628
ՃՃ
^6Ո
«
դիմադրել»։
է ւ §
«
ուժեղ»,
անգլսաքս.
ց շ ճ ա
^ Յ Ո =
մհգ.
6.
ԱԼԻԻՐ-ԱԼԵՐ
Բ
հոլովման
մեջ զարմանալի
բացառու­
թյուն է կազմում
այս բառը, որ
հայերենի
սովորական
օրենքներով
չի
բացատրվում։
Պետք է մեկնել
հնագույն
ալեւր
ձևից, որի
սեռականը
ըստ օրինի պիտի
լին՛եր
*
ալելհր,
ինչպես
ոսկր—ոսկեր։
Այսպիսով
երևան է
գալիս մի նոր ձայնական
օրենք,
որով
-
եւե
դառնում
է
-
ե ։
նույնը
գտնում
ենք նաև
գիւղ
բառի
հոլովման
մեջ։
Հնագույն
ձևն է
գեւղ,
որ տվել է նախ սեռական
*
գեւհղ
(
ինչ­
պես
աստղ—աստեղ),
որից
–
եւե
դա՛ռնալով
-
ե,
ստացվել
է սեռ.
*
ղ հ ղ ։
Բայց
որովհետև
գեղ
շատ
թույլ ձև է իբրև
սեռական, նոր
մասնիկով
զորանալով
դարձել է
գեղջ։
Ըստ
այսմ
-
շ սեռականի
(
ինչպես
նա՛և
տրականի)
զոր՛ացուցիչ
մասնիկ է, որ գտն՛ում ենք նաև
ո
հոլովման
պատկանող
մի խումբ
ուրիշ
բառերի
վրա, ինչպես
եկեղեցի—եկեղեցւոյ
—
եկեղեցաջ, կղդի—կղգ տյ — կղզտջ,
մի —
միոյ — միոջ, կին — կնոջ։
Վերջին
ձևը են­
թադրել
է տալիս, որ նախապես
կի՛ն
բառի
սեռականն
էլ եղել ՛է
*
կ ն ո յ ,
որի վրա ավե­
լանալով
ջ
զորացուցիչ
մասնիկր,
ստացվել
է
կնոջ։
Հայերենի
եւե^>ե
ձևափոխության
նման
մի
երևույթ
է պարսկերեն
յք յ . յ է1^3ՈՅՈ1
«
կարող եմ», որ արդի բարբառով
դարձել է
էսոՅա.
7,
ԳԱՐԵԳԻՆ
«
Հայոց
անձնանունների
բառարան»–իս
մեջ այս անվան
ծագումը
նշանակել
եմ ան–
հա
յտ։
Հին
հայոց
իշխանական
տոհմերի
անուն­
ները մեծ մասամբ
պահլավերեն
են.
բայց
պահլավերենում
կարելի
չեղա՛վ
գտնել
Տսս–
րեգին
ձևը։
Մի կողմից այս հանգամանքը
և մյուս
կող­
մից այն իրողությունը,
որ բառի
վերջին մա­
սը
նույն է հյ.
գին
«
արժեք»
բառի հետ,
մտածել է տալիս, որ ա՛յս անունը
զուտ հա­
յերեն է, բարդված
գին
բառով։
Եթե
Գարեգին
բարդ բառ է՝ կազմված
գին
բառից,
առաջին
եզրը
պիտի
լինի
*
գարի,
"
Բ Ժ կարող
լինել
սովորական
հատեղենի
անունը,
այլ բոլորովին
ուրիշ
բան՛։
Համապատա՛սխան
մի խու՛մբ հատուկ
ա֊
նոլնների
համեմատությունը
(
ինչ.
Բանալու,
Բանալում, Թանկ, Թանկիկ, Թանկխաթուն,
Թանկմամա, Թանկտիկին, Թանկադիգ, Թան­
կագին)
ենթադրել
է տալիս, որ այս
* «
յարի
անծանոթ
բա՛ռն էլ պիտի
նշանակե
«
թանկ»
և այս վերջին
փոխառեալ
բառի
(
<Հպհլ.
է Յ Ո § )
հարազատ
հայ ձևն է։
Այսպիս ով երևան
է հանվում
անհետա­
ցած մի հայերեն
բառ էլ
*
գարի
«
թանկ»,
որի գործածությունը
1՝
դարից առաջ է։
Այս՛տեղ
արգելք
չպիտի
հանդիսանա այն
հանգամ՛անքը,
որ
գին
բառը պատկանում
է
ո
հոլովման,
իսկ
Գարեգին
հոլո՛վված
է
միայն սեռ.
Գարեգնի
(
Բուղ. Դ. ծթ. Արծր.
Ա. ժ)։ Որովհետև
մեծագին
<և
ծանրագին
բառերն
էլ սեռականում
կարող են
լինել
մեծագնի, ծանրագնի։
Ուզեցի
գտնել այս բառի ծա դումը։
Հընդ֊
ևրոպական
ցեղակից
լեզուների
մեջ գտա
միայն
հնխ,
§
2
6
ք
«
ծանր»
արմա՛տը, որի ժա­
ռանգներն
են սանս,
ջէՄՍ,
զնդ.
ցՕէՄԱ,
պրս. 0\յք
ՏՏքՁՈ,
Հուն. խթՀ, լտ.
§ ^ 1 Տ ,
միով.
ԵՅՄ,
գո,թ.
1
օսո՚օտ,
լեթթ.
§աէտ,
ո֊
րոնք
բոլոր
նշանակում
են «ծան՛ր»։
Հիշելի
է հատկապես
հուն,
|^()04
«
ծանրություն»
(
^ 3 1 ժ 6
–
Բ օ Խ ա ^ 684):
— «
Ծանր»
բառը
բարդվելով
«
դին»
բառի
հետ,
նշանակում
է «թա՛նկ»,
հմմտ, պրս.
Աէօ՚ք
,5՛
§Ղ1՜՚3՝Ո–եՅհՅ
և հյ.
ծանրագնի։
Բայց այս բոլորը
ցույց են տա՛լիս նա­
խաձայն
^
2
,
որ հա՛յերենում
դառնում
է
կ
(
և ոչ թե
գ ) ։
Արդյոք
այստեղ
է՞լ ունինք ^
2
և
§
2
հ
ձայ­
ների
փոխանակության
մի դեպք, որի մա­
սին վիճում են լեզվաբաններից
ոմանք, թե"
նմանությունը
պատահական
է
միայն։
Fonds A.R.A.M