15
ցից
ինչ որ գիտութեան
համար
ընգունելի
է համարւում՝
անց եմ
կացրել
բառարանիս
մէջ, սակայն
առանց
կարողանալու
հաստատել
Հիւբշմանի
ստո­
րագրութեամբ։
«
Անշուշտ
ամէն ստուգաբանական
մեկնութիւն,
նոյն իսկ անոնք,
որոնք
ներկայացուած
են ստոյգ, չեն անվիճելի»,
ասում է Ակինեան
իր քննադա­
տութեան
մէջ (ՀԱ 1930, 485)։
Կարծում եմ, որ այս խօսքերը պէտք է առ­
նել հակառակ
իմաստով։
Ստուգաբան
ութիւններ
կան, որոնք
թերևս
ընղու֊
նելի և իբր ստոյգ պիտի համարուէին,
բայց մոտենալով
նրանց շատ մեծ զգու­
շութեամբ,
յաճախ չեմ անցկացրել
ուղիղ
ստուգաբանութիւնների
շարքը՛
Դրանցից
մի քանիսը
աւելի
յետոյ
նորանոր
ապացոյցներով
հաստատելով՝
մտցրել
եմ Յաւելուածի
մէջ։
Հիւբշմանի
մահից
յետոյ հայ լեզուաբանութեան
մեծագոյն
հեղինա­
կութիւնը
եղաւ
1\1\.%\\\
շէ, լեզուաբանութեան
ուսուցիչս,
որ և այսօր
ընղ­
հանուր
լեզուաբանութեան
համաշխարհային
հեղինակ է։ 35 տարիների
թըղ֊
թակցութեամ
բ բազմատեսակ
ցուցումներ
եմ ստացել
իրանից, իր
միջոցով
ճշտել
բազմաթիւ
ստուգաբանութիւնն
եր, ստացել
իր հաւանութիւնը
կամ
մերժումը, որ և յաճախ
յիշատակում
եմ բառարանիս
մէջ։
Այսքան
ղգուշաւորութիւնից
յետոյ,
կարծում
եմ, որ իբր ուղիղ
նշսւ֊
նակուած
ստուգաբանութիւնները
իրօք
կարելի է ստոյգ
համարել։
Գիտունների
առաջարկած
ստոլգաբանութիւններից
դուրս,
ինքս էլ
ունիմ
բազմաթիւ
ստոլգա
բանութիւնն
ե ր, մի մասը
արդէն
հրատարակուած
զանազան
տեղեր, մի մասը
անտիպ։
Այն ստուգաբանութիւնները,
որոնք
այժմ
անճիշտ եմ համարում,
դրուած են պատմականի
շարքում, իսկ այն
ստուգաբանութիւնները,
որոնք
ենթարկել
եմ Հիւբշմանի
և Մէյյէի
հաւա­
նութեան, և կամ քննութեան
խիստ
բովից
անցկացնելով
կարծում
եմ թէ
համապատասխան
են գիտութեան
պահանջներին,
համարձակոլել
եմ
դնել
ուղիղ ստուգաբանութեանց
շարքը,
բայց նշանակելով
միշտ
ԱՏ.
ստորագրու­
թեամբ, առ ի զգուշութիւն
րնթերցողների։
Այս ստուգաբանութիւնների
թիլն
է 1604 (մեծ թիւ, բայց
դրանցից
միայն
136֊
ը
բնիկ
հայ, իսկ մնացեալը
փո֊
խառեալ
կամ բնաձայն
լինելով,
քանակը
մեծապէս
փոքրանում է)։
Ապագան
ցոյց պիտի տայ, թէ սրանցից
ո՛րքանն
է ընդունելի։
Քննե֊
լի են յատկապէս
այն ստուգաբանութիւներս,
որոնք + կամ * նշանով
չեն
նշանակուած։
է՝,
բ ա ժ ին. - Ս տ ու գ ա բ անութե ան ց
պատմութիւնը.
բառարանիս
այս
բաժին
ր շատերի
համար
աւելորդ
Է։ Բայց որովհետև
ես
սկզբունք
Էի դրել
Բ
բաժնի մէջ առնել
միայն
գիտութեան
կողմից
վաւերացուած
կամ
վաւե֊
բանալի
ստուգաբանութիւնները,
բնականաբար
պէտք էր մի բաժին էլ յատ֊
կացնել
նրանց,
որոնք դեռ անստոյգ
և տատամսոտ
են, բայց
կարող են
թերևս
յետոյ մինոր օրէնքի
զօրութեամբ
վաւերական
դառնալ։
Միււ
կող­
մից կարևոր
համարեցի
նշանակել
իւրաքանչիւր
ճիշտ
ստուգաբանութեան
հեղինակը։
Բայց շատ անդամ
հեղինակն
էլ մէկը չէր, այլ իրար
յաջորդող
և իրար
լրացնող
հեղինակների
մի շարք։ Պէտք էր մի առ մի սրանք էլ յի­
շատակել։
Այս պարագաները
ի նկատի
առնելով՝
մտածեցի
աւելի
ընդար­
ձակել
ծրագիրը
և տալ
հայերէն
ստուգաբանութեանց
ամբողջական
պատ­
մութիւնը։
Fonds A.R.A.M