ԱԶԱ
ալս մ մեր բառը
գրելէ էր
ազաբ,
ինչպես
Հնչում
են զանազան
գաւառականներէ
—
Հիւբշ–
2 6 1 ։
ՋԲ դնում Է «տճկ.»։
Ուղիղ մեկնեց
Լ Յ § .
ճաւ. Տէ.§
15,
ԳԻՌ.֊Ագլ.
Ակն. Մշ.
՚ 9
ր ա զ ա բ ,
Ախց. Երե.
Կր.
ազապ,
Մկ.
ա զ ա բ յ—
Այնթապում ստա­
ցել Է «մշակ, ծառայ»
նշան ա կութիւն
ր։
*
ԱԶԱՏ, ի-ա
հլ. յետնաբար
նաև
ի
հլ.
«
ազնուական
(
իբրև
հակառակը՝
շինական,
ծառայ
բառերի). 2. անկախ,
ինքնիշխան,
ազատոլած,
արձակ»
ՍԳր. Եզն. որից
ազա­
տել
ՍԳր.
ազա տ եցոլցանել
Յհ. ր. 36, Գազ.
դ.31.
ազատանալ
Հռ. զ. 20. Ագաթ, Եզն.
Ոսկ. մտթ.
ազատաբերան
«
համարձակա­
խօս» Կոչ, 192.
ազատաիւօս
Ոսկ. ես.
ազա­
տութիւն
ՍԳր. Ագաթ. Բուղ,
անազատ,
Ոսկ.
մտթ.
անազատիկ
Ոսկ. մ. ա. 20.
ազատա­
գունդ
Ագաթ. Բուղ. ե. 1.
ազա տ ակոյտ
Ադաթ,
ձերբազատ
Մխ. դա,
ազատանի
Բուղ,
ազա–
տազն
«
ազատազգի»
(
նորագիւտ բառ) Փոնց.
115.
ազատասէր, ազատասիրոլթիւն, ազա­
տամարտ
(
նոր գրականի
մէջ)։
Նոյնից է նաև
ազա տքեղ
(
բոյսը)
«
լտ.
բ6էւ՜0Տ61տԱ1Ո,
տճկ.
մայտանօս,
պրս. չէվհէրի,
ռուս.
Ո67բ^ա–
1
Հձ» Գաղիան. որ կազմուած է
ազատ
և
քեղ
բառերից
(
վերջինս
ունի և
ք եղ-ա-կաՐՈս),
իբր ազատ՝
վայրի քեղ (Տէրվ.
./
ԱէՅՈՈ–
էչ
81),
= պՀի
323
է
«
ազատ,
ազնուական»,
3 2 3 ֊
էՅՈ
«
ազատանի»,
պրս.
>\յ՚, 3 2 ՅՃ
«
ազատ»,
զ>\\\
32
ՅՃՁ,=^/. ազատակ,
զնդ.
323
էՅ,>
որ
է
3 ֊
| ֊ 2 3 է Յ
«
ծնեալ»։
Երանական
բառը տա–
ր ածուած է նաև բազմաթիւ
ուրիշ
լեզունե­
րում, ինչ. քրգ.
Ձ.23.Ճ, 323,
զազա.
323(3,
թրՔ՛
>\յ\
Յ^քէճ
«
արձակ»,
3,23
Ճ1ՅՄԼ&
«
ազա–
աագրեալ»,
չերք.
323
ճ,
օստյաք.
ՅՏ&ճյ
չաղաթայ.
0
>\յ1 329,ճ6
«
ազնուական,
նուրբ»,
վրաց.
ազա տի
«
ազատ»,
ազա տ ոբա
«
ազա­
տութիւն»,
դաազա տեբա
«
ազատել»,
թուշ.
ազա տ
և թուրքերէնի
միջոցով՝
բուլգար.
սերբ.
323
է,
նյն.
Օ
Լ
Ա-
ՕՀ,
0
,
Հ^'^էXՕ;.֊—
Հիւբշ.
9 1 ։
Առաջին
անգամ
ուղիղ
մեկնեց ԳԳ, յե­
տոյ ՆՀԲ,
Բ6է61–ՈՆ
22
ևն։
էմին,
ռուս.
