= 0 ՚ Ր Ք ՚ Շ յ յՀԼ~~\
\–
ՀՃՀ
1
>
նոր յն. ՀՏ*0.րճ6ւ.0՝է,
իտալ.
ՏԸ31՜13էէօ,
մլատ.
Տ031՜13էս1Ո,
հֆրանս.
6
ՏՇ31՜13ւ6,
ֆրանս. ՇՇ2լք\ճէշ, անգլ.
ՏԸՅւ՜Խէ,
գերմ.
ՏՇհՅք130հ
«
վառ կարմիր կտոր», այս
բոլորը փոխառեալ են իրարից, ըստ
1
Հ1ս^6
414
մայր աղբիւրը արևելքից
Է, իբր թրք.
\
Տճշճշէ, մինչդեռ թրք. ձևը ըստ
Տ^ՅՐՕՔե
7,
46
իտալերենից
եւ — Աճ.
+ ՍԿԵՍՈԻՐ, ի - ա
հլ. «կնոջ
ամուսնու
մայրը»
ՍԳր. Եզն. Ոսկ. Կողոս. Փիլ. որից
ս կ ե ս ր ա յր ,
ս կ հ ս ր ե ա յ
«
ամուսնու
հայրր,
կեսրոջ այրը» ՍԳր. Մխ. դտ. Որս. ւմրկ, որ
և գրուած ռամկաձև
կ ե ս ո ւ ր ։
=^Ոնիկ հայ բառ. նախալեզուն
զանազա֊
նում Էր իգական
՚*
Տդշճ՚1՝՚Ա– «կեսուր» և արա֊
կան
*
Տ1յ6ե՚111՚0–
«
կեսրայր»։
Առաջինից են
ծագում սանս.
^ | ^
Շ^ՅՐ-քԱ՜,
պրս.
XսՏէ1^3,
յ ^ . ձ
ՃԱՏԱ,
Օյ^ձ,
ՃԱՏՐՅ
«
զո­
քանչ», քրդ.
XՕՏ1, Ճ6ՏԱ, ՃՅՏքԱ,
աֆղան.
XV^Տ^,
բելոլճ.
VՅՏ1, ՀքՅՏ6, VՅ Տ Տ 6
)
սոգդ.
՚ 7 * &
հ ,
յն.
ՏՅէՕքՕէ,
լտ.
ՏՕՇւ՜ԱՏ,
գոթ.
ՏVՅ^հ^0,
հբգ.
Տ ա § 3 1 ՜ ,
նբգ.
Տ0հ՚ԱՂ6§61՜,
անգսք.
Տ^6–
§61՝,
հհիւս.
ՏV06^3,
հսլ. ՏVշԽ)/, ռուս. գւռ.
Տ\՚–Խ՝ք, գրակ.
ՇՏ61<բ08ե,
կորն.
ք ա 6 § 6 1 ՜ ,
կիմր.
օ 1 ա 6 § 1 ՝ ,
ալբան.
V]^հտ^տ
«
կեսուր»։
Երկրորդից են սանս.
ՀԷՀ
Շ^ՅՕնՄՅ,
զնդ.
^հյշ^Ք
xVՅտս^Յ
)
պրս.
xստս^,
XստII^,
քրդ.
ՏՈ՚2Աւ՜, X021^, X^ս^,
աֆղան.
8
X31՜,
բելուճ.
VՅՏՅ^^ե;, /ս. Տ/Ս&օ;, յա. ՏՕՇ61՝,
ո.ո/7. Տ VՅ ^ հ ^ Յ , <ք
գ.
տ^շհսր, ծոռ. տօՒաՅՈ61–,
անգսք.
Տ^601՜, <օ/. ՏV6ե^ս, ռուս. 0 8 6 « Օ բ ՜ ն ,
լիթ.
Տ6Տ1ՄՅՏ, ^ո//ս. հտւջՇքՇՈ,
ալբան,
\\&\\֊.
«
կեսրայր»։
Սրանցից
ոմանք ուղղակի հա­
մապատասխանում
են հնխ, ձևերին, իսկ
միւսները երկուսը իրար են խառնել,
ոմանք
Էլ մի կամ միւս ձևը ջնջելով նոր ձևեր են
հնարել, այսպէս
օր. գերմ. «հայր» և «մայր»
բառերի
բարդութեամբ՝
Տշհ՝»16§6Ր–Մ1Աէէ6ք
«
կեսուր»,
Տ Շ ւ ՜ ա 1 6 § 6 ք ^ Յ ւ 6 ք
«
կեսրայր»,
ի ֊
տալ.
ՏԱՕՇՇքՅ
«
կեսուր»
և
ՏԱ0Շ6Ր0
«
կես­
րայր», ֆրանս.
ե63Ա–բ6ք6
«
կեսրայր»,
ե6ւ1&–
աՇՐՇ
«
կեսուր»,
անգլ.
