ԱՅՐ
175
Ա Յ Ր
մ. ա. 5.
ՈւՐրաթայրք
(
տեղական
յատուկ ա~
նուն)
Խոր. պտմ. հռիփս.։
Ճ 1 3 բ 1 – 0 է հ , Ճ Տ ւ Յ թ01.
101
արար. ի
֊՚
Հ
Խ
«
քարայր))։
էքՇէՇՈՈ. 110 և
գյշ.ա
ւօ,
351
և տ՝սա
տտ
(՛
ւա)
էչ 16 լա.
Ձ ո է ա ա
«
քարայր»։
Հիւնք.
ա յ ր
«
մարգ»
բառիս։
ԲՁԿսնձՈգ ՀԱ
1903, 380
Հնխ.
61
«
երթալ»
արմատից։
ԳԻՌ.֊Ալշ.
Երև. Մշ.
ԷՐ,
Մկ. Ոզմ. Սլմ. Վն.
ոէր,
Հճ.
ք ա յ օ յ
«
քարայր»։
աաագովկ. յն.
ՀՏթ&Օ
«
քարայր»
(
տե՛ս
ՏօթՕ/ԱՏ՝/^,
1
Ղս
>33.
30
~ք/.0. &/ձ֊՝)0
՚/.
Ա7։
.
ճ. 88)։
*
Ա Յ Ր Ա Ս
կամ
Ա Յ Ր Ա Ս Ա
«
կապույտ
շուշան»
Բժշ.
ունի միայն
ՀԲուս. § 3277 և§ 2358,
֊
Արաբ.
լ
շ~յձ\
3\՚1"
ՅՏ
հոմանիշից,
այս
բառր
գոյութիւն
չունի
Կամուսում,
բայց
ան­
շուշտ կար արաբների
բժշկական
լեզուի
մէչ,
իբրև տառադարձութիւն
յն. 101Հ, լտ.
ատ
«
մի
տեսակ
շուշան»
բառի։
Արաբերէնում
թառա֊
սկզբի
1
պիտի
գրուէր
ձ\ որ սակայն
կարելի
է կարգալ նաև
Յ
1
/ ՛
այսպէս է յառաշացել
մեր
այրլսս
ձևր՝ վւխ.
յն.
՚
ւթւ;,
որ և միմիայն ա֊
րաբերէնի
միջնորդութեամբ
կարող է մեկնու­
թիւն
ստանալ։
Ուղիղ
մեկնեց
ՀԲուս։
+ ԱՅՐԵԱԼ
«
վառել»,
որից
այրոցել
(
չունի
նՀԲ)
«
ալրել».
«
Իբրև
զշահ ի մ էշ
փայտից
դիզալից և այրոցեն
յաշ ե. զահեակ
իւրեանց»
(
Լծ.
կ՛ոչ. 108)՛ ՍԳր. նաև
փոխաբերաբար,
ինչ. սիրտը
այրել,
մորմոքեցնել,
գլուխբ տա­
քացնել.
«
Գինին
իսկ անդէն
զնոսին
այրէ» Ես.
ե. 11։ Ածանցման
մ էշ մտնում է չորս ձևով.
1.
այր.
ինչ.
այրելի
Ագաթ. Ոսկ. Եփես. ՍԳր.
այրիչ
Վեցօր. Եզն.
աւյրամն
ՍԳր. Ագաթ,
ա յ ­
րուք
Վստկ.
հրայրք
Ոսկ. Եփես,
դիւրայրելի
Բրս. մախ. Աարգ. 2.
այրեաց,
որ իբր առան­
ձին բառ էլ է գործածւում՝
«
վառումն»
նշա­
նակութեամբ,
յ ա յր ե ա ց տալ
Կոչ.
յ ա յր ե ա ց ե.
յաւեր դարձուցանել
Բուղ, բարդութեանց
վեր­
ջում սովորական
ձև է. ինչ.
կիսայրեաց
Ոսկ.
ես.
հրայրեաց
ՍԳր. 3.
այրեց–,
որ
յառաջա֊
նում է նախորդից
բառասկզբում
ևբա ռամ
ի ֊
ջոլմ (անշեշտ
լինելու
դէպքոլմ).
ինչ.
ա յր ե ­
ցած
ՍԳր. Ագաթ. Բոլզ.
այրեցեալ
ՍԳր.
ա յ ­
րեցուած
Վեցօր.
անայրեցող
Եւագր.
հր այր ե ­
ցութիւն
Մանդ. Սահմ. 4.