թրդմ.
Ասողիկի,
1864,
էջ 254 (աբ–
տատպ. ննՇՂ՚Օբ. Ւձ.
ճօբ6».
1893,
էջ
304)
ազ
«
ազն,
ազգ»
-
+- զատ <
պրս.
2
Յ Ժ
բառերից։
—
Ազատ
է նաև
Մ ա֊
սիս
լեռան
ածականը.
Յազատն ի վեր
ի Մասիս, (վիպաս. երգ), այս վերա­
դիրը բացատրելու
համար
տրուած են
զանազան
մ եկն ութիւնն եր, ՆՀԲ հաս­
կանում է «արձակ,
ընդարձակ,
բարձր»,
Մ. Թաղիագեան
ց, ճանապարհորդ,
ի
Հայս. Կալկաթա
1847,
Ա.168,
«
մայր
ազատեալ
յերկանց
ծննդեան
իւրոյ...
արգանդ
լեալ նորածին
սերնդոց
զարմիս
մարդկութեան»։
Աստղիկ
Արևելեան,
1855,
թ. 1, էջ 10, «այս ածականր
Նո­
յի ան գադաթր տապանր
մնալով
աղա֊
տևլէն է»։ Կոստանեանց,
Հայ հեթ. գր.
1879,
էջ 17, «մեզ
այնպէս
է
երե֊
վում թէ
ազատ =
զնդ.
յ
ք
Ձ23էՅ,
«
պաշտելի
բառն է» ևն։ Այս բ
ո
լորր
անտեղի
մեկ֊
նոլթիւններ
են.
ազա տ Մասիս
նշանա֊
կում է
«
ազնուականն,
ազատազգին
Մ ասիս»
։
ԳիՌ.֊֊Ագլ. Ախց. Երե. Ղրբ– Մշ. Մրղ. Ոզմ.
Ջղ. Սլմ. Վն. Տփ.
ազատ,
Ալշ. Ակն.երբ. Կր.
Ննխ,
Շմ. Պլ. Ռ. Սեր. Սչ.
ազադ,
Ասլ,
տզա*.
Զթ.
ազօդ, ազոդ,
Հճ.
ազօդ,
Տիգ.
ա զ ա դ ։
ՓՈԽ. — Ըստ
Տ ս
§ § 6
հայերէնից են փոխա­
ռեալ գոթ.
3,26
է12ճ =
յն.
ՏԱ*07ւԱՈՏք^
«
Հեշ֊
աաղոյն»,
Ա7
,
ՇէճՆճ=յն.
7
|8տս);
«
սիրով»,
Բ.
Կոր. Ժա. 19 (մեր թրգմ.
մտ ա դիւր),
Ա տիմ.
ե.
6
յն.
՜՛
ղ ՀյՈՀ.օ,ճճ>Չ7.
(
Հայ թրգմ.
դիրդ ա յ ֊
ը\\ճ)=գոթ.
տօ ՜ ա շօ ո ՚Խ ւ ւո &26էյՅա.–
8
Ա § § 6
ցռլց Է տալիս, թէ այս բառերը
ու­
րիշ
գերմանացեղ
բա յւ բառնե բում
չկան,
տրուած
ստուգաբանութիւններն
էլ դոՀա–
ցուցիչ չեն, ուստի
ենթադրում
է թէ գոթ.
&26
էՏ
«
դիւրաւ»
փոխառեալ
է Հյ.
ազա տ
ձևից, Ա լս բառի մեջ ա֊երը
երկար էին,
ինչպէս
ցոլց է տալիս
իրանականը*
դոթա֊
կան
լեզուն
է
ճալնից
առաշ Ա չունէր, ա ս֊
աի վերածեց
6՝
պահելով
երկարութիւնը,
իսկ առածին
ւԼ֊ն դարձաւ, կարճ,
որովՀետև
շեշաից
առաշ
դսւնուե էով՝
արդէն
Հալերէ֊
նում կար՛ճ, էր Հնչւում
։
(
^ / "
Բ
Ո
Լ
Ո
ՐԸ
տե՛ ս
Fonds A.R.A.M