ՊԱՂ
ղիլ
«
սառչիլ»
Ել. ժե. 8. Յոբ. զ. 17. Պտմ.
աղէքս. «հովանալ»
Յայսմ.
պաղանալ
հոր,
նորապաղ
Պամ. աղէքս.
սառնապաղ
Գնձ.
պաղքաշ
«
ցուրտր
իրեն քաշող» Վստկ. 159.
պաղպաղակ
«
վանակնի
և բիւրեղի
նման
թափանցիկ
և փայլուն մի տեսակ քար»
Վե֊
ցօր. էջ 51. Շիր,
պաղլեղ
«
շիր»
Բժշ.
(
բարդ֊
ուած
հոմանիշ
լեղ
բառի
հետ),
պաղաչ
(
թերևս
գրելի
պաղակն)
«
մի տեսակ
ազնիւ
քար» Վանակ, հց. նոր գրականում
պաղ­
արիւն, պաղարիւնութիւն, պաղպաղակ
«
մա֊
րօժնի, տօնտուրմա»,
պաղպաղակավւսնաո.
«
պաղպաղակ
ծախող» ևն։
ՆՀԲ լծ. յն. ՜6դՕ<; «սառոյց»,
թրք.
թ6ե.
«
ամուր, պինդ»
և լտ.
թՅՕէԱՏ
«
տընկ֊
ուած»։
Հիւնք. յն.
7
էնդօ;,
՜
ռօ։ր՜ղ «սառոյց,
պարզ, եղեամն»։
8
ս ^§6 , ե>61է.1՜. 34
և
Մ
1, 455
պաղպաղակ
դնում է
փաղ­
փաղիլ
բայից։
Բշէ6քՏՏ0Ո,
Խ.
Ա. ճո՜Ո.
ՏէսԺ.
95
սանս.
եՅտէՁ
«
ապուշ», ֆրիզ.
թ31, |ՅՅ
11
«
հաստատուն,
անշարժ»
բա֊
ռերի հետ հնխ.
եօ1–, Է>1–
արմատից։
ԳԻՌ
կշ. Ախց. Երև. Կր. Մկ. Մշ.
Մրղ.
Շմ. Սլմ, Վն,
պաղ,
Ասլ. Խրբ. Հմշ. Ննխ.
Պլ.
Ռ. Սչ. Սեր.
բաղ,
Տիգ.
քՈ1ղ,
Զթ–
բօղ» թող,
Հճ.
քօղ,
Սվեդ.
բիւղ՛ —
այս բառերը
նշանա­
կում են «սառոյց» (Երև, Վն,), «ցուրտ» (Պլ,
ևն) , «սառն»
(
Ախց. Կր* )։ Նոր բառեր են
պաղապուր, պաղսիրտ, պաղբերնիլ, պաղե­
րես, պաղեանց, պաղպրակ, պաղլիկ, պաղ–
լին,
պաղլորակ, պաղուլակ,
պաղլուլակ,
պաղկհկ,
պաղշկիլ, պաղշտկիլ, պաղուկ,
պաղսրտիլէ —
Գլռ.
պաղիլ
նշանակում է նաև
«
աչքը անթարթ
նայիլ» և այս իմաստով նը֊
ման
է թրք.
յ ^ Ա յ . յ ՚ յ 1 >
ճօո ս գ 13ո աՅզ
(
Կամուս,
թրք. թրգմ. Ա. 818)
հոմանիշի
կազմութեան,
որ նոյնպէս
ծագում
է
ՃՕՈ
«
սառոյց»
բառից, իսկ ձօՈԱզ
«
խունացած»։
ՊԱՂ
«
փայլ,
փայլիւն, ցոլք», արմատ
ա֊
ռանձին անգործածական,
սրանից են
պա­
ղապանծ
«
լուսափայլ,
մաքուր,
լուսապանծ»
Հին բո.
