653
երգը և ինչպես
գիտեն մի քանի հաչ բար–
բառներ։
Փոխառյալ
է պրս, Հշ^տձ ^
Տ Յ Ո ք ՚ ^ յ ,
հոմանիշից,
որից են նաև վրաց,
սարաղու–
քի,
թթր.
Տ 6Ր37
ս
1
ծ
թԲՔ՛
Տ Օ ւ ^ Ա յ – –
փ ո խ ա ֊
ռոլթյունը
լինելով շատ ուշ
ժամանակից,
ղ =
հնչումը
բնական
է։
Ի վերջո պետք Է հիշեմ
հյ,
աւաղ
բառը
(
Ե գար), որ նման
Է հոմանիշ
^ ք յ ք
՚&
Հճճ
ձևին,
բայց այս նմանությունը
պատահա­
կան Էև ղ
=
Ւ համեմատությունը
առերե–
վույթ։
Այժմ
հիշատակելոլ
եմ գավառական
մի
բառ, որ Վանի
բարբառով
շւՈՐտաղուկ
և
Ս եղրոլ բարբառով
շտաղուկ
ձևն ունի, եր­
կուսն
Էլ նշանակում են
«
գեղձ»։
Վանի
բարբառում
սալոր
բառը
ջնջված
Է
և նրա տեղ փոխ Է առնվել
պրս. ձւ֊-գ.)
ք շ1՝ԱՇՅ
հոմանիշը,
որ ^ \
Յ1Ա
թառի
նվազականն
Է։ Պրս,
շ1ս
թառի ծագումը
հայտնի չէ, չու­
նի
Ւ1օա.
հայտնի
չէ նա\և պահլավ
ձևը.
չգիտե
ւ\ք\/ե61–§, աւքտեսօհ ճ6տ Բ շ հ ^ ւ //.
թայց
ինչպես որ պրս.
յ^յօէ
1
ւհ
՚0
«
պակասու­
թյուն))
(
հյ.
ահոկ)
ծագում է պհլ. &\\6
\
<Լ
ձե–
վից, ինչպես որ պրս. յձ1օ–
յ
ճձս
«
կախարղ,
ջատուկ))
ծագում է պհլ. քՏէ\1
\
Հ
ձևից, և ինչ­
պես որ պրս, յ
23
ՎԱ
«
տզրուկ»
ծագում
Է
հնագույն
±1յ.)յ
2
Յ1Ա՜1<։
ձևից, նմանապես են­
թադրում եմ որ պրս. ՜ճ
\
ս
ծագած
պիտի լի­
նի պհլ.
*
Յ1Ա~1(
«
սալոր»
ձևից։ Ահա այս բա­
ռից են ծագել
Վն.
շէՈՐտաղուկ
և Մ ղ.
շտա–
ղռւկ
«
դեղձ»
բառերր,
ինչպես և պրս.
յ)1Լձձ,
՚53
քէ–1ւ1ս՜
«
դեղձ» և յ-ձհյյ
23
քմՅ
՜1
ս
«
դառնա­
կորիզ
ծիրան»,
բոլորի
Էլ բուն
նշանակու­
թյունն
Է «դեղին
սալոր»,
ինչպես որ հյ.
դեղձ
նշանակում
Է
բուն
«
դեղին»
(
հմմտ.
դեղձան, դ եղձա նի կ ) ։
ԺԱ դարում,
թուրքերի
արշավանքով կը–
տրվեց
հայոց
հարաբերությոլնր
Պահլավ­
ների հետ. ուստի
շաոոաղոլկ
բառի
փոխա֊
ռությունր
այս թվից առաջ Է։ Բայց
պահլա­
վերենն
Էլ ուշ շրջանում չէր պահած
այլևս
բառավերջի
1
<
ձայնը,
ուստի
փոխառությու­
նը է՛լ ավելի
հին է։ Այս ձևով հասնում ենք
այն
թվականին, երբ պհլ՛
1
պետք էր որ
դառնար
հյ.
ղ ։
Հոդվածիս
վերջում
դիմում եմ
Խորենա֊
ցուն։
Խորենա
ցու մոտ (9. ձա) երկու
ճենացու
անուն կա Բղդոխ և
Մ
ամ գոլն,
սրանք եր֊
կուսով
«
դայեկորդի
էին, մեծ
նախարարք»։
Արանց
մասին
խոսում է նաև Աեբեոսր (տպ.
1939,
էջ 12), բայց
կոչում է Մա՛միկ և Կռ­
նակ։
Մ աղխ աս յան
ը
իր աշխարհաբար
թարգ­
մանության
մեջ(էջ 308, ծան, 22) Բղդոխ
անունը
մեկնում է մոնղոլ,
Բողդիխան
բա­
ռով, որ «տիտղոսն
է չինական
կայսրների՝
մոնղոլերեն, որնշանակում է մեծ կամ սուրբ
թագավոր»։
—
6
^,0,31՝08~/<
բառարանումն
էլ
(
€ թ 3 8 Տ . 01108. յ\/,թ6աՏ0–7313բ. « Յթ.
1869,
էջ
6
284)
գտնում եմ կիրգիզերեն
Օ 1 օ
֊ ՚ »
յ . է
յ . )
ե օ
^ ժՅ ^ Յ Ո
«7-
ա^յւ
ՒՀա. յաոՑթՅ՚աբՅ, 6օ՚ր֊
յէԱճաւ»։
Անհնարին
է Խորենացու
Բղդոխը
միացնել
Բողդիխանի
հետ, որովհետև ան­
հնարին է Ե դարում
ապրող
Խորենացու մեջ
գտնել դ
=
\ ։
Նա կարդացվում
է միայն
քրլ—
դոխ։
Խորենացու
դիրքը
որոշելու
համար
լ
և
ղ
տառերի
հարցում,
քանի
որ անհնարին
է
գտնել նրա մոտ
Բուղա, Բաղդադ
և նման­
ներ,
վերցնում
ենք
Բուլղար
ժողովրդի ու­
նուեր։ Այս բառր մի անգամ
գործածված
է
Խորենացու
մոտ՝
Գիրք Բ, գլ. Ձ,,
հետևյալ
ձևով,
«
Իջանել ի տեղիս խոտաւէտ
մերձ ի
սահմանն
Շարայի,
զոր հինքն
Անփայտ ֊և
վերին
Բասեան
կոչէին, իսկ յետոյ
վասն
հատուածին
Վղընգուր
Բուղկարւսյ
Վնդայ
թնակելոյ ի տեղիս,
յանուն
նորա
անուանէ֊
ցալ Վան անդ»։
Այս րառր
սքանչելի
կերպով
ցույց է տա­
լիս, որ Խորենացու
մոտ
ղ
հնչվում է դեռ
լ
և տակավին
ղ
հնչումր չէ
ձևակերպված։
Նույն հատվածր Թ գլխում
պատմվում
է
հետևյալ
ձևով, «աղմուկ մեծ լեալ ի գօտիս
մեծի
լերինն
Կալկասոլ
յաշխարհին
Բռւլղա–
Րայ,
և բազումք ի նոցանէ
հատոլածեալք
ե֊
կին
յաշխարհս մեր և բնակեցան
ներքոյ
Կողայ»։
(
Այսպես
րստ
հրատ,
Վենետկի։
Նոր
հրատարակությունը
(
Տփ, 1913) մեծ
ան ուշա դրոլթ յա մբ երկու
դեպքոլմն
էլ\֊ով
(
Բոլլղարայ,
Բոլլղարաց)։
Բուլղարայ
ձևր իր
ղ
ձայնով
չի հա մա պա–
Fonds A.R.A.M