651
Բուղա
անվան
նման։
Ուստի նա
անշուշտ
հարազատ
է և ղ~է^
տառադարձությունը
տանում է Թ ղարի
կեսը։
Բուղա
անունը
հիշատակում
է նաև Թով­
մա
Արծրոճնին (Թ դար), նա. հիշում է ոս՛­
տիկանի
անոլնր 40 էջ, բայց
դարձյալ
Բու­
ղայ
և
Բոլխայ
տատանյալ
ձևով, և
որովհետև
ինքը վանեցի է և վանեցոց
համար
|ս
և
հ
միևնույն
բաներն են, ուստի իր երկու
ձևե­
րի վրա ավելացել
է նաև
Բանայ։
Ասողիկն էլ ունի
Բուղայ
անուն՛ը և միշտ
ղ
տառով
(
հրտր, Պետերբ,
1885,
ըստ
ցանկի
4
անգամ)։
Թովմա
Արծրոլնին
հիշում է նաև
Բաղ֊
դադը (էջ 106), որ Աբբաս յան
խալիֆաների
մայրաքաղաքն
էր և հիմնվեց Ը դարի կե­
սին։ Այս անգամ
Բաղդադ
գրչություն
ր հաս­
տատուն է քև չունի վարիանտ։
Սերե ո ս ը
բ ը ֊
նականսՀբար
չպիտի
հիշեր Բազդադը,
որով­
հետև
ինքը է դարի կեսի մարդ է։ Իսկ
՚
Հ և ո ն ֊
դը, որ ապրել էր մինչև Ը դարի
Վ
ս
Ր1°քԸ
(
Զարբ,
Հին դպրՀ
497),
բնականաբար պի­
տի
ճանաչեր։
Եվ
իրոք մի անգամ
հիշա­
տակում է այդ քաղաքը
Բաղդադ
ձևով
(՛
տե՛ս
տպ, Պետերբ, 1887, Գլ.
լդ,
էջ 145), Դըժ–
բա խտաբար
այս էլ հետին
սրբագրություն
է. և այդ հայտնի է նրանից, որ
ձեռագիրր
ունեցել է արևմտյան
հետին
տառագարձոլ֊
մբ
Պաղ տատ
՛
և հրատարակիչը
դարձրել
է
Բաղդադ։
Զարմանալի
է որ Յովհաննէս
Դրասխանա–
կերտցին, որ մեռել է 929 թվին, դեռ չգիտե
Բաղդադը և կոչում է «Բաբելոն»։
Այսպես՝
հիմնվելով
Տփղիսի 1912թվի
հրատարա­
կության
ցանկի վրա, չկա.
Բաղդադ,
բայց
կա
Բաբելոն՝
երկու
անգամ։
Առաջինն է՝ էջ
193 «
Ապա գրէ հրովարտակս
և առաքէ
դես­
պանս
\
և ընծայս
գեղեցկայարմարս
Իսմա­
յէլեան
ամիրապետի
ի Բաբելոն»,
(
նույնը
տպ. Երուսադէմի,
գլ.
լթ
էջ 242,
.
դես­
պանէս, ի Բաբելոն)։
Երկրորդն է տս/. Տվւ.
էջ 325 «շուրջ
զթագաւորանիստ
քաղաքաւն
Բաբիլոնի»։
Ասողիկի մոտ (Ժ/Ժ՚Ա գար) նույն
քաղաքր
հիշված է
Բաղդատ
ձևով, ութ անգամ (րստ
ցանկի հրատ, Պետերբ.
1885)։
Այժմ
անցնում
ենք վրաց
աղբյուրներին։
Հայտնի
բանա՛ս եր Լ. Մ ելիքս եթ֊րեկր
հրա­
տարակեց
իր երկհատոր
աշխատությունը
(
Վրաց
աղբյուրներր
Հայաստանի
և
հայերի
մասին,
Երևան
1934 — 6),
ուր հավաքված
են այնբոլոր հատվածներր,
որ տալիս
են
՛
վրաց
հեղինակները
հայոց
մասին։
Աշխա­
տությունը
հատկապես
մեր նպատակի հա­
մար շատ լավ է կազմված,
որովհետև
թարգ–
՚
մանիչր
ամեն
անգամ
հա՛տուկ
անունների
կողքին փակագծով
դնում է վրացերեն
տա֊
ռա գարձությունր ։ Ամեն
տեղ ուր պատա­
հում է
ղ
տառով
մի բառ, վրացին
դնում է
լ։
Այսպես
օր. Արսեն Սափարացոլ
(
Թ դար)
հատվածում
ունինք Ա հտ. էջ 35 Եկեղեաց
= Ելեկեցի, էջ 42 Մուշեղ–
Մուշել
(
նույնը էջ
43),
էջ 44 Շողա կա թ = Շուլկաթ,
Եղվարդ–
Ելիվարդի, էջ 45 Մ աթուսաղա
—
Մ աթուսալա
և
այլն։
Չեմ
ուզում
երեււներ
լցնել այս կարգի բա֊
ո երր հավաքելով,
որոնց
համար
հատուկ
ցուցակ է տվել նաև պրոֆ.
Լ. Մ
ելիքսեթ–
բեկը, էջ 69 — 70, ապա. էջ 84 — 85,
Ինչպես
պրոֆես՛որը՝ էջ 63—66
ցսւյց է
տալիս,
վրացի
հեղինակր
օգտվել է
հույն
աղբ յուրն երից, բայց նա կուրորեն
չի
հետևել
բնադրին,
այլ տառադարձությունը
ճշտել է
րստ
հայերենի։
Այսպես
օր. Մաշտոց,
Մու­
շեղ և ա՛յլն բա՛ռերի մեջ գբել է ո՛չ թե
ս,
ինչպես է հոլյնր, այլ ճշտիվ շ, ինչպես է
հայերենը։
Եթե վրաց
աղբյուրներր
ուշ շրջանում դր­
բած
լինեն
հյ. դ—ի դեմ
լ,
դա ոչ մի նշանա­
կություն
չունի,
նրանք
պահել են հին աղբ­
յուրների ա վան գութ յունր,
ճիշտ
ինչպես այ­
սօր
մենք
գրում ենք Տփղիս
(
դ֊ռվ),
հաս­
տատ
իմանալով
հա՛նդերձ
թե վրացիք ա֊
սում են
Թբիլիսի
և պարսիկները
Թիֆլիս
(\֊*
Վ)>
Նմանապես երբ վրացոց շատ ուշ
շրջանի
աղբյուրն՛երը
դրում են ղ—ի դեմ
զ ,
այդ էլ
նշա՛նակություն
չունի,
նրանք
հավատարմու­
թյամբ տառա դարձրել են այն՝ ինչ որ լսել
են։ Կարևորը
միջին
շրջանն է։
Օրինակ՝
Վրաց
անանուն
պատմիչը (ԺԱ
դար)
«
Վրաց
մատյանը»
գրքու՛մ (տե՛ս Վը
Fonds A.R.A.M