համեմատ
ՆՀԲ
«
հանդերձ
ծիրանի կամ պարգև
յագնիւ
և ի գունազարդ
զգեստուց»,
ՀՀԲ «հան­
դերձ ի գոյն
յակնթի կամ
մանուշակա­
գոյն», ԱԲ
«
խիլայ,
պարգև,
ծիրանե֊
գոյն
լաթ»,
Քաջունի
V^օ1տ էոՇ010ք
Լ
ծաղիկը
(
տե՛ս Տիրացուեան,
(
^ Օ Ո է ք 1 ե ս է օ
§
143),–
ՀՀԲ
նոյն ընդ
հ ի ր ի կ ։
ՆՀԲ որպէս
ծ իր
կամ
ձիր...
Թո՛ղ
զի յն.
Տէթօ5
է ասր
և
Տ՚ւօա •
«
մանել»,
—
Լ Յ § .
ԽՈՂ.
Տէսճ.
§ 1291 կցում է
հի ր ի կ
բառին, որ տե՛ս
ա Ո 6 Ր
8, 282
փոխառեալ
յն.
1
թ1<;
բառից։
ՇՅՈ 1 Ո 1 , Թէ.
շկՈՂ.
124
հ ի ր
դնելով
«
բ0Ա1՜բք6,
ծիրանեգոյն»
կը֊
ցում է սանս. հ&1՝\ «կանաչ,
դեղին» բա­
ռին։
ՓՈԽ.-Անդի
x^^^
«
կարմիր»։
ՀԻՐԻԿ,
մէկ անգամ
գործածուած
է Ել. լ.
24. «
Հիրիկ
հինգ
հարիւր
սիկղ»,
յն. համա­
պատասխան
բառն է 101Հ, որ նշանակում
է
«
մի տեսակ
անուշահոտ
ծաղիկ՝
շուշանազ–
գիներից».
այսպէ՛ս
են րնդունած
շատերր,
ինչպէս նաև Գր. Աղթամարցին
(
հրտր. Կոստ.
էջ 76)։ (Հմմտ.
վերջին անգամ
Տիրացուեան,
ՇօոէոեսէՕ
§ 58 և 60)։ Ոմանք, րստ
որում
եբրայական
բնագրի մէջ բառիս դէմ դրոլա՚>
է
Ո*1|"3
գ1(1ձՅ
«
դարիճենիկ,
կասիա,
13
Ա
ւ՜ԱՏ 03ՏՏ13 Լ » ,
կարծում
են թէ
հայերէն
7 - 4 8 8
բառն էլ պէտք է այս նշանակութեամբ
առ­
նել։ Գործածուած
է նաև խունկի
մի տեսակր
նշանակելու
համար.
այսպէս
եմ
գտնում
ճառրնտ. «Կէսք արկանէին
խունկս
հիրիկս և
կէսքն խունկս ապուրանս».
(
նոյնր
Վրք. և վկ.
ա. 527 խունկս
խիրիկս)։
—
Բառգիրք
երեմ,
յաւել. 569 մեկնում է «խիժ,
հիւթ կպչուն որ
կաթէ ի ծառոյ». այսպէս նաև Տաթև. հարց.
349՝
Հ ի ր ի կ
«
խէժ է ծառոց»։
—
Ստ.
Ռոշքեան
էլ գիտէ
հ ի ր ի կ
անունով
մի թուփ՝
աշնան
ծաղկող և սիրելի
մեղուներին,
իբրլտ.
131
ՇՅ
(
>)։֊ՀՀԲ
և ԱԲ մեկնում
են նաև
«
ծիրանի
դօտի, ծիածան»,
բայց այս իմ աստր
հայե–
րէնում
բնաւ չէ գործածուած
և
յայտնապէս
յարմարեցրած
է ՀՀԲ֊ի
կողմից,
համաձայն
յն.
10
<.Հ~ի, որի առաջին
նշանակութիւնն
է
«
ծիածան»։
նոր գրականում
հ ի ր ի կ
գործած–
ւում է «աչքի
ծիածան»
նշանակութեամբ,
իբր
յն.
ւթւ ;
և ֆրանս.
Մ1Տ,
որոնք
ունին
նաև այս նշանակութիւնք։
Հ ի ր ի կ
բառի
բուն
և ստոյգ
նշանակութիւնն
է ուրեմն
«
անու­
շահոտ և գունագեղ
մի ծաղիկ» և կապ
ունի
թերևս
նախորդ
հ ի ր
«
յակնթագո
յն»
բառի
հետ։
ՀՀԲ և նՀԲ յն.
ւթւ;
ձևից
փոխառեալ
են համարում։
Լ Յ
§ . ճւ՜ա. ՏէԱՕ*. §
1291
հանում է
հ ի ր
բառից և միանցելով
հյ.
խիր
«
մեխակ»,
պրս. յ^տ*
X I X
և յն.
՚
Խւգ
ծաղկանունների
հետ,
ենթադրում
է, որ նոյն
բոյսը Չինաստանից
է ծագել
և անուան հետ միասին
դէպի
Արևմուտք
է տարածուել.
սրան
ապացոյց
է հա­
մարում
պրս.
X1^-^ XՅէՅV1
«
Չինական
խիր. սև մեխակ»
յորջորջոլմր։
Հիւբշ.
351
և 516 բաժանելով
յունարէնից՝
կր֊
ցում է կասկածով
ի փ Ր
Վպրս.
XII՛
բա­
ռին։
Հիւնք. պրս.
հ ի լ ր ո ւ ք
(
իմա՛
ձ\յ^ճ
հսաԱ,
որ սակայն
բնաւ չի յարմ արում,
որովհետև,
նախ նշանակում
է «ծոր.
ե Յ ւ ՚ ե Յ Ո Տ »
և երկրորդ՝
ձևով պիտի
տար
հյ.
*
հր ո ւ կ
կամ
*
հ ր ո յ կ ^
և
խ ի ր ո լ
«
ծա­
ղիկ ինչ
կարմիր»։
ՓՈԽ. — Բառիս
նշանակութիլնր
ճշտելու
համար շատ կարևոր է քրդ. Տէրսիմի
բար­
բառով
հի ր ի կ ,
որ դնում է Հա յա ս տան, 1917,
Fonds A.R.A.M