ԱՌԱ
250
ԱՌԱ
խայտ առակ
ՍԳր.
առականք
«
խայտառա֊
կոլթիւն, ծաղր» Ոսկ. մ, ա. 4, բ. 18 և ես.
«
ամօթոյք»
ՍԳր. Եզն.
մերկաոակ
«
մերկ
և
խայտառակ»
Եփր. վկ. արև. էջ 35 (ՆՀԲ և
ԱԲ
չունին, որովհետև Սոփերք Ի 84
նոյն
բառր
ունի
մերկ առակ ն. կողոպուտ
ձևով)։
= Կազմուած
է
ակն
«
աչք»
բառից՝
առ
նախդիրով,
սակայն
այստեղ
առնուած
է
բառի
հնագոյն
արմատական
ակ
Հ՜հնխ.
6
Աւ
ձևը.
ակն, ական
ձևը երևան է դայիս
առականք
բառի մէջ, ինչպէս նաև
առակա–
նել
«
ծածկել, գոցել» բառի մէջ, որոնք
նոյն
կազմութիւնն
ունին։
Առակ
բառի
նշանա–
կութեանց
զարգացման
հետ կատարեալ նը–
մանութիւն
ունի արաբ,
յ ձ *
ա&9&1,
"
րից
բխում են
յԱ * *
ա
&&8
,1
§
«
օրինակ, զոր օրի՛
նակ»,
յ յ է ^
աւա
«
նման»,
,
յյ ^
ա&Ցսւ
«
ա՛
ռակ, առած»,
ձ*Հ*
է&տՑ11
(
նմանեցնել,
առակն իբր օրինակ
բերել»։
ՆՀԲ
անառակ
բառի հետ լծորդ է դնում
առակ
և թրք.
առ, ըրդ
«
ամօթ», իսկ
ա–
ռակել՝
լծ. լտ.
31՞
§ԱՕ
«
յանդիմանել»
(
տե՛ս այս բառր).
ԼՅ^ՅՈՅՇ,
ԽՈւՇէձԱՈ–
§ 6 Ո
73
հյ.
առնուլ
բառից, իբր թարգ­
մանաբար ասոր.
ՅԱԷ
(1
Ձ
բառից, որ
ծագում է
Յէյճ
«
առաւ» արմատից։
Մեր–
ժում է
Լ Յ § .
Ճւ
-
ՈՆ
Տէ. §
180,
Տէրվ.
ճ1է31՜Ո՜1.
91
առ
մասնիկով,
նոյն
ընդ
առա ծ։
Մառ
3 6 0
5, 316
պհլ.
ՅՈՃ
3231
<
«
չափ»
բառի
հետ։
Հիւնք.
ակն
«
աչք»
բառից, իսկ
անառակ՝ առակ
բառից։
ԲՅէ ա եՅՈ^ Տ ճ
1, 215
սանս.
թ Ր Յ
-
Խ ո
«
երգի յորդորակ»,
բՐ31
<ՅքՅՈՅ
«
արտա­
դրութիւն,
ստեղծումն»։
Մ առ
3 8 0
22, 71
արմատը
դնում է
առա,
որից
բարդուած
է
առասպել,
իսկ
1՜1
ՃՒ1
1917,
329
նոյն ընդ
առած
և ավար.
ՐՅ՚ւ
«
բառ»։
ԳԻՌ
Ա
գլ
.
Աչշ. Ախց. Երև. Կր. Ղրբ. Շմ.
Րզմ. Ջղ– Սլմ.
առակ,
Ակն. Խրբ. Հմշ. Մջ.
ննխ. Ռ. Սեր. Սչ. Տիգ.
ւսոագ,
Տփ.
աւ՚ակ,
Զթ.
աոօղ։
Այս բոլորը նշանակում
են «առակ,
վիպակ»։ Բայց ունինք նաև Վն.
առակ
«
խայ­
տառակ», Պլ.
աողօց առա
էյ
«
շատ խայտա­
ռակ»,
աոաղէլ
«
նախատել,
խայտառակել»,
Մկ.