պաղապանծական
Անան. եկեղ. և
կրկնութեամբ՝
պաղպաջ
«
փայլ,
փայլիւն»,
որի վրայ տես
առանձին։
֊
ք Պ Ա Ղ
«
քար», որ կայ միայն
պաղանձաւ
«
քարանձաւ»
բառի մէջ. Խոր.։ — Տե՛ս
Պալ։
ՊԱՂ
Տաշեան ՀԱ 1926, 79 դրաւ գլռ.
պալ
«
քար»
բառից։
ՊԱՂԱԿ
«
ցնդած ծերուկ»^ Նորա գիւտ բառ,
որ
մէկ անգամ
գտնում եմ գործածուած
Մաղ. թղ. 234. «Լուաք թէ եկն պապն
պա֊
ղակ (այլ ձ.
պակ^,
Վարդանա սարն պիսակ,
գիշերաբուն
Բուլղարաց
սպիտակավւառն
գեստրաս.,, պատագարոսն
պրաքսիս,
սէգ
գիշերեանն
ճեմօղ»։ Խօսքը «չարաբաստ (քիչ
յետոյ՝
վ ա տ ահամբաւ)
ծերունի Նիկոլա» զօ֊
րավարի
մասին է, որ կռուի էր եկել Վահ­
րամ Պ ահլալունոլ
դէմ։ Այս Նիկոլան նախա­
պէս
բուլղարների
վրայ էր գնացել
(
գիշե­
րաբուն
բուլղարների
սպիտակափառ
որ­
սորդ)։ Մագիստրոս
մի քանի անգամ ծաղ­
րում է նրա ծերոլթիւնր. նախ կոչում է
ծե­
րունի Նիկոլա,
երկրորդ՝
պապ,
երրորդ՝
սպի­
տակափառ,
(
սպիտակ
մօրուսն
ակնարկե֊
լով), չորրորդ՝
անժանի անկեոիէ՛ փիղ
(
անա­
տամ)
և վերջապէս՝
անտառի շիկորակ արջ։
Այս
բոլորից
յետոյ անպատեհ
չէ կարծեմ
պաղակ
բառն էլ դնել «ցնդած ծերուկ», իբրև՝
= յն. %Աա.ձզ «վաղեմի, ծերուկ,
զառամ֊
եալ» բառից կազմ ուած մի ձև,–Աճ.
Այսպէս տե՛ս իմ Հյ. նոր բառեր
հին
մատ. Բ. 201—202,
Պաղակուտր
տե՛ս Պ ղակունտ։
ՊԱՂԱՂ.
առանձին չէ գործածուած
և գըտ֊
նրւում է միայն
միա պ աղաղ
«
միաձոյլ,
մ
իա֊
զանգուած,
հարթ»
Վեցօր. Խոր. «անշուք,
պարզ» Ոսկ. յհ. բ. 39 բառի
մէջ։
ՆՀԲ մեկնում է «պաղելով
պաղեալ և
եղեալ
մի»։
*
ՊԱՂԱՆ
«
համետ, թամբ»
Յայսմ. փետր.
6 (
երկիցս). Առաք. պտմ. 330, 331 (կուր­
դինն, որ է պաղանն). որից
պաղանել
«
հա­
մետել» Վրք. հց. ա. 496.
պաղանաւոր
«
ձիա­
ւոր» Կաղանկտ,
պաղանակար
«
համետա­
գործ» Դրնղ. 324։
֊
Պրս.
Ս՚ճ՚1յ
ԲՅ1Յ՚Ո
«
համետ», որից փո­
խառեալ են նաև թրք.
Բ31ՅՈ,
վրաց.
Յօշո»6օ
պալանի
և զգ~ՀՀ–Հօ
փալանի
հոմանիշները։
Բառիս
ստուգաբանութիւնը
և հին
ձևերր
յայտնի
չեն։
Ուղիղ մեկնեց
ՆՀԲ։
ՊԱՂԱՏ
«
թախանձանք,
աղաչել
խնդրելը».
Fonds A.R.A.M