652
րաց աղբ. Ա. էջ 200), Արաբական
արշա­
վանքները
պատմելիս
գրում է Բուղա՝
(\՚
ձ\՝.
Շուղա)
և Բաղդադ։
Երկուսն
էլ
վաղուց
հայտնի
ձևեր են։
Նույնպես
ԺԵ ղարի պաշտոնական
գրու–
թյանց մեջ (Վրաց աղբ.հտ, Բ, էջ 74) դրա­
նում ենք հյ, Մ աղասբերղի
փոխարեն
վրաց.
Մաղասբերեթի։
Կամ թե
ժէ
դարում,
Փար֊
սադան
7՛
որգիջանիձեի
Պատմության
մեջ
(
Վրաց
աղբ, հտ, Բ, էջ 89),
Վաղարշապա­
տը տառադարձված
է
Վաղարշափաթ
և ն\ր–
մ՛աններ։ Այս բոլորը մեր հարցի
համար
այլ
ևս նշանակություն
չունին։
Այժմ
անցանենք այն բառերին,
որոնք
ընդ­
հանուր են թե հայերենի
և թե
վրացերենի։
Սրանց մեջ մ եծա գույն
մասամբ
\ –
ի դեմ
գտնում ենք վր՛աց,
լ.
ինչ. քաղաք =
քալաք ի,
պտոլղ =
պտուլի,
մախաղ
= մախալի,
եղերդ
= ալերդի,
բաղարջ
= բլարջի, &ձւշ=նելի,
շիւղ
= շուլօ, ա » ^= տ ոլօ ,
տաղախ
= տալախի
և
այլն։
Մի քանի
դեպքում
հյ, \ ֊ ի դեմ
գտնում
ենք
ղ.
այսպես են՝
հյ. թաղար֊
վրաց.
թաղարի,
երկուսն էլ
փոխառյալ
թաթարերենից։
հյ, բալղինջ<Հվրաց,
բաղլինջա,
բղալել
<;բղավիլի,
ճղաւնդիտէլ
<&ղ՚ ո ն դ ի դ ե | ի ,
ծինամծղոր
<ՀԼ
ծինամձղոլի
ուշ
ժամանակի
փոխառություններ
են վրացերենից
հայերեն,
հնա դույնը՝
ծինամծղոր
1245
թվի մի ար՛­
ձանագրության
մեջ։
հյ. տոլղտ^> վրաց.
տուխտի,
օղ^> վրաց.
օղի
«
գինդի
օղակը»
բոլորն
էլ ուշ ժամա­
նակի
փոխառություն
են հայերենից
վրա­
ցերեն։
Մնում
է հյ.
ջրմուղ,
որից
կազմվել
է
վրաց.
ջուրղմուլի
«
ջրհոր»,
առաջին
մասում
պահելով
հյ.
ջուր
բառը և նրան
կցելով վը֊
րաց.
ղմուլի
«
խոր,
խորունկ»
(
ըստ
Մառի
3 8 0
58),
Ահա
սրանք են մեր հարցի
առթիվ վրա­
ցերենի
մա՛տուցած
նպաստները,
որոնք եթե
նոր բան չեն ասում, գոնե չեն հերքում, այլ
նորանոր
օրինակներով
հաստատում
մեր
արդյունքն
երր։
Կխնդրեի մեր եղբայրակից վրացի գիտ­
նականներից, ՈՐ եթե ունեն որևէ նոր բան
այս նյութի պարզաբանության մասին, հրա­
տարակությա՛ն տ ային։
Պ աթսկերենն
էլ ունի մի քանի բառ, ո֊
րոնք շոշափում
են մեր
հարցը։
Առաջինը
Մուշեղ
ա՛նունն է, որ հիշում է
Ֆիրդուսին
(
տե ս իմ Ֆիրդո՛ւսին
Հայոց մա­
սին,
էջ 43, 63) ձ ^ յ . * աՏ1\
ձևով,
սա
այ՛ն
Մուշեղ
Մամիկոնյան
զորավարն
է, որ
Մորիկ
կայսրը
օգնական
ուղա՛րկեց
Պար­
սից
հոս րով
թագավորին
(584
թ՛)։ Ֆիր­
գուսին
կարող էր այս
անունը
հույներից
ս՛տացած
լին՛ել
(՚
Լ-ի տեղ
Տ
ձայնով),
բայց
կարող
էր նախապես
գր՛ած
լինել
յ
^ ճ .
յ . *
ապա
եռա կետ ը կորչելով
դարձած
լինել
^էքՏ
՚
Ո.
երկու
ղեպքոլմն
էլ
ղ
= 1
հա­
մապատասխան
է Զ Դ
ա
րի
արտա՛սանության։
Երկրորդն է պրս.ձ.ԼՃ^֊
ՅՅՈե31ւ13
բառը,
սա այն բույսն է, որ հայոց մեջ կոչվում է
«
չաման»
՛
և գլխավոր
ղերն
է խաղում
ա֊
պ ուխտ ի պա՛տրաստման
մեջ։ Պարսիկ
բառը
կարելի չէ ստ ուգա բան
ել որևէ ձևով,
ուստի
կարծում
՛
եմ, որ փոխա՛ռյալ
է հյ,
շնբաղեղ
ձևից։
Այս՛պիսի բառ չէ ավանդված
մեր մա­
տենագրության
մեջ. բայց
հեշտ է
ենթա­
դրել
շուն + բաղեղ
բառերի
բարդությամբ։
—
Փ ոխառութ
յունր
կատարված
պիտի
լինի
նախ քա՛ն Թ դարը։
Երրորդն
է պրս. յ^6>\
3
X12,
որ ձևով և
իմաստով
նույն է հյ.
աղիւս
բառի
հետ։
Հայ
ձևը չի կարող
պարսկերենից
ծագել,
բայց
պարսկերենը
կարող
է մեծ
դյուրությամբ
ծագել հայ ձևից՝ ուշ շրջանի
արտասանու­
թյան
համաձայն։
—
Վրացին
ունի 1-ով
ալիզի։
Չորրորդն
է
սաղաւարտ,
որ Ե
դարում
արդեն
փոխառյալ
էր պահլավերենից։
Պհլ,
ձևն էր
*
ՏՅքՅ
՝%
ք31
՜
է
«
գլխանոց»,
ուր թեև մեր
դ-ի դեմ V ենք գտնում,
բ՛այց դա
խաբու­
սիկ է։ Պհլ, բառի մեջ կրկին
Հ֊երից ա՛ռա­
ջինը տ արանմ անութ յամ բ դարձել
է \, որով
բառը
դարձել
է
*
Տ313^31՜է,
սրանից էլ կա­
նոնավորապես
հյ,
սաղաւարտ։
Հինգերորդն
է
սարաղոա
«\
վեղար,
կնգուղ»,
այս բառը
Առձեռն
բառա՛րանը
միայն
գիտեր
և
գրում է
սարաշուն.
ըստ իս պետք է ուղ­
ղել
սարաղուհ,
ինչպես
ունի
Քուչակի մի
Fonds A.R.A.M