այրաց–,
որից ու­
նինք
միայն
այրացաւեր աոնել
Բուղ, որ ու­
րիշներ
այրեացաւեր
են գրում։ — նոյն
արմա­
տից
դ
սաստկականով
կազմ ուած է
զայր ա ­
նալ՝
որ նախապէս
նշանակում
էր
«
տաքանալ,
բորբոքիլ»,
այս կորած
իմաստր
պահ՛ում է
դեռ գրեթէ Ովս. է. 5. Սկսան իշխանք
զայրա­
նալ ի գինւոյ
«
գինուց
գլուխն երր տաքացաւ»,
փոխաբերաբար՝
զայրանալ
նշանակում է
«
սաստիկ
բարկանալ,
կատաղիր)
(
իբր կրակ
կտրիլ),
2. «
սիրտր
մորմոքիլ»
ՍԳր. 3,
«
զօրա­
նալ՝ սաստկանալ
(
ցալր)»
ՍԳր.
ածանցման
մէջ մտնում է միայն
երկու ձևով.-1.
զայր–.
ինչ.
զայրազին
ՍԳր.
զայրագնիլ
ՍԳր.
դս.ւյ–
րագնսււցոլցանել
Ագաթ.
զայրանք
Ոսկ. ա,
թես.
զայրումն
«
զայրոյթ»
Ոսկ. Գազ. յհ. ա.
3.
գարնանազայր
«
գարնան
ջրերից
վարա­
րած»
նար.
—
2.
զայրաց–,
ինչ.
զայրացկ ո տ
Վբդն. սղ. Վրք. հց.
զայրացութիւն
Դ. թաղ.
իգ. 26.
զայրացուք
«
ցաւի
սաստկութիւն» Սե֊
բեր.
զայրացաբար
(
նորագիւտ բառ) «բար­
կութեամբ»
Հայել.
332։
֊
Բնիկ
հայ բառ. պարզ արմատն է
*
այՐ
«
կրակ», որ յե՛տոյ
հուր
բառի
մրցութեամբ
կորած
է.
*
ս
։
<յՐ
= հնխ.
,
ուղ.
Յւ61՚.
հմմտ.
զնդ.
3131–,
աղ.
Յէ31՜§,
պՀլ–
ՅէէՄ.
փարս.
ցԱւՅ֊–,
ՅՃ31%
պրս. Հ>\
3031՜
կամ
Յ ւ Յ § ,
զազա
ՁւճձՀ, բելոլճ.
Ձ Տ ,
աֆղան.
01",
օսս.
Յէ՚է՛.
աե ս
Ր օ և Օ Ո ^
1՛ 42,
^ 3 1 Ժ 6
67,
ԹոՕԱ է –
.
^ւ^ա^է
80։
Ւրանեան
բասերը
փոխառու֊
թեամբ
անցել
են նաև հայերէնի,
ինչ.
ատր,
ատրագոյն, աթաշ,
որոնք
տե՛ս
առանձին։
Միևնոյն
հնդևրոպական
ընտանիքին
են
պատկանում նաև սանս.
Յ է հ 3 1 ՜ \
7
Յ Ո
«
քահա­
նայ
(
նախապէս
հրապաշտութեան)»,
լտ.
Յէ&1՛
«
մութ, սև» (այսինքն
այրած),
Յւ1"31՜Ո6Ո–
է ս ա
«
թանաք»
(
որ նախապէս
միայն սև էր
լինում),
իռլ.
3 1
է հ
«
փուռ»,
ոլկր.
\
քՅէ1՚3
«
կր֊
բակ, վառարան»,
սերբ.
\՚3
է1՚3 ,
«
կրակ»,
լեհ.
^ Յ է ք Յ
«
լարդի
մոխիր»։—Հիւբշ.
418՛
Ուղիղ մեկնեց նախ
Լ Յ ^ Յ Ր Ճ Շ , Սւ^.
ճոՈ.
804։
էմին,
Հայոց
հեթ. կրօնը,
թրգմ.
Յոյս
1875,
էջ 347 և Աշ70բ.
Ճ շ 0 ճ « « 3
276
նախնական
ձևր դնում է
երել՝
որ
մնացել է բարբառներում,
իր
արմատն
ունին
երկինք, երկիր, արեգ, երդ, ՕՐ, ե–
ոալ։
ա Ո օ ք
Տ
\\/7
ա
88 (1877),
էջ 16
Fonds A.R.A.M