030
տության
մեջ, որ
Ւ1օա֊/ք
Ստուզաբան, բա­
ռարանի
քննադատությունը
|& հավելվածն
է։
՛
նույն իսկ պարսիկ
թառի
հնչման
անորոշու­
թյունը
(
Հ
*
նախաձայնո՞վ,
թե \<լ) նշան է, որ
այդ բառը
բնիկ պարսկերեն
չէ։
ենթադրում
եմ, որ դա
հայերենից
փո­
խառյալ բառ է և ծագում է
գովասան
թա­
ռից։
Գովասան,
ճիշտ
ինչպես
վիպասան
և
ճարտասան,
հայերենի
հնադույն
բառերի
շարքից է՝ իր -
ան
դեր բա յա կերտ
՛
մասնիկով
և կազմված
է
գ ո վ –
ա ր մ ա տ ի ց ,
իթրև
«
գովք
ասող»։ Այս թառը՝
վիպասան
թառի
հետ
միասին,
ներկայացնում
է հին
հայոց
երգիչների
մի տ՛ես՛ակը, որ պարապում էր
իշխանն՛երի
և թագավորների
վրա
գովքեր
ասելով ու երգելով։
նրանց
համբավը
այն­
պես էր տարածվել, որ հասել էրնաև Պարս­
կաստան՝
մեր հարևան
երկիրը։
Հարց է, թե
գովասան
բառը
կարո՞ղ էր
դառնալ պրս,
§ՕՏՁՈ
կամ
շէյՏՁՈ.
այս մա­
սին առարկության
տեղիք
չկա,
որովհետև
՜0
>Ձ
կամ ա& ձևի
վերածումը
Օ
կամ
էք
ձևին՝ անսովոր չէ պարսկերենում։
Այսօր
էլ
պրս,
ա^-ւՈՅա
կամ
էՕ^ՈՁՈւ
«
կարող եմ»
բայը
դարձել է ժողովրդա՛կան
լեզվում
էօ–
Ո Յ ա
կամ
է՚ՄՈՁ1Ո<
Ըստ
այսմ
հյ,
գուսան՝
պարսկերենից
ետ առնված
փոխառություն
է>
Երկրորդ
հարցն էլ այն է, թե կարո՞ղ էր
հայ
երաժշտությունը
Պարսկաստան
անցած
լինել
կա՛մ հատկապես
նրա մի
տեսակը
ընդունվա՛ծ
լինել նաև
Պարսկաստանում։
Պարսկական
երաժշտությունը
շատ հ՛ա­
րուստ
է. բ՛առարա՛նում
կան բազմաթիվ թա­
ռեր, որոնք ներկայացնում
են
բազմատեսակ
եղանակի
անուններ։
Կա՛ն եղանակներ
էլ,
որոնք
իրենց
անունը ստացել են այս ինչ ե֊
րաժշտի
անունից կամ ՛այն
ինչ երկրից ու
գավառից։
Պրս.
§ 0 Տ Ձ Ո
բառն
էլ
համարվում
է մի նշանավոր
սրնգահարի
անունից, որ
կարող էր հայ եղա՛ծ
լինել
և կոչել
իրեն
պարզապես
«
գովասան»։
Ես 7 տարի
մնացել
,
եմ
Պարս՛կա՛ստանում,
պիտի
խոստովանվեմ,
որ
երաժշտությունը
չտեսա
այնպես
ծաղկած,
ինչպես
սպասելի
էր։ Կովկասում
և հա՛տկապես
Ղ
ա
բա՛բաղում
շատ
ավելի
ծաղկած
է պարսկական
՛
հրա֊
ժըշտ ություն
ը։ Եվ 1919 թվին, երբ
՚
ղարա֊
թաղցի
հ՛այ երաժիշտների
մի խմբակ, 5 հո֊
գուց բաղկացած,
եկավ
Ւեհրան
մայրաքա­
ղաքը,
ամենամեծ
ընդունելությունը
դտավ
ե
նույն
իս՛կ արքայական
պալատը
՚
բարձրա֊
ցավ։
Հիշեմ վերջապես
միառած, որ տարած֊
ված է Կո՛վկասում.—
էրմենի
օխույանըն
դիլինի
քէսէսէն,
Մ ուսիլման
չալանըն
էլին ի
քէսէսէն.
(
հայ
երգողի
լեզուն
կտրես,
իսլամ
ածողի
ձեռքը
կտրես)։
Այս ՛առածը
ցույց է տալիս, որ հայը
իբրև
երգիչ արժանավոր
բարձրության
վրա
կանգ֊
նա ծ չէ (անշուշտ ո՛չթե ձայնի,
այլ ո՛չ հա­
ր՛ազատ և մաքուր
ա՛րտասանության
պատ­
ճառով), իսկ նվազելու
մ՛եջ նա ՛շատ
ավելի
գերազանց
է, քան իր իս՛լամ
եղբա՛յրակից
երաժիշտները։
10.
ԹՈԻՂԹ
Այս բառի ծա դում ը կապված է
կուլտուրա­
յի պատմության
հետ։
Հայերենում
թ ա ղթ
՛
բառը
ունի
երկու
ի ֊
մաստ,
1 )
այն բամթակյա
նյութը,
որի վրա
դրում ենք, և
2)
գրվածք,
գրություն,
ն՛ամակ։
Իմաստաբանորեն
ո՞րն է սրանցից
նախ֊
նականը։
Քո լոր բառարաններն
էլ ՛առաջին
իմաստը
դնում են նյութը,
որից հանում են «գրվա՛ծք,
գրություն
կամ նամակ»։
Այսպես են
Հայ֊
կազյանը,
Առձեռնը \և Արմատ՛ական՛ը։
Աա~
կայն ճիշտ չէ այս։
Թուղթ
բառը՝
երկրորդ
իմաստով
գործած­
ված է մեր մ՛եջ հենց Ե դարից,
«
Պ
ալղոսի
առաքելոյ
առ կորնթացիս
թուղթ
առաջին և
թուղթ
երկրորդ»։
Իսկ առաջին
իմաստով
գտնում
ենք նախ Վրք. հց. ժը, «Եղբարքն որ
գիտէին
գործել
թուղթ» (ԺԲ
դար)։
Թուղթր
հնարված
էր չինացիների
մոտ
շատ վաղ ժամանակ։
ն. Ք. 123 թվին՛,
Տայ–
լուն՝ նախարար
երկրագործության՝
հանձ֊
նարարեց
թղթի
շինարարությունը
Չին՚աս֊
Fonds A.R.A.M