ԱՇԽ
217
ԱՇԽ
տի տար հյ.
շեւո։
Հիւբշ, 100-101
ընդու
նում է բառերի ձևական
համաձայնու–
թիւնր,
բայց նշանակութեան տարբե
րութեան պատճառաւ
մերժում է։ Ու֊
ղիղ
մեկնեց
ՏՁ16Ո13ՈՈ
ՅձԱ
8(1908)
Էջ 53։ Ւձս1Խ֊ի
մեկնութեան հետ նոյն
Է
1
ՀօթԼՄե,
Մշակ 1914, & 121,
Հիւնք,
պրս.
թէշխա
«
աշխատող,
ջանացող»
բառից, որ սակայն չգիտէ ԳԴ։
ԳԻՌ.–Ալշ. Ջղ.
Սլմ.
աշխատել,
Ախց,
Ոզմ. Տփ.
աշխատիլ,
Երև. Ննխ.
աշխադէլ,
Սչ.
աշխադել
«
յոգնիբ,
Շմ. Պլ. Ռ,
աշխա–
դիլ,
Ասլ,
աշխադէ՛լ,
Ագլ.
ոշխա՚տիլ,
Զթ.
աշխադրլ,
Գոր. Ղրբ.
ըշխա՚գէլ, րխշա՚դէլ,
Մրզ.
ախշատէլ, աշխատէլ,
Խր.
ախշադէլ,
Կր.
ախշադիլ,
Մկ.
աշխատիլ,
Ակն.
աշխըդիլ,
Տիգ.
աշխադիլ,
Հւր.
աշղադանք:
Բառիս
ի ֊
մաստն էր հնագոյն
շրջանում և գրաբարում
«
նեղոլիլ,
յոգնիլ, չարչարուիլ»,
արդի գրա
կանում «աշխատիլ,
թանի լ, գործել», գա
ւառականներով
«
շահիլ, վաստկիլ»
(
այս
պէս են օր. Երև. Ղրբ– Տփ. ինչ.
երկու մա–
նէթ աշխատեցիք,
վերջին իմաստով
հմմտ.
հներից. «Խորհուրդս
մարմնաւոր
ջանիւ ոչ
յայտնի, փորձով և առաջնորդութեամբ
գրոց
աշխատի»
Լմբ. պտրգ.«Աշխատիլ պարտ է
մեգ յոյժս զգործս հոգւոց մերոց» Վրք. հց. բ։
Նշանակութեան
զարգացման
համար օտար
լեզուներից
հմմտ. լտ.
1
շեՕք
«
աշխատանք»
և
1
ՁԵ
0
Ր
0
«
տւանջոլիլ,
չարչարուիլ»,
հունդ.
Ո1ԱՈ1<3
«
աշխատանք»
<Լսլ.
ա ս եՅ
«
տան
ջանք», ասոր.
լ՝. •^.. ՚31ա13
«
աշխատա
սէր,
յոգնած,
տանջուած»։
ԱՇԽԱՐ
(
անհոլով)
«
ողբ, լաց, կոծ» Զ
ա
ք.
ժբ. 10. որից
աշխար դնէլ
«
վրան լալ, կո
ծել» Բուղ,
աշխարել
ՍԳր. Ագաթ. Եզն. Ոսկ.
ես. և մ.
աշխարահեծ
Ագաթ, Կորիւն,
աշ
խարան
Բուզ.
աշխարանք
Ոսկ. ես.
աշխա
րումն
Մտթ. բ. 18.
գերաշխարան
Նար.։
ՆՀԲ լծ.թրք. հ&յզձէտՏ «պոռալը» Լսա–
կայն արմատն է հճ)քգ^Հ)։
Հիւնք.
ա–
պաշխառել
բայից։
Սագըզեան ՀԱ 1909,
335
և \Հ.ճէ$\, Ցուշարձ, Էջ 402 սումեր.
3
$6քՅ, «$6179
«
ողբ»։
քՀ0Ո11՜ե,
թրղմ.