աօէհ61՜–ւՈ–13ա
«
կե­
սուր»,
քՅ է հ 6 1 ՚ – ա – 1 3 ^
«
կեսրայր»
ևն։ Հայե­
րէնի մէջ արականր կորած
է. (և յետոյ
կազ֊
մւած
կ ե ս ր ա յ ր
«
կեսրոջ այր»
ձևր)։
Իգական
հնխ.
Տ^֊ճ՚ւ՜՜Ա– բառի մէջ՝ նախաձայնը ազ֊
ղուելով երկրորդ վանկից՝ յառաջացել է նախ
*
Ճ՚\\ՀՃ՚ՀԼ
\,
ինչպէս
ունին նաև սանս, և լիթ.
ձևերը, այնուհետև
*
ճ՚\\շճ՛
Հ\\– ձևը աղղուե–
լով արական
*
՝
Ճ\\ԿՃ
՚
ԼՄՕ–
ձևից, եղաւ
* 1
Հ ս 8 –
1\
^ԱքՅ
(
ինչպէս
ունի նաև յն.
1
x0001)
որից և
ձևացալ
հյ.
սկեսուր։—
Հնխ. ձևերի արմատը
համարւում է
*
ՏԼ)6–
«
ինքն, իւր»
դերանունը
(
Բօհօա ջ 2, 521,
ա 3 1 ճ շ
719,
էՐՅււէաօոո
295—6,
ՑօւտՅօգ 235, 9 օ ա § 486—7,
ՏրՈՕԱէ–7\\է2ւ116է
907— 8 (
շեշտում է այն հան­
գամանքը որ նորահարսի համար աւելի կա­
րևորը
ամուսնու
մայրն էր և ոչ հայրը,
սրա համար է որ հայերէնի մէջ անաղարտ
մնում է
ս կ ե ս ո ւ ր
բառը, իսկ նրա վրայ շի­
նուած է
ս կ ե ս ր ա յ ր
բա\ռը)։
Հայերէն
բաւռի
ձայնական
կազմութեան
վրայ
քննութիւնն
եր
տե՛ս
Տշհշքէ61օաւէշ 8 8 28 290
և ԱձԽ,
Յուշարձան
383–4)։֊
Հիւբշ.
491։
Ուղիղ համ եմ ատ ութիւններ
ունին
Ր շ –
էտաւ– 25, \\^ոճւտշհ. 19, ՕւշքտոեՅշհ,
861-1.
յՅհւ-հ. 1843, 445, ՑծէԱշհ 2 0 ^ 0
1850, 361,
Ճ Ո Շ Յ
64,
ա11շր
Տ ^ ճ ^
38, 573, 576,
Բւշէշէ 2, 369, մստէւ, 2շոմ–
տբ. 89, Լ Յ § .
Խա.
ՏէԱս.
§
1152,
Տէրվ.
/\1
էՅՈՈ. 64,
նախա
լ
. 75, 163
ևն,
\\
Դո–
ճւՏՇհ.
նախահայ
ձևը դնում է
*
ս ե ս կ ո ւ ր
կամ
*
ք ե ս ո ւ ր ,
Լ Յ § .
ճաւ. Տէսճ։ § 1152
*
ք ե ս ո ւ ր ։
Թիրեաքեան,
Պտկ. աշխ.
դրակ.207 և Հիւնք. դնում են պարսկե֊
րէնից։
ԳԻՌ
Ջղ.
ս կ ե ս ո ւր ,
Գոր. Ղրբ. Տփ.
ս կ է ՚ –
սուր,
Հմշ. Տիգ.
ը ս ւ յ է ս ո ս ՝ ,
Սչ.
ս ք ե ս ո ւ ր ,
Ագլ.
սկւհսէՈՐ,
Նմ.
ր ս կ ի ս օ ր ,
Սվեղ.
ի ա գ ի ւ –
ս է օ ր ,
Հւր.
ի ւ ս ք ի ւ ս ի ւ ր ,
Զթ՛
օ ս գ օ ս ո ւ յ , օ ս գ օ –
սուր,
Ախց. Երև. Կր. Մշ.
կ է ս ո ւր ,
Խրբ.
Պլ. Ռ. Սեբ.
գ է ս ո ւր,
Ալշ. Մկ. Վն.
կ իս ո ւ ր ,
Սլմ.
կ ՚ ը ս ի լ ր ,
Ակն. Ասլ.
գ է սիս ՝ ,
Ոզմ.
կ է–
ԱՕՐ,
Մրղ.
կիւսիւր. —
հետաքրքրական
են՝
Ջ զ.
ս կ ե ս Ր Օ Ր
և Խրբ.
գէսւՈՐ
«
կեսրայր»։
նոր բառեր են
ա ն ս կ ե ս ո ւ ր , կհսր ա կ , կ ե ս –
րիկ, կ ե ս ր ա նք , կ ե ս ր օ ն ք , ս կ ե ս ո ւ ր պ ա պ ։
*
ՍԿԵՏԱ,
որ և
ս կ է ս ւ հ ա յ ,
ս կ ի ա ի ա
«
փոկ,
կաշեայ խարազան» Պտմ. աղէքս, 86 (ըստ
զանազան
ձեռա գիրն երի)։
Fonds A.R.A.M