632
«
օձահայր»,
կազմված
ՅՃ1
«
օձ» և
թ1#1՜3
«
հայր»
բառերի
բարդությամբ։
Զենդերենի
սովորական
ձևն է
բւէւ
՜
Յ,
բա յց հին
զենդե֊
բենում
գտնում ենք
թւՓէ
՜
Ձ
(
տե՛ս
831
՜
է1ւօ1օ–
17136,
ՃԱՄՅՈ. \\^5ւ
՜
է61՜ե.,
էջ 905)։
Բար­
դության
հնա գույն
ձևն է սա, որ նշանա­
կում է ո՛չ թե «օձի
հայր»,
այլ «նա, որի
հայրր օձ է», իբրև հակառակր
հոլն,
-0-710։–
է–)թ
«
բարեհայր»
և
6
Օ
։
՚**
է1թՏ10է
«
նշանավոր
հոր աղջիկ»
բառերի։
Նույն բառից
ունինք նաև զնդ,
ՅՃ1–Շւ"Թւ՚3,
որ
831–
էհ0ւ0ւՈՁ6
(
անդ
266)
մեկնում
է
«
^0Ո\
Օւ՜ՅՇՈ6Ո Յետէ31ՈւՈ6Ո
(1»,
այն է՝ «վի–
շապազարմ»
(
հմմտ.
հյ.
Մանասիհր
<Հի\տւ֊
ՈՅ-Շւ՚&ւ՜Յ
«
Մանայի
զարմ կամ
սերունդ»)։
Մնում է բացատրել
հյ.
Ժպիրհ
և զնդ,
32
ւ–բ1
՜
Ց
՝
քՅ
«
օձահայր»
բառերի
իմաստի
տարբերությոլնր։
Բայց փուտ
անուններր
չա­
փազանց շատ են փոփոխում
իրենց
իմաստը
և այս կողմից մեծ արգելք չեն
ներկայաց­
նում, հմմտ,
օր.
հով,
թրք,
հոջա
\
ևն։
12.
ԴԺՊՀԻ
Այս
բա՛ռր գործածված
է Եմ.բ. 12, Ես.
գ. 10 ևն. «անհաճոյ,
ծանր, խիստ,
դժրն֊
դակ»
իմաստով։
Բայց կա նաև
հնության
հազվագյուտ
մի մնացորդ
էլ
դժպիրհ,
որ
մի .անգամ գործածված
է Գ. մակ. ե. 22։
Այս
ձևից,
Ր
բաղաձայնի
սովորական
կըր–
ճատմամբ,
առաջացել
է
դժպիհ,
որ առան­
ձին չէ գործածված,
բայց
ի
մասնիկով
կազմ­
վել է նրանից
սույն
դժպհի
բառր,
ինչպես
որ
ն լ
և
ութիւն
մասնիկներով
էլ՝
դժպհել,
դժպհութիւն։
Այս
բոլորը
սպասում
էին
մեկնության։
Ժպիրհ
բառը
վերի
ձևով
մեկնելուց
հետո
այլևս
դժվար չէ
ենթադրել
իրան.
*
ճս՚ձ–
բւ՚Օւ՚Յ
ձևր, որ պիտի
նշանա՛կ ե
«
չարահայր,
նա, որի հայրր չար է, չարի
ծնունդ»։
13.
ԱԴԻՅԱՄԱՆ
Այս
՛
անունն
են կրում
Նոր֊Բա
յազետի
մոտ գտնված
երկու
գյուղ՝
Վերին և
Ներքին։
Ադի-յաման
կազմված
է թրք, ձձ «ա֊
նուն», տճւ «անունը»
–
|– ^301311
«
սոսկալի, ս.–
հավոր ևն» բառերից
–,
և նշանակում
է «ա֊
ն՚ունը
սոսկալի»։
Ինչո լ է ստացել
գյուղն այս
անունը։
Ալիշանը
ցույց է տալիւ։, որ Ատի
յամանի
հին
անունն է Կոթ (տե՛ս
Սիսական, էջ 55
ա և շար.)։
Նույնր
գտնում ենք նաև Սմբա­
տն անց,
Գեղարքունի,
էջ 530, 645 ևն։ Այս
բառը
թուրքերր
պիտի
արտասանեին
§6է,
որ թուրքերենում
նշանակում
է «նստոյ տ՛ե­
ղի»։ Ահա թե ինչու
նրանք պժգա՛լով այս ի ֊
մա՛ս՛տից, խուսափել
են անունը տալու և կո­
չել են «անունը
սոսկալի»։
Լեզվաբանության
մեջ հայտնի
6
ԱբՈ61ատ–
1116–/՛
սովորական
մի դեպք է
այս։
Միևնույն
երևույթր
նկատեցի
ես այս ա֊
մառ,
Գաւգրիում
եղած ժամանակս,
համ
շեն֊
ցոց
բարբառում
։
Տեղացիք
թեև
գիտեին,
բայց
խուսափում
էին գործածել
կոթ
բառը
(
որ բարբա՛ռային
արտասանությամբ
հնչվում
էր ճշտիվ
§6է)
և նրա փոխարեն
ասում էին
պ ո չ > բ Է օ շ ։
Երբ հարցրի, թե ինչո՞ւ պոչ եք
ասում
ւ&
ոչ
կոթ,
պատասխանեցին,
թե
«
մ ենք բոլորս
թուրքերեն
գիտենք, և այդ
բառր
թուրքերենով
«
վա՛տ
իմաստ
ունի՛»։
Ուրիշ տեղեր էլ կան
Ա դիյաման
անունով
վայրեր։
Հի՛շե՛նք
հատկա՛պես
Մա՛լա՛թիա
յի
հարավային
կողմը գտնված
Ադիյաւքան
քա֊
ղա՚քը, որ նաև Հիւսն իման ս ուր
= Հասանլքո–
սուր
էլ է կոչվում։
Արդյոք
սրա՞նք
ինչու են
ստ՛ացել
«
սոսկալի»
անունը։
14
(15).
ՎՌՆԴԵԼ
Այս
բառր
գրաբարից
ավանդված
չէ. հա­
տուկ է արդի
բարբառներին,
ս՛ովորակա՛ն
է
պոլսահայ
բարբա՛ռում,
որից
անցել է արև–
մըտահայ
գրական
լեզվին և գրվում է
վոըն–
աել։
Նույնը կա նաև Երևանի
բարբառում
և
քիչ ան՛գամ գործածվում
է արևելահայ
գրա­
կանում՝
վոնդել
ձևով։
Երկուսի
հնչումն էլ
նույն է (թրթռուն
դ
ձայնով)։
Ծագումը
բացատրված
չէ. ըստ իս առա­
ջանում է պրս.
ւձԱյ՚քյ քՅ Ո ճՅ Ո
«
վանել, վտա­
րել,
քշել»
հոմանիշից։
Ասվում
է հա՛տկա­
պես
Օձ)՝՛յ
յ կ Ե32 1՜
ՅՈ<ՅՅՈ
«
յետս
վանել»,
Fonds A.R.A.M