Մշակ 1914, 1Ճ 122
աշխար
գնում Է
անծանօթ պրս . մի բառից՝ որի Հետ
Հմմտ. սանս.
31
<§ՅքՅ
«
տառ, վանկ,
խոսք», լտ.
զԱ1Ոէ.31՜6
«
գոռալ,
ճչել»,
իսկ
աշխարան <^
Հպրս.
Յ ^ Յ ^ Յ - Թ Յ Ո Յ
«
արցունքի սա վար»
պրս.
*3
§1<–ՃՅՈ։
*
ԱՇԽԱՐԱԻԱՆԴ
«
թագաւորա կան
թագի
կապը», մէկ անգամ գործածած է Բուզ. Ե.
լը. «Իպատիւ
գլխոյ ի վերայ գագաթանն ի
թիենաց
արծուոյն
հանգոյցք թագի կապեալ
աշխարալանդ
հանգոյց»։ Պէտք է հասկա
նալ հայ Արշակունեաց թագաւորական
խոյ
րի այն ժապաւէնը՝ որ ճակատի
կողմից
սկսելով՝ շրջապատում է խոյրը և
յետևի
կողմում մի կապ ձեւացնելոլց
յետոյ՝
երկու
ծայրերով ցած է կախւում (հմմտ,
օր. Տիգ
րանի խոյրը՝ իր դրամների
վրայ)։
Այս թա
ռը ունի միայն ԱԲ. զարմանալի է,որ միւս
բառարանները
չեն
յիշում։
֊
Բառի
երկրորդ մասը
ւանդ՝
անշուշտ
պրս.լ>––Հձ
եՅՈճ
«
կապ» բառն է, թայց առա
ջին մասը անյայտ է, ամբողջր անշուշտ ի–
րանեան փոխառութիւն
է։ — Հիւբշ, 101։
ԱԲ մեկնում է «թագաւորական
թագին
աշխարհքէ
գոլնդր (ի նչ գունտ)
պինտ
բռնող կապ», այս
բացատրութեամբ
անշուշտ բառս ենթադրում է կազմուած
աշխարհ
և
պինդ
(
կամ հՏւ՚ոձ) բա
ռերից։
ր^օրա՚ե,
թրգմ. Մշակ. 1914,
ձ/Տ 121 հպրս.
*
՚3՝
ա–ՏՅքՅ–եՅՈձՅ>
պրս.
ՅքՏ31՜–եՅՈճ
«
թագի կապը» բառի գա
ւառական
մի ձևից։
Հացունի, Պատմ.
տարազին 96 պրս.
խշասւրա =
աշխարհ
կամ իշխանութիւն
բառից, իբր իշխա
նութիւնը արքայի գլխին կապող։
*
ԱՇԽԱՐՀ, ի-ա
հլ. «աշխարհք,
երկիր,
գաւառ ևն» ՍԳր. Ագաթ. Կոչ. Եւս. (գրուած է
աշխարհ՝
Տիմոթ. կուզ էջ 216 և 297 շատ
անգամ. Փիլ. իմաստ. 33 գրուած է
աշխարհ
և յետոյ
Ր
տառը քերուած հանոլած.
Փիլ.
այլաբ. 143 ևյետոյ՝ յաճախ
ունի
աշխարհդ.
որից
աշխարհագիր
ՍԳր.
աշխարհաբնակ
Ագաթ, Բուզ.
աշխարհագոյժ
Ոսկ, մ. ա, 19,
25,
աշխարհագործ
Ագաթ,
աշխարհագոր
ծութիւն
Եւս. քր.
աշխարհագունդ
Ագաթ.
աշխարհակոծ
Մ աշտ,
աշխարհահեղձ
Մշտ.
աշխարհադիտել
Տես.Ժը. 8.
աշխարհազօր
Բուզ.
աշխարհաժողով
Ագաթ,
աշխարհա–
Fonds A.R.A.M