ԱՇՈ
220
ԱՇՈԻ
թեանն
զօրութիւն
լինել զԱստուած
և զւռէրն
բոլորեցուն
Սեմայ ստացուա՛ծ
աշոգի
աս­
տուածպաշտութեանն»։
Սրանից
առ
նախդի­
րով՝
առաշոգ
«
առանձին, զատ», որ
4
ան­
գամ գտնում ենք գործածուած
Վրք. հց. «Ու­
նէր առաշոգ խուղ» Վրք. հց. բ.
106.
«
Ի տեղ֊
լոշ մօտագունի
և յառաշոգլոջ»
Վրք. հց. ա.
498.
«
Բաժանեցին
զհացիկն և ա՛ռ
եղբայրն
զմասն իւր առաշոգ» Վրք. հց. բ.
218.
«
Ար­
կին ինձ պրտուէ մի առաշոգ, իսկ
յայլում
յանկեան
ինքեանց»
Վրք. հց. բ.
479։
Բառի
երկրորդ ձևն է
ոշոգի
Ոսկ.
պօղ. բ.
722
(
Շունչ
առանձինն գործիցէ և մարմինն
ողո­
ղիս առնիցէ),
որից նոյնպէս
աո
նախդիրով
ունինք
առոշոգի
«
առանձին, յատուկ,
իրեն
միայն սեփական», մէկ անգամ
գործածուած
Բուզ, Դ,
14
(
էջ
117)
«
Իբրև
սեպհական ի
բնմէ առանձին առոշոգի նոցա էր կարգեալ»։
Այս
ոշոգի
բառն է՝ որ
ոլշոգի
գրչութեամբ
պահուած է
3
տեղ. «Թեպէտ և համօրէն
զա֊
մենեցոլնց
սիրոյն ասաց, այլ և
յառանձինն
ևս յուշոդին իւրաքանչիւր ոք գայ» Ոսկ. պօղ.
ա.
612.
«
Զատ մեկնեաց,
ուրոյն
բնակեցոյց,
օրէնք ուրոյնք, կարգք ոլշոդիք» Ոսկ. ես. էջ
12.
«
Զանձինս զուշոգիս» Ոսկ. պօղ. ա.
579։ —
Այսպէսով
բառս
ներկայանում
է
3
ձևով՝
աշոգի, ոշոգի, ուշոգի
և
առ
նախդիրով՝
ա–
ռաշոգ, առոշոգի։
֊
Թուի
թէ իրանական
փոխառութիւն է.
Հմմտ. պրս. է ^ \
3
§6
՜
ք
կամ
է^ձ\ Ա-Օ՜Հ
«
անգի տա ցե ա լ իր, թէ մարդ իցէ և թէ այլ»
(
տե՛ս ԳԴ
աշուղ
և
իւշոլղ
ձևերով),
իմաստի
զանազանութեան
համար հմմտ. լտ,
Տ6Շք6էօ
«
գաղտնի, ծածուկ, մասնաւոր, յատուկ»,
Տ6-
Շ1
"6
էսՏ
«
բաժանոլած,
անջատուած, հեռա­
ցած,
զուրկ, մեկուսի, առանձնացեալ, մաս­
նաւոր,
մենաւոր,
գաղտնի,
անտեսանե­
լի, անտիպ, հազուագիւտ»
։-
Աճ.
Բառս բացատրուած
է զանազան
ձևե­
րով. ՀՀԲ՝ որ միայն
առոշոգի
ձևը գի­
տէ, մեկնում
է «առանձնակի,
յատուկ,
որոշակի,
մեկուսի»։
ՋԲ գիտէ
միայն
առաշոգ
և
առոշոգ
ձևերը և մեկնում է
«
առանձին • առանձնական»։
ՆՀԲ ան֊
տեղի կերպով
մերժում է այս նշանա­
կութիւները
և
մեկնում
է՝
առաշոգ
"
արևահայեաց,
լուսաւոր և ջերին՝ այ­
սինքն
սէւփն, հով,
որպէս
շոգիալոր»,
առոշոգի
«
տեղի առաշոգ, հովանոց,
ա–
մարանոց,
զուարճալի
և հով
վայրք»,
ուշոգի
«
ուր իցէ ուշ ոգւոյ, բարեկարգ,
բարեձև»՛ ԱԲ բոլոր այս բառերը
ճշտիլ
մեկնում
է «առանձին,
զատ»։ Նահա–
պետեան
(
Ուղղ. ազգ. մատենագր. էջ
93)
Բոլզանդի
առոշոգի
բառը
ուզում է
սրբագրելով
վերածել
որևէ նախարա­
րական
տան
անունի։ Բառիս վրայ մի
կարճ քննութիւն
ունի Վարդանեան
ՀԱ
1910,
283
ա — Բաոաթ. դիա, բ.
80,
որ
առաջին անգամ գտնելով
աշոգի
բառը,
մեկնում
և միացնում
է միւսների
հետ
շատ
ուղիղ \կերպով։
Իրեն
համաձայն
չենք միայն այն կէտոլմ՝ որ
աշոգի
և
ա–
ռոշոգի
աղաւաղուած
է համարում
և
սրբագրում
ուշոգի.
սրան հակառակ
են
ո՛չ միայն Վարք Հարանցի անկախ
վը֊
կայութիւնները,
որ հեղինակր
աչքի
ա֊
ռաջ չէ ունեցել, այլ և պարսիկ
բառի
համ աձա
յն ութիւն ը։
ԱՇՈՊ
տե՛ս
Ապշոպ։
ԱՇՈՐԱՅ
տե՛ս
Աշարայ։
ԱՇՈԻՆ
(
էւ հլ. սեռ.
աշնանի
«
աշուն» Ագաթ.
Եզն. ածանցման
սկիզբը գտնում ենք երկու
ձևով.
1.
աշնան,
օր.
աշնանաբեկ լինել
Ոսկ.
լուս,
աշնանային
Փիլ. Պիտ.
աշնանայք
Եփր.
փես.
383.
աշնանատունկ
Վստկ.
աշնանի
Կոչ. Յհ. կթ
.֊-2.
աշն֊.
ինչ.
աշնանային
Փիլ.
աշնայնի
Փիլ. լիլս,։
Հներից Վանակ, վրդ. մեկնում
է «ա–
շունն՝ որ անշնչին» (Ալիշան, Հին հալ,
136)։
նոյնը
Տաթև. հարց.
197։
Ոմն
Գ. Կ. (Արշալ, աբրտ,
1843, & 130)
ա–
շուն = խաշուն
(
խաշա՜ծ)։
րՀ13թքՕէհ,
ձՏ\Տ
Դօ1.
101.
Հսլ.
0
Տ6Ոե
«
աշուն»
բառ ի Հետ։
Ն&Հ&ՀձՀ.,
Սւ՚ցՇՏՇհ.
հէ1Ո.
880
ռուս.
0
Շ 6 « ե
«
աշուն»
7
Պատկ.
\
ճՅԸյ\Ա.
5
սանս.
Ա§1113Ո
«
ամառ»։
ա \ Խ
Գ/1ա
5, 266
գռթ.
ՅՏՅՈՏ
«
Հունձք»։ Տէրվ.Իձ\ն
\
է1–. 50
աշու.ն
կա­
պում է
արշալոյս
բառի Հետ, իբր յե­
տին)
մութ, տխուր
եղանակ.
տե՛ս
Fonds A.R.A.M