յօդուածներէս
լիակատար
ցուցակր
այնքան
մեծ է
(3800
անուն), որ ան­
յարմար
համարեցի
կցել բառարանիս,
կազմում է առանձին
գիրք (Հ
ա
1
լե զո
լա
բան ական
Մատենագիտութիւն),
որ պատրաստ
է արդէն և տպագրու­
թեան
լոյսին է
սպասում։
Մի քանի
աշխատութիւն
միայն՝ հակառակ
լիակատար
լինելու փափա­
գիս, անհնար
եղաւ գործածել։
Այսպէս
են օր.
1 )
Ջրպետի
(
Օսհ1Շձ)
Քերակա­
նութիւնը
(
թ
&
ճտ 1 8 2 3 ; . –
2 )
տատ, 7 հ 6 տաւ6ւոՁ
.
ո օ ո § ւ ո օք էհտ ՏէուտօՁՈտ,
(
ԼՕՈճՕՈ
1841).
—
3)
Ա. Բ. «Աստուած,
հայ և Արմենիա
բառերոլն
ստուգա­
բանութիւնը–.
(
Պօլիս
1913)։
Այս աշխատութիւները
այնքան
անգիտակ
մե­
թոդով
կազմուած
գործեր են, որ քննադատութեան
սահմաններից
էլ ա՛յն
կողմ են անցնում։
Օրինակ՝
Ջրպետը
միևնոյն
աՐ
արմատից է հանում
այՐ,
հայր, մայր, քոյր, որձ, որդ, մարդ, մարտ, սւրթ, արդ, յարգ, արմ, դարմ.
մարմին, թարմ, արեւ, յար, բար, բարք, շար, արփ
(
էշ
98)
արդանդ
մեկ­
նում է
անդ, աՐտ յ ա ր գ ե լ ի. - մոլար՝ մոլի այր
(
էջ
101)
դժոխք ՝ դաժան
ուխք.— տիտան՝ մե ծն( տ ի) տան.—դեսպան՝ դրսի պահապան
(
էջ
687)։
Ել
այսպիսի
հարիւրաւոր
բառեր։
Սրա
նման է \Հ.\\\Տ, որ հայերէն
բառերը
այլրնդ այլոյ
համեմատում
է
ետրուսկերէն
զանազան
կասկածելի
բառերի
հետ։ Սրա նման է
Սանւոալնեան,
Լ 6 Տ 1 Ո Տ 0 Ո թ Ա օ Ո Տ Շ Ա Ո 6 1 ք 0 1 ՚ տ 6 Տ ա ա ՚ է 1զԱ 6 Տ
(
Վենետիկ
1901),
որ հայերէն բա­
ռերր
խալդերէնի
հետ է նոյնացնում։
նաև նման
աւելի նոր աշխատու–
թիւններ
հայ-խալդական
համեմատութեանց։
Աւելորդ եմ համարում
խօսիլ Ա.
Բ.֊ի
երախայական
աշխատութեան
մասին։
Դարձեալ
պէտք է շեշտ եմ, որ աշխատութեանս
սոյն
երրորդ
բաժինը
րնղհանրապէս
ճշմարիտ
գիտական
արժէքից
զուրկ,
լեզոլաբանների
համար
անպէտք ու աւելորդ է։ Սրա համար էլ դրուած է նեղսիւնակով,
ծանօ­
թութեան
նման, որով
երկիւղ
չկայ, որ սխալը
իբրև
ուղիղ
անցնի։
Սակայն
նա պատմական
նշանակութիւն
ունի։ Նա կարևոր և շատ կարևոր է նրանց
համար,
որոնք հայ լեզուի
ստուգաբանութեանց
պատմութեամբ
են
զբաղ֊
ւում,ևիբրևմի
շտեմարան՝
իր մէջ է պարունակում
հայ բառերի
վրայ
տրր֊
ուած
բոլոր
ստուգաբանութիւնները։
Նա մեր կեանքի
համար էլ շատ գործ­
նական
նշանակութիւն
ունի։ Մեր տնաբոյս
«
լեզուաբանտ֊ներից
շատերր
յաճախ
նորնոր ստուգաբանութիլններ
են մտորում։
Մտորումր
դեռ
յան­
ցանք չէ. ոմանք
նոյն իսկ համարձակւում
են այղ բաներր
հրատարակու­
թեան տալ\ և նոյն իսկ շատ
լուրջ
թերթերում
(
տե՛ս
Հանդէս
Ամսօրեայ)։
Ստուգաբանութեանց
պատմութիւնը
յաճախ
ցոյց
պիտի տայ, թէ
իրենց
թարթափումները
ուրիշների
կողմից էլ են տեղի
ունեցած, կամ հրատա­
րակուած են և յետոյ
լռութեան
դատապարտուած,
և կամ թէ արդէն
ուղիղ
ստոլգաբանութիլնր
կայ։ Եւ այս բանր
անշուշտ
զգուշացուցիչ
միջոց
պիտի
լինի
նրանց համար՝
հրաժարոլելոլ
սխալ ու անօգուտ
մտածութիւններից։
Այս խօսքս մասամբ նաև եւրոպացի
հայագէտների
համար է։
Ստուգաբանութեանց
պատմութեան
առթիլ
մի քանի
ցուցումներ
կա­
րևոր եմ համարում։—
Ստուգաբանութիւնները
շարուած
են իրենց
հրատա­
րակութեան
ժամանակագրական
կարգով և ո՛չ թէ հեղինակների
դասաւո­
րութեամբ։
Ուստի և միևնոյն
հեղինակի
զանազան
գործերը
և
զանազան
յօդուածները
անհրաժեշտաբար
իրար չենյաջորդում։
Առանձին հոգ եմ տա–
Fonds A.R.A.M