11
տա կան բառարանի
մասին
ճիշտ գաղափար
չունի։ Ո չ մի արմատական
բա֊
ռարան չի կարող նպատակ
ունենալ
հաւաքելու
բոլոր
բառերը,
բարդութիւն
ևն։ Դա
կլինէր սովորական
բառարան։
Եւ ի զուր է վերագրել
ինձ էլ ամէն
բառ
ներս
առնելու
անճիշտ
նպատակը։
Ո՛չ հինն եմ ուզում
ներկայացնել
լրիւ, ո՛չ նորը, ո՛չ միջին
հայերէնը
և ո՛չ էլ գաւառականը,
այլ միայն
և
միայն
սրանց արմատները՝
լրիւ
և
ամոողջութեամբ :
նոյնպէս
գիտական
բա­
ռարանի
համար
չկայ
խտրութիւն
բնիկի և օտարի,
հազուագիւտի
և սովորա­
կանի։
նոյն իսկ հազուագիւտ
բառերը
շատ
աւելի կարևոր և արժէքաւոր
են։
Որքան
սքանչելի՛
է
սուք
«
ամուլ»
բառը, որ միայն
երկու անգամ է գործա­
ծուած հայ մատենագրութեան
մէջ և այն էլ նոր երևան
եկաւ։ Չեմ հասկա­
նում, թէ ի՛նչ է նշանակում
«
անլուր,
բարբարոս
բառ»։
Գիտական
բառարա­
նի հենց նւգատակն
է այդ «անլուր,
բարբարոս»
բառերը
բացատրել
և եթէ
իրօք
անլուր ու բարբարոս
են, ցոյց
տալ։ Եթէ ո՛չ Արմատական
բառարանի
մէջ, հապա
որտե՞ղ
պիտի
սովորին
մարդիկ, թէ նրանք
անլուր են ու բար­
բարոս։
Ակինեան
ուզում է, որ այդ «տարակուսական,
անսովոր,
հազուագիւտ
Լ փոխառեալ
բառերր»
ամփոփուէին
«
առանձին
հատորի
մը մէջ»,
որպէսզի
գիտունը
շարունակ
մէկ այս հատորի,
մէկ այն հատորի
մէջ
որոնումներ
անէր և սրանով
իր թանկագին
ժամանակը
պարապ
տեղը վատնէր։
Յիշեց–
նեմ, որ ամենավերջին
Արմատական
բառարանի
մէջ էլ
(5
ՐՈ0Աէ–/^61116է, Բ10է.
ճէյ
՚
ա.
ճ6 19, 13
Ո
§116 13էա0,
ՐՅՈՏ 1932)
ալղսլիսի
անստոյգ
և
անսովոր
բառերը
յիշուած
են իրենց
Հերթին
առանց
խտրութեան,
օր. էշ 863
Տ09Ա9։
էպօզ. Իձօէ
ճ6 §10ՏՏ. Տ9
.
ՈՏ
6
ճ., 1 1 ^ բ ե գ Ա 6 ։
Եւ այս գրողն
է ^6ւ116է,
զգոյշ
եւ բծախնդիր
դիտնական\
Պէտք չէ շփոթել
Արմ ատական
բառարան
ը դպրոցական
բառագրքե­
րի
հետ։
•
V բ ա ժ ք ւ հ , — Ստա.<(սւրա0ու–թ1–ւն.
բառարանիս
հիմնական
և կարևո–
րագոյն
մասն է. սկսւում
է = նշանով,
մանրամասն
դրւում է
արմատի
ծագում
ը։
Ծագման
կողմից
բառերը
երկու
գլխաւոր
խմբի
են բաժանւում.
բնիկ
հայերէն
բառեր և օտար
փոխառոլթիւններ։
Բնիկ
հայերէն
են կոչւում այն
բառերը,
որոնք
մեզ ժառանգութիւն
են մնացած
ուղղակի
հնդևրոպական
նախալեզուից
և կազմում
են հայերէնի
ամենահին
տարերքը։
Որովհետև
բուն հայ լեզուաբանութեան
նպատակը
այս խմբի
բառերի
ուսումնասիրու­
թիւնն է, ուստի ես էլ այս մասը ըստ
կարելւոյն
րնդարձակ
և երկար
բռնե­
ցի։ նախ
դրել եմ բառի
հնդևրոպական
մայր ձևը (= հնխ.),
յետոյ
նրա­
նից յառաջացած
համապատասխան
ձևերը
զանազան
քոյր
լեզուների
մէջ,
որոնք մեր ցեղակիցներն
են, կարգով՝
սկսեալ
ամէնից
արևելեան
լեզուներից
յաջորդաբար.
մինչև արևմտեան
լեզուները։
էեզուաբանների
համար
աւելորդ
էր անշուշտ մի առ մի յիշատակել
նաև ծագման
նորագոյն
շրջանների
վրայ
գտնուող
լեզուների
ձևերր
(
ինչպէս՝
ֆրանսերէն,
իտալերէն,
անգլերէն,
գեր­
մաներէն,
ռուսերէն,
լեհերէն,
քրդերէն,
զազայերէն,
նոր պարսկերէնի
բար­
բառներ
ևն), սակայն
ի նկատի
ունենալով
հայ ընթերցողների
պահանջր,
որոնք
աւելի
ծանօթ են նորագոյն
լեզուներին,
աւելորդ
չհամարեցի
սրանք
էլ յիշատակել
հին և մայր
լեզուների
կողքին։
Այսպէսով
տաճկահայը
պիտի
գտնէ
իրեն
ծանօթ
ֆրանսերէնը,
կովկասահայը՝
ռուսերէն
և
գերմաներէն,
Fonds A.R.A.M