636
քով
լրացրած։
Ծագումր
ժողովրդական
բա֊
ցա ս։ ր ութ
յամ
բ
դնում
են
պրս.
ք^1~– Xս^^3
«
Աստված»
և
–
յ.յ
ք)Մ
«
սուրբ»
բառերից։
Այս
բացատրությունը
բա՛վարար
չէ,
որովհետև
~ին
մնում
է առանց
մեկնության։
Հիմնվելով
այն ձայնական
օրենքի
վրա,
որով
տեղացիք
(
ղարաբաղցիք,
զանգեզոլր֊
ցիք
և մեղրեցիք)
չունենալով
ֆ
բաղաձայ֊
նը, օտար
լեզուների
այս
հնչյունը
վերա­
ծում են
ւի>
Հիշյալ
բառր
մեկնում
եմ պրս.
ք > ՚ > – 1 1յԱծՏ ճսճտ.1ւք6ՈՈ
«
Աստուծոլ
ստեղ­
ծած,
աստվածաստեղծ»։
Թրքական
արշավանքից
հետո՝
Արաքսի
երկու ափերին
էլ պարս՛կերեն
լեզուն
վերաց­
ված
էր։ Ուստի
Խադափիրին
պարսկերեն
ա–
նունր թրքական
ներխուժումից
՛
ավելի
առաջ
է>
21
(22).
Մ Ա ԼԱ
Հ Ի
Հայկական
Ակադեմիայի
վիցե-պրեզի–
դենտ Վ. Գոլլքանյանը
հարցրեց
ինձ, թե
ի՛նչ
ծագում
ունի
մալաոի
բառը,
որով
հասկա­
նում են այժմ
Երևանում
և նրա
շրջակայ­
քում մի տեսակ
խաղող
և նրանից պատ­
րաստված
սքանչելի
քաղցրահամ
գինին։
Այս
բառր
ինձ ծանոթ
է
մալաղի
ձևով և
ո՛չ թե
մալաոի։
Գավառական
բառարանում
(
էջ
742 — 3)
գտնում
ենք
մալաղի
կամ
մա–
լաղեկ
(
Վանի
բարբառով)
«
սքա՛նչելի
քաղց­
րահամ
տա՛նձ, որ կախան
են անում»,
մե –
լաղ
կամ
միլաղ
(
Վանի
բարբառով)
«
կիսա­
հաս
պտուղների
կապոց, որ կախան
են ա֊
նում»։
է
Երկուսի
մեջ էլ հիսնական
իմա՛ս՛տն է «կա֊
խել,
կախան
անել»։
Բ ւ § § Տ ,
անգլիացի
կամ
ամերիկացի
բո­
ղոքական
քարոզիչ
Զմիռնիայում,
հրատա­
րակել
է 1847 թվին
մի բառարան,
որի խո­
րագիրն
է « հ
Vօ ^Ձե ս 1 3 ^V օք աօւ՜ճտ ԱՏ6.Ժ ա
1710061-
Ո ՅՈՈ6Ո13Ո, եսէ ՈՕէ
Խսոձ
1
Ո էհն
ՅՈՇաոէ ՅՈ716Ո13Ո 16Ճ1Շ0ՈՏ»*
Այս
գրքում,
էջ 93, իբրև
ռամիկ
բառ
հիշված
է
մուղալ–
լեխը կենալ
«
կախված
մնալ,
ընկնելու
վը–
տանգի
մեջ
լինել»։
Միջին
հայերենոլմն
էլ գործածված
է այս
բառր
մաղլաղ
ձևով,
ինչպես
գտ՛նում
ենք
Հայսմաւուրքում
(
մարտի
18). «
Երեք
երկինք
հաւասարեալ
ի շոտջ
գան
և պատեն
զ
ա
շ ֊
խարհաւս՝
ի վեր և ի վայր
մաղլ աղ
(՚
տըսլ­
ված
է
մաղալաղ)
առեալ
և իւրեանց
շրջա­
գայութեամբն
զերկիրս
ի կայի
պահեն»։
Այս
բոլորը
միևնույն
են ՛և ծա՛գում
են ա֊
րաբ^Հ^Լտւյ,
1՜
ՈԱ՚յ11յԳ
բառից,
որ
նշանակում
է «կախեալ,
առկախ))։
Գիտական
առած
է
լ^Լտւյ֊
Հյ>յ\ ռ^Հ՜
եԱՐՐ6–1 ՅՐձ 1ՈԱ՚ՅււՅզ
«
երկ­
րագունդը
առկախ
է»։
նույն
բառը
նշանա­
կում է նաև
«
գլխիվայր
շրջվել,
գլուխկոնծի
տալ»
և այս
իմաստո՛վ
Պարսկաստանում
դարձ՛ել է
1
ՈՅ71Յ7.
այս ձևից է նաև միջ. հյ.
մաղլաղ։
Նույնից
է դարձյալ
վրաց.
Յօշոօյյ
0
մալաղի
«
գլուխկոնծի»
(
տես
նաև Արմ. բա՛ռ.,
հտ. Դ, էջ 771 =տպ.
Գ, էջ
239)։
22
(23).
2
ԻՐ
Մինջանի
բառարանում,
որ
հրատարակեց
իմ
հանգուցյալ
դասընկեր
1
Հ.
(
յՅԱէհ10է
(
ան,
հտ. 19, 1916 թ.), էջ 145 գտնում եմ
ՇՄ1
«
ծիրան»
բառը, որի հետ հեղինակր
հա­
մեմատում
է նա>և
եիդդաո
բարբառով
0.61*1
և
քաֆիր
բարբառով
էՏՄՅՈ.
(
այս
բոլորը
խոսում
են Հինդոլքուշի
բարձունքում
)։
Հե­
ղինակը
չգիտի
այս բառերի
ծագումր.
մի­
այն
հիշում
է թե Մունշի
Ֆայիզ֊Րախշր
գրում է այս բառր
(՝
հշւ7
ձևով, ապա
հարց­
նում է թե արդյոք
Հնդկաստանի
լեզուն
երից
փոխ առնված
մի բառ
չէ ։
Ակներև
կերպով
մինջանի
շիւ՛ի»
եիդղահի
շերի
և քաֆիրի
ցիրաո
«
ծիրան»
նույն են
մեր
շիր
բառի
հե՛տ։
Ո՞ր
լեզուն
փոխ
է առել
այս բառր
մյու­
սից,
հայերե՞նր
Հինդոլքոլշից,
թե՞
Հին–
դուքուշի
այս բարբառները
հայերենից։
Հայերեն
շիր
բառի
ծագումր
հայտնի
է.
նա
իբրև
ձայնդարձ
միանում
է հյ.
շոր
բառի
հետ, որի ծագումը
հնդեվրոպական
է. առա­
ջանում
է հնխ.
Ա
2
Տ01՜0Տ
ձևից. հմմտ. սանս.
1
<տյ1՜յ,
հուն.
ՀՏՕՕՀ
«
չոր»։
Հյ.
շիր՝
թեև
ա֊
ռաջանում
է
շոր
բառից
և րստ
այսմ
բուն
նշանակում
է ամեն
մի չոր պտուղ,
բայց
հատկապես
ծիրանի
չորը։
Մյուս
պտուղների
Fonds A.R.A.M