առակիլ
«
խայտառակել»,
Ասլ.
ա ռ այ
«
նշաւակ, ծանակ»,
աոըղէլ
«
ծանակել», Ագլ.
ր ո ո կ օ ՚ թին
"
խայտառակութիւն»
(
հիմայ
ան­
գործածական
դարձած հին ձև), հմմտ. նաև
առկէ ելնել
ննխ. «ամոթր
կորցնել»,
առկէ
հանել
ննխ. «լրբացնել»,
աոկուիլ
Ակն. «ի–
րար հետ
անճոռնի կատակներ
անել»։
Ան֊
գորայի թրքախօս
հայերն էլ ունին
ւսռւսւյ,
առաջ
«
առակ, վիպակ»։
—
Անառակ
բառը
պահած են Ալշ. Ախց. Երև. Շմ. Ջղ. Վն.
ա–
նառակ,
Ակն. Խրբ. Մ շ. Պլ. Ռ.
անաոագ,
Ասլ.
անառայ,
Տփ.
անարակ,
Զթ.
անաոօռ։
Նկա­
տելի է, որ արևմտեան բարբառներում
անա­
ռակ
նշանակում է "չար, անհանդարտ», իսկ
արևելեան
բարբառներում
«
անբարոյական,
լկտի, պոռնիկ», գրաբարում
երկուսի
միջինն
է՝ «զեղխ,
շռայլ»։
Օզմեցոց մէջ զարմանա՛­
լի ձևափոխութեամբ
անառակ
նշանակում է
«
խելօք, իմաստուն, որ ամաչելու բան չու՛
նի», իսկ
աոակօք
«
անառակ»։
ՓՈԽ.
—
Վրաց.
* (
ո Տ յ օ արակի
«
առակ, պատ­
մութիւն»,
ծծծ^ոեծՏօ արա կոխանի
«
առաս­
պելական»,
ե ծ ծ ծ ծյց սաարակե
«
առակային»,
մինգր.
տծօյօ արիկի
«
Հէքէաթ»։
ԱՌԱԿՌՈԻԿ
"
հակառակող,
դիմադարձ»,
այս բառը
ունին
միայն Բառ. երեմ, էջ 29,
ՀՀԲ (րստ Հին քերակ.) և ՓԲ
(՜
առկռակ
ձե–
վով)։ Միակ վկայութիւնը
տալիս է Միաբան
(
Գալուստ
Տէր-Մկրտչեան),
Գորիա և Շմոն,
Վղրշպտ, 1896, էջ 21 «Ասէ թագաւորն. Մի՛
կար ի յամառութեանդ
և առակռոլկ
րնդդէմ
թագաւորութեանս
իմոյ, զի մի՛
մ եռցիս»,
(
տե՛ս
Վկայութիւն
Սրբոյն Յակոբայ թագա­
ւորազին, որ վկայեաց
տանջանօք ի Բելա–
պատ
քաղաքի ի մէջ Խուժաստանի, ճառրնտ.
ա. և բ. տպ. Վենետ. 1874. Վարք և վկայա­
բանութիւնք
սրբոց, հտ. Բ. տպագրի մէջ բա­
ռը ուղղուած է
հակառակ,
ըստ
Միաբանի
բնագիրն
ունի
առակռուկ^»—
Այս բառի
հետ
արմատակից
է
առակռունք
(
ներդ,
յառա–
կռունս^յ
«
հակառակութիւն»,
որ մէկ անգամ
գործածուած
է նոյն Ես. Ոսկ. յհ. ա. 3 «Լ՛ն­
դէ՞ր բնաւ, յորժամ իշխան
զմեզ զզուեն ինչ և
կամ թշնամ՛անեն ինչ, չբարկանամք.
զի
չիշ֊
խեմք
յայնմ սաստից, որ հաւասար և առա­
ւել ևս կան
յաոակոունս
(
այսպէս տպ. էջ 58,
ըստ ՆՀԲ
առակռունս
կամ
առկ աւնս^
մեր՝
Fonds A.R.A.M