18
....
-
-
^
- —
-
Այն նոր հայագէտների
մէջ, որ Հիւբշմանի
հետ և նրանից
յետոյ
գոր­
ծեցին ու գործում են, յիշատակութեան
արժանի
են մասնալորապէս
811
§յ
§6,
^61116է,
Բ
Ց
Ճ
Շ Ր Տ Ց Ո , ԼճճՕՈ,
Տշհ6քէ610աէ2
,1
ԲՁէ1ԱէՁՈ7,՚Բ6է61ՏՏ0Ո.
չեմ
յիշում
նուազ
կարևորները։
Արանց
բոլորի
գործերը,
որոնք
հրատարակուած
են
եղել
մինչև
գործիս
տպագրութիւնը՝
առանձին
գրքերով կամ զանազան
հան֊
գէսներում,
ամփոփած,
նրանց
տուած
հազարաւոր
ստուգաբանութիւնները
(
բոլորը
անխտիր)
ժամանակագրական
կարգով
դասաւորած՝
յիշատակել
եմ։
Ստուգաբանութեանց
այսպիսի
մի ամփոփում
առաջին
անգամն
է, որ
լոյս է
տեսնում։
5.
եւրոպացի
հայագէտներից
դուրս՝ կան նաև բազմաթիւ
հայ գրող­
ներ,
որոնք
զբաղոլած
են հայ լեզոլաբանոլթեամբ
և սկսած
Ազդարարից
մինչև
այսօր՝
լցրել են ամբողջ հայ մատենագրութիւնը
իրենց
գրքերով և
զանազան
յօդուածներով։
Սրանց
միջից
մի-երկուսը
միայն
գիտուն
անուան
արժանի
են, ինչպէս Պ ատկանեան,
Տէրվիշեան,
Այտնեան.
միւսները
հնա­
գոյն պատոլելիական
դպրոցի
խեղճ ու կրակ
ներկայացուցիչներ,
լեզուա­
բանութեան
տարրական
կանոններին
անգիտակ, արտադրել
են անհամ
ձաբըռ֊
տոլքներ։
Այս կարգին են պատկանում
Լիւնքեարպէյէնաեան
(
իր
հռչակաւոր
Ստուգաբանական
բառարանով,
այլանդակութեան
գլուխ
գործոցն
է), II–
Մսերեան,
Ս. Կոլրտիկեան,
՛
հ, Աարգիսեան,
3.
Վ. Յակորեան,
Ղ. Խաչկոնց և
ուրիշ շատ շատերը,
մինչև
նորագույն
«
գիտունները»։
Թէև այս հեղինակների
առաջարկած
ս տ ոլգա բան
ռլթիլնն ե ր ր
գիտական
արժէքից
զուրկ,
բայց ես
ամբողջութեան համար
պարտք եմ համարել
կա­
տարեալ
խղճամ տութեամ
բ
թերթել
բոլոր
ուսումն ա ս ի րութիւնն
ե րը,
աչքից
անցկացնել
բովանդակ
հայլրագրութիւնը
ոկզբից
մինչև
այժմ և առաջար­
կուած
բոլոր
ստուգաբանութիւնները
անխտիր
հաւաքել
այստեղ,
առանց
ուշադրութիւն
դարձնելու
նրանց
անգիտականութեան
վրայ։
Ամբողջական
ուսումնասիրութիւններ
և առանձին
գրքեր
բառաքաղել
դիւրին
էր.
Բ
ա
1
ց
լր ագրո
լիքի՛
ւնը...։
Այս գործր արդարև
շատ ծանր էր և նրանք
միայն
պիտի
կարողանան
զգալ
գործի
ծանրութիւնր,
որոնք երբ և րցէ առիթ
ունեցել են հայ լրագրու­
թիւն ր թերթելու։
Աշխարհիս
ո՛չ մի անկիւն ում չկայ հայլրագրութեան
ամ­
բողջական
մի հաւաքածոյ։
Վիեննայի
Մ խիթարեանց
գրադարանը,
որիր
լրութեամբ
ամենապատուաւոր
տեղն է բռնում և 40 տարուց ի վեր
յատուկ
ջանք է գործ
դնում իր հաւաքածոն
լրացնելու,
բազմաթիւ
պակասներ
ունի։
Ազդարարը
աշխարհում
3
օրինակ
միայն
կայ։ Տաճկաստանում
Սահ­
մանադրութեան
հռչակմամբ
ամէն մի քաղաք
իր թերթը
կամ
թերթերը
ունեցաւ,
յաճախ
խմորատիպ։
Արտասահմանի
հեռաւոր
անկիւններոլմ
բազ­
մաթիւ
թերթեր
հրատարակուեցան,
յաճախ
քաղաքական,
որոնց
մուտքը
ցարական
իշխանութեան
ժամանակ
արգիլուած
էր խստիւ։
1914
թուից
սկսած՝
յարաբերութեանց
պակասում
ր արտասահմանի
հետ և այլ
նման
պատճառներ
չթողեցին,
որ այս կէտում
ցանկալի
կատարելութեան
հասնէի։
Անկարելի
եղաւ
ամբողջ
նիլթը սպառել,
բայց
այնու
ամենայնիւ
իմ բազմա­
թիւ
ճամբորդոլթիւններս
երկրից
երկիր ու քաղաքից
քաղաք,
յատուկ հե­
տամտութիւնս
թերթերի
հալաքածոներ
պրպտելու
որտեղ և ում մօտ էլ որ
լինի,
միջոց
տուին
ինձ անթիւ
քանակութեամբ
թերթեր
տեսնելու
և
նիւթ
քաղելու։
Մնացեալը
հաւաքել
ապագայի
գործ է։ Օգտագործած
գրքերիս և
Fonds A.R.